دکتر غلامرضا روشندل در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه ظرفیت پذیرش دانشجویان مقطع دکتری در هر رشته با رشته دیگر متفاوت است، گفت: ظرفیت پذیرش دانشجویان مقطع دکتری باید نیازسنجی شود و مشکل زمانی ایجاد می‌شود که ما بدون نیازسنجی و فقط برای افزایش تعداد فارغ‌التحصیلان دکتری پذیرش انجام دهیم. 

وی ادامه داد: ما باید بر اساس نیاز جامعه تعیین کنیم که در چه مقطعی از تحصیلات، چه تعداد دانشجو پذیرش کنیم. اگر از ابتدا نیازسنجی انجام شود، تعدادی که مورد نیاز جامعه است، در مقاطع تحصیلی مختلف تربیت می‌شوند و بحث اشتغال این افراد با مشکل چندانی مواجه نخواهد شد. برای هرکدام از این فارغ‌التحصیلان وقت، هزینه و انرژی صرف شده است. اگر ما بتوانیم شرایطی را در کشور مهیا کنیم که این افراد بتوانند در بخش‌های خصوصی فعالیت کنند، امر مثبتی است. اینکه ما تصور کنیم همه امکانات و فرصت‌های شغلی در بخش‌های دولتی است، تصور غلطی است و مشکل اصلی همین نکته است.

روشندل دلیل این موضوع را نداشتن قوانین و مقررات کافی برای حمایت از بخش خصوصی دانست و اظهار کرد: به عنوان مثال برای بخش کشاورزی،‌ما فارغ‌التحصیلان زیادی در این رشته داریم. در کشور ما با این حجم از منابع طبیعی چرا این افراد نباید با علمی که دارند، در فضای خصوصی کسب و کاری راه‌اندازی کنند؟ متاسفانه به دلیل نداشتن زیرساخت و شرایط لازم، این افراد عمدتا و به ناچار مایل به جذب در ارگان های دولتی هستند و با شرایط فعلی و سیاست‌های موجود در بخش دولتی، ‌فضای کافی برای این افراد وجود ندارد و نتیجه آن نارضایتی و شرایط نامساعدی است که شاهد هستیم.

مدیر پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی گلستان در مورد فرصت‌های انجام پژوهش توسط فارغ‌التحصیلان دکتری گفت: ما باید قوانینی داشته باشیم که به بخش خصوصی این فرصت را دهیم که به صورت موثر و کارآمد فعالیت کند.‌ مطمئنا فارغ التحصیلان دکتری قابلیت‌های پژوهشی بسیار بزرگی دارند چرا که دانشجوی دوره دکتری ۴ سال روی یک موضوع خاص کار می‌کند و در حدی توانمند می‌شود که در حیطه خودش به عنوان یک منبع و فرد قابل اعتماد شود. چنین فردی قابلیت‌های پژوهشی زیادی دارد و در صورتی که زیرساخت‌ها و امکانات لازم فراهم باشد، می‌توان از قابلیت‌های این افراد استفاده زیادی کرد و بدون کمک بخش خصوصی چنین اتفاقی نمی‌افتد.

روشندل در این رابطه افزود: در کشور ما زمانی‌که افراد فارغ‌التحصیل می‌شوند، اغلب باید به استخدام دانشگاه درآیند و تدریس کنند. اگر پژوهش هم انجام دهند، باز باید موضوع مورد نظر را در دانشگاه پیگیری کنند و این یعنی صرفا تمامی این کارها و پژوهش‌ها در بخش دولتی انجام میگیرد. در چنین شرایطی، این سیکل معیوب ادامه پیدا می کند و پژوهشگران نمی توانند توانمندی های بالقوه خود را به عمل تبدیل کنند. 

وی با اشاره به اینکه ما در کشور شرکت‌های خصوصی و تجاری فراوانی داریم، عنوان کرد: در کشور تعداد بسیار محدودی شرکت‌های خصوصی علمی یا همان شرکت‌های دانش بنیان داریم. اگر ما بخواهیم فارغ التحصیلان و بحث تحقیق و پژوهش را سازماندهی کنیم، سازمان‌های خصوصی هم بازده بالایی خواهند داشت و هم اینکه هر کدام از این فارغ‌التحصیلان در یکی از شرکت‌ها و فضاهای خصوصی فعالیت خواهند کرد و در این فضا افرادی که علم و تجربه بیشتری دارند، شاهد یک فضای رقابتی خواهند بود و شرکت‌هایی که کارایی بهتری دارند، می‌توانند خدمات موثر و کارآمد را به بخش خصوصی و دولتی ارائه دهند.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی گلستان ادامه داد: نکته‌ای که در انجام پژوهش‌ها مهم است، این است که نتایج پژوهش کاربردی و مفید باشد. البته کاربردی یا مفید بودن یک تحقیق لزوما به این معنی نیست که هر تحقیقی باید یک مشکل یا معضل را بطور کامل حل کند. ما نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم مشکلی که در بخش‌های مختلف مانند بخش سلامت، منابع طبیعی و حوزه‌های مختلف وجود دارد، با انجام یک پژوهش به کلی رفع شود. قاعدتا پژوهش‌ها یک سلسله فعالیت‌ها هستند که مانند یک پازل تکه‌های مختلف  یک موضوع را کنار می‌گذارند و ممکن است برای حل یک موضوع ۱۰ تا ۱۵ سال زمان و فعالیت ده‌ها و یا صدها نفر نیاز باشد. نقطه اصلی در هر پژوهش خاص این است که حداقل بتواند یک یافته جدید مفید به یافته‌های موجود اضافه کند.  

روشندل راجع به تعریف کاربردی بودن یک پژوهش اظهار کرد: کاربردی‌ بودن یک پژوهش به این معنا نیست که نتیجه آن لزوما یک مشکل را به کلی حل کند، بلکه باید پژوهش به درستی انجام شود و یافته جدیدی‌ را به یافته‌های موجود در حوزه مربوطه اضافه کند.

دانشیار دانشگاه علوم پزشکی گلستان خاطرنشان کرد: پژوهشگر در هر حوزه‌ای باید از ابتدا به این موضوع فکر کند که هنگام اتمام پژوهش، چه حرفی برای گفتن دارد، آیا در انتهای پژوهش می‌تواند یک یافته جدید و صحیح را به یافته‌های موجود اضافه کند؟ طبیعتا هر پژوهشگری در ابتدا این هدف را دارد و در بسیاری از موارد موضوع پژوهش بسیار خوب و کاربردی است، ولی اگر فرآیند طراحی تحقیق و اجرای آن درست انجام نشود، ممکن است فرآیند به درستی انجام نشود و در نهایت یافته‌های تحقیق قابل استناد و به طبع آن قابل استفاده نباشد. 

وی ادامه داد: ماهیت اصلی پژوهش این است که سوالی برای پژوهشگر مطرح می‌شود و پژوهشگر سعی می‌کند با انجام پژوهش و با استفاده از روش‌های علمی پاسخ سوال را پیدا کند. به عبارت دیگر  در هر پژوهشی باید برای پاسخ به یک سوال مشخص انجام شود و اگر پژوهشگر هر هدف دیگری غیر از این هدف داشته باشد، ممکن است پژوهش از مسیر اصلی خود خارج شود و نه تنها مفید نباشد، بلکه بعضا زیاد و ضرر آن ممکن است بیشتر از فواید آن باشد. بطور مثال، اگر دانشجو دکتری صرفا با هدف دریافت مدرک دکترا پژوهش انجام دهد و توجهی به ماهیت اصلی پژوهش (یعنی انجام پژوهش برای یافتن پاسخ یک سوال) نداشته باشد، مطمئنا این پژوهش نتایج خوبی را به همراه نخواهد داشت که متاسفانه واقعیت جامعه ما نشان میدهد که برخی پژوهش‌ها صرفا با هدف دریافت مدرک انجام می‌شود. این موضوع در مورد ارتقای اعضای هیئت علمی در دانشگاهها نیز صدق میکند و بعضا مشاهده میشود که در مواردی که عضو هیئت علمی در انجام پژوهش توجه کافی به ماهیت و اصلالت پژوهش نداشته و صرفا برای دریافت ارتقا پژوهش انجام دهد، نتایج مطلوب از آن پژوهش ها حاصل نمی شود. 

روشندل در پایان گفت: بطور خلاصه برای کاربردی شدن پژوهش اولا پژوهشگر باید به ماهیت و اصالت و هدف اصلی پژوهش توجه کند. ثانیا باید در انتخاب موضوع و ایده پژوهش نیز سعی کند موضوع مناسب با سوال پژوهش را انتخاب کند و در مرحله طراحی واجرای پژوهش نیز باید دقت و وقت کافی صرف شود تا با اتخاذ روش های علمی و صحیح پاسخ مناسب برای سوال پژوهش حاصل شود.

انتهای پیام