حسین یاوری، استاد دانشگاه، نویسنده و پژوهشگر در گفت‌وگو با ایسنا درباره‌ی وضعیت صنایع دستی کشور و اقداماتی که باید وزارتخانه‌ تازه‌تاسیس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در راستای بهبود بازار جهانی این حوزه انجام دهد، اظهار کرد: ما باید بتوانیم از پتانسیل‌ها، ظرفیت‌های بالقوه و توانمندی‌های حداکثری این سرزمین استفاده کنیم.

او با بیان اینکه «صنایع‌دستی جزو مقوله‌هایی است که دارای برتری‌ نسبی نسبت به بسیاری از کشورهای جهان است»، خاطرنشان کرد: این درحالی است که جایگاه ما در این حوزه نشان می‌دهد که از امکانات و توانمندی‌هایمان آنگونه که باید استفاده مطلوب نکرده‌ایم. 

این پژوهشگر با تاکید بر اینکه صنایع دستی ایران به جز فرش و گلیم در جهان شناخته شده نیست، گفت: البته در حوزه فرش نیز از امکانات بالقوه استفاده نکرده‌ایم و حتی نسبت به دهه اول بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نیز عقب‌تر رفته‌ایم که این موضوع دلایل متعددی هم دارد. اول اینکه ما قادر نبوده‌ایم بازار را حفظ کنیم و بازار موجود را از دست دادیم. در این میان کشورهایی همانند پاکستان، هند و چین توانسته‌اند بخشی از بازار جهان را به خودشان اختصاص دهند.

یاوری با بیان اینکه «ما به بازاریابی نوین نیز توجه نکرده‌ایم»، افزود: بازاریابی نوین با بازاریابی سنتی بسیار متفاوت است. در بازاریابی مدرن باید بتوانیم در نمایشگاه‌های صنایع دستی بازار موجود را تست کنیم؛ یعنی اینکه بدانیم خریداران چه رنگ‌ها، مدل‌ها و نقش و نگارهایی را دوست دارند. به عنوان مثال در نمایشگاه صنایع دستی و فرش که اوایل شهریور ماه سال جاری برگزار شده بود، سفارش‌دهنده‌ای وجود نداشت و تجار ایرانی و خارجی نیز حضور نداشتند. این در حالی است که در کشورهای دیگر نمایشگاه‌ها با هدف جذب سفارش‌دهنده‌ها برگزار می‌شوند. جالب است بدانید که حدود ۱۹ سال پیش هندی‌ها نمایشگاه سالانه‌ای طراحی کردند که اصلا فروشی ندارد و فقط محصولات را به صورت نمونه می‌آورد و سفارش می‌گیرد.

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: بازاریابی امروز می‌گوید که هیچ محصولی نباید تولید شود، مگر اینکه بازار آن از قبل شناخته شده باشد و نه اینکه محصولات را تولید کنیم و سپس دنبال مشتری باشیم. در واقع بازاریابی مدرن به این معنی است که محصول پس از شناخت بازار تولید شود، از اشتغال در صنایع دستی غافل نبود و کسانی که در این حوزه استعداد دارند، ولی امکان فروش ندارند جذب و برای آنها بازاریابی شود.

یاوری یکی دیگر از راه‌کارهای کمک به صنایع دستی بازارسازی و بازارگردی عنوان و اظهار کرد: باید افراد متخصص کشورهایی که قابلیت‌های صادارت صنایع دستی دارند را شناسایی کنند و این امر ممکن نیست، مگر آنکه دانش آن در وزارتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به وجود بیاید و بخش خصوصی نیز قدرتمند شود. به طور کلی معتقدم که تمام کارهای اجرایی در حوزه صنایع‌دستی باید به بخش خصوصی منتقل شود و وزارتخانه فقط نقش سیاست‌گذاری و راهبردی و بیشتر نظارت داشته باشد. در واقع تولید باید توسط بخش خصوصی انجام شود و دولت بر کیفیت محصولات نظارت داشته باشد.

این استاد دانشگاه اضافه کرد: این در حالی است که به این موضوعات توجه چندانی نمی‌شود. به عنوان مثال در نمایشگاه صنایع دستی امسال محصولاتی ارائه شده بود که اصلا صنایع دستی نبودند یا زمان برگزاری نمایشگاه آنقدر نامناسب بود که بازدیدکننده چندانی نداشت. ما باید برای برگزاری نمایشگاه پیش از هر موضوع دیگری واردکنندگان صنایع‌دستی در جهان را بشناسیم و از آنها دعوت کنیم. این امر باید توسط دولت انجام شود. دولت باید کمک کند که صنایع دستی ایران از اصالت دور نشود و در کار تولیدکنندگان نیز دخالت نکند.

نویسنده کتاب‌های «نساجی سنتی ایران» و «تجلی نور در هنرهای سنتی ایران» اظهار کرد: میراث فرهنگی که بهتر است از آن با عنوان گنجینه‌های فرهنگی یاد کنیم، گردشگری و صنایع دستی یک مثلث طلایی هستند که در کنار هم می‌توانند به رونق بازار صنایع دستی و صنعت توریسم در کشور کمک کنند؛ بنابراین باید ترتیبی داده شود که گردشگران خارجی و داخلی جاذبه‌های گردشگری ایران را ببینند و صنایع دستی استان‌ها را بخرند، اما این چرخه هنوز صورت نگرفته یا معیوب است.

او یادآور شد: متاسفانه ما برای صنایع دستی کشور کارهایی که باید انجام می‌دادیم را انجام نداده‌ایم؛ یادمان‌های فرهنگی تولید و صنایع دستی هر استانی را به خوبی ارائه نکرده‌ایم. سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی که وزارتخانه شدن آن از آرزوهای دیرین من بود، نیاز به مدیریت بسیار قوی دارد؛ مدیریت قوی که بتواند ارتباط سه‌گانه میان این سه بخش را به‌درستی برقرار کند. این چرخه اگر به‌درستی کار کند می‌تواند درآمد ارزی زیادی داشته باشد. ببینید چین از کدام مرتبه به جایگاه سوم یا چهارم گردشگری رسید. پس چرا ما نمی‌توانیم؟ مواردی همچون اشکال در مدیریت، نداشتن سازماندهی خوب، تغییرات زودهنگام در بخش‌های مدیریتی و خلاءهای قانونی موجود از جمله دلایل این موضوع هستند. 

انتهای پیام