به گزارش ایسنا، چندی پیش اعلام شد که ساز قیچک باس با پیشینه تاریخی در سرزمین‌های شرقی، به منظور جایگزینی به جای ویلنسل در ارکستر ملی ایران که با ساختار موسیقی ایرانی تناسب ندارد توسط هنرمندان گروه هنرهای سنتی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ساخته شده است.

در همین راستا تصمیم گرفتیم با مازیار ظهیرالدینی ـ نوازنده ویولن و کنسرت مایستر ارکستر ملی ایران ـ صحبتی درباره امکان جایگزینی ساز قیچک باس با ویلنسل و شرایطی که برای این کار لازم است داشته باشیم.

جایگزینی قیچک با ویولنسل مشکلاتی خواهد داشت

او در ابتدا به ایسنا گفت: در حال حاضر جایگزینی این ساز حتمی نشده و با توجه به وضعیت تعطیلی ارکستر، امکان بررسی توسط نوازندگان ویولنسل وجود نداشته و تنها صحبتی درباره این ساز شده است.

این نوازنده ادامه داد: این جریان می‌تواند مشکلاتی را به همراه داشته باشد. من که سال‌ها در ارکستر سمفونیک تهران فعالیت کرده‌ام و به مدت یک سال است افتخار همکاری با ارکستر ملی ایران را داشته‌ام و با خانواده سازهای زهی آشنا هستم، معتقدم جایگزینی ساز قیچک باس با ویولنسل، باعث ایجاد تفاوت تمبر و رنگ‌هایی (کیفیت احساس شنوایی تولیدشده توسط تُن یک موج صوتی) خواهد شد که این امر می‌تواند ارکستر را دچار مشکلات زیادی ‌کند؛ به صورتی که این تفاوت رنگ‌ها در ضبط یا اجرا می‌تواند بار خیلی منفی‌ای را برای مخاطب از نظر ظاهری و صدا به همراه داشته باشد.

ظهیرالدینی تصریح کرد: اگر قرار بود که نوازندگان ویولن اول، دوم و آلتو نیز قیچک بنوازند، جایگزینی قیچک باس با ویولنسل کار راحت‌تری می‌شد. البته جایگزینی قیچک با ویولنسل می‌تواند در نوع خودش نوآوری‌ باشد و قصد ندارم زحمت افرادی که می‌خواهند در سازها نوآوری ایجاد کنند را ضعیف جلوه دهم. ولی این امر مستلزم این است که تمامی گروه‌های نوازندگان ارکستر، سازهای ایرانی و سنتی به دست بگیرند نه اینکه همه سازها سر جای خود باشند و تنها ویولنسل با قیچک باس تعویض شود.

نظر قطعی با نوازندگان ویولنسل است

او بیان کرد که «البته من در زمینه ساز ویولنسل تخصصی ندارم و نوازندگان این ساز باید نظر قطعی را اعلام کنند. در ارکستر به روی سازندگان این ساز باز است و می‌توانند درباره جایگزینی آن با نوازندگان حرفه‌ای ویولنسل صحبت کنند و این کار را زیر نظر افراد متخصص از نظر اینکه ساز قیچک باس به چه صورت روی زمین قرار خواهد گرفت، پوزیسیون‌ها (موقعیت دست چپ نسبت به دسته ساز) به چه صورت خواهد بود، از لحاظ کوک و وسعت ساز چه مشکلاتی ایجاد خواهد شد، بررسی کنند.»

از او سوال کردیم که آیا در صورت جایگزینی همیشگی، لازم خواهد بود که از نوازندگان قیچک استفاده شود؟ پاسخ داد: مسئله اصلی تمبر ارکستر است نه نوازنده. از همان سال‌های ابتدایی پیدایش موسیقی سمفونیک در ایران، به ویژه آرایش و سازبندی ارکستر در موسیقی ملی به همین صورت بوده و هست؛ یعنی تلفیقی از سازهای زهی جهانی و سازهای مضرابی، آرشه‌ای یا بادی مانند نی. مگر اینکه برخی از تصانیف آهنگسازان ایرانی به صورتی بوده که کاملا از یک ارکستر ایرانی سنتی تشکیل شده و نیازی به سازهای زهی نبوده باشد.

ظهیرالدینی ادامه داد: پیشتر با تلفیق این دو گروه زهی و مضرابی و بادی(سنتی) از موسیقی چند صدایی یا پلیفنی استفاده می‌شد به طوری که ملودی به همراه آکومپانیمان (همراهی) بود. اینکه بخواهیم طی یک شب جای این سازها را عوض کنیم، ممکن است عادت کردن آن برای نوازنده و مخاطب خیلی طول بکشد.

این نوازنده همچنین تأکید کرد: به هر جهت امتحان این ساز در ارکستر برای بچه‌های ویولنسل ضرری ندارد و می‌تواند برای آنها تجربه‌ای باشد تا امکان جایگزینی این ساز را بررسی کنند. با توجه به تجربه‌ای که درباره سازهای زهی داشته‌ام نوازندگان ارکستر باید موارد مختلف را تجربه کنند، از همان ابتدا مخالفت نکنند و از اساتیدی که برای نوآوری زحمت می‌کشند، حمایت کنند.

در نهایت از او سوال کردیم که آیا وضعیت رهبر ثابت ارکستر مشخص نشد؟ گفت: نه هنوز؛ اکنون ارکستر توسط رهبرهای مهمان هدایت می‌شود. گمان می‌کنم از این به بعد حتی شرایط ارکستر سمفنویک نیز به این صورت خواهد بود.

انتهای پیام