هانی رستگاران - مسئول ثبت آثار و تعیین حریم میراث ملی استان سمنان و پژوهشگر حوزه میراث فرهنگی - در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان این‌که ایرانیان باستان، همیشه علاقمند به آداب، سنن و رویه‌های فرهنگی و اجتماعی پیشینیان خود بوده‌اند، ادامه می‌دهد: برگزاری این آداب و رسوم معمولا سینه به سینه در قرن‌های متمادی پیش از تاریخ و پس از میلاد حضرت مسیح (ع) که جهان به سوی تمدن‌سازی نوین و ایجاد نظامات و سیاست‌گذاری‌های فرهنگی حرکت کرده وجود داشته و ایران نقش پررنگ و کلیدی در نفوذ فرهنگی، آئینی و روابط اجتماعی در جوامع و حکومت‌ها داشته است، تا جایی که این تأثیر باعث جلوگیری از آغاز و استمرار بسیاری از جنگ‌های صدر تاریخ به‌ منظور فتح سرزمین‌های جدید و زمینه‌ساز تعاملات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی آن دوران شد.

وی قرارگرفتن ۱۳ اثر فرهنگی ایران در فهرست میراث ناملموس یونسکو که با تصویب کنوانسیون ۲۰۰۳ پاسداری از میراث ناملموس یونسکو شکل گرفته را علتی بر این ادعا می‌داند.

او با اشاره به این‌که نه تنها ایرانیان باستان همیشه نسبت به مردگان و اموات خود با احترام برخورد می‌کردند، حتی بعد از ظهور اسلام نیز این سنت با بهره‌گیری از اعتقادات و باورهای اصیل اسلامی انجام می‌شود،می‌گوید: "برات" صرف‌نظر از آیینی برای پاسداشت روح مردگان و توجه و یادآوری درگذشتگان و بهره‌مندی مردگان از خیرات زندگان و باور به معاد و زنده نگه داشتن یاد و خاطره آن‌ها و اشاعه فرهنگ خیرات و صدقه، مقدمه‌ای است برای برپایی جشن میلاد حضرت مهدی (عج) و مراسم پرفیض شب‌های قدر در ایام ماه رمضان؛ تا مردگان نیز از برکات این روزها و شب‌ها بهره‌مند شوند.

رستگاران به همین دلیل یکی از پراهمیت‌ترین آئین‌های این دوره را بخشندگی و نذر در ایام و مناسبت‌های مختلف می‌داند که از قبل از ورود اسلام به ایران تا امروز به‌طور شگرفی در بافت اجتماعی و فرهنگی خانواده‌ها وجود داشته و به نسل‌های بعد منتقل شده است و ادامه می‌دهد: شاید بتوان آئین برات را یکی از این آئین‌های جذاب و سنتی زنده نامید که در راستای پاسداشت ارزش‌ها و باورهای دینی و مذهبی مردم ایران تحت عنوان فرهنگ نذر، شرایط طرح پیشنهاد ثبت جهانی در زمره میراث ناملموس را داشته باشد.

مسوول ثبت آثار و تعیین حریم میراث ملی استان سمنان، توضیح می‌دهد: برات در لغت نوشته‌ای است که به موجب آن دریافت یا پرداخت پول را به دیگری واگذار کنند. اما در فرهنگ عامیانه به معنی هدیه و بخشش و خیرات برای آمرزش درگذشتگان و مردگان است که هر سال علاوه بر این‌که از ۱۲ شعبان آغاز و تا ۱۵ شعبان ادامه دارد در شب‌های قدر و شب بیست یکم ماه رجب نیز اجرا می‌شود.

وی با اشاره به این‌که در این مدت خوراکی‌های مختلفی به نیت "برات" خیرات می‌شود، خوراکی مخصوص و ویژه سمنان را "نان گولاچ" معرفی می‌کند و با اشاره به این‌که پخت این نان یکی از ویژگی‌های شاخص و منحصر به فرد آیین برات در سمنان است، ادامه می‌دهد: این آیین را می‌توان سنتی زنده و جاری در بین خانواده‌های سمنانی دانست که با وجود قدمت بیش از ۵۰۰ ساله‌اش همچنان در بین مردم پابرجاست که این اتفاق نشان‌دهنده ترفیع ارزش‌ها و صیانت از فرهنگ‌های ملی – مذهبی در بین مردم دارد که ۳۰ دی ۱۳۹۴ به شماره ۱۱۱۵ در فهرست میراث ناملموس کشور ثبت شده است.

این پژوهشگر با بیان این‌که نان شیرین گولاچ توسط بانوان سمنانی در خانه پخت می‌شود، در توضیح روش پخت آن می‌گوید: "ابتدا زرد چوبه را با اخشار (قلیاب، ماده رنگی سنتی و خوراکی) خوب می‌سایند و با آب مخلوط می‌کنند یا این مایع آرد را خمیر می‌کنند و مایه خمیر (خمیر ترش) به آن می‌زنند. خمیر را می‌گذارند تا ورم کند. سپس خمیر را به چونه‌های کوچک تقسیم و و روی لاک و مرزه پهن می‌کنند. روغن کنجد را در ماهی تابه داغ می‌کنند و چونه‌های پهن شده را از پشت و رو در ماهی تابه سرخ می‌کنند، سپس مخلوط دارچین و شکر را که از قبل آماده شده روی آن می‌پاشند و پس از این گولاچ آماده مصرف است."

به گفته رستگاران، مردم سمنان معتقدند اگر این نان با روغن کنجد سرخ نشود یا غیر از به قصد برات پخته شود، خیر آن به اموات نمی‌رسد.

انتهای پیام