به گزارش ایسنا به نقل از روابط عمومی اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان تهران، امین متولیان معاون برنامه‌ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات نهاد در ابتدای نخستین جلسه از کارگاه «طراحی خدمات ویژه هموطنان افغانستانی عضو کتابخانه‌های عمومی» در توضیح چرایی تشکیل این جلسه گفت: در سال ۱۳۹۶ طرح پژوهشی بررسی مولفه‌های مدیریت بازدهی و ریسک در خدمات کتابخانه‌های عمومی ایران با همکاری دانشگاه تهران در نهاد آغاز شد که این کارگاه‌ها در واقع کنش‌های مکمل آن طرح هستند. ریشه خدمت در مسائل واقعی کاربر است که در قالب طرز فکر همدلانه با آن‌ها می‌توان به آن نزدیک شد. دوستان پیشنهاد کردند با توجه به غفلت‌هایی که در عرصه تعامل و خدمت‌رسانی فرهنگی به جامعه عزیز مهاجران انجام شده، هموطنان افغانستانی عضو کتابخانه‌های عمومی در اولویت این کارگاه‌ها قرار گیرند تا با روش‌ها و ابزارهای پیش‌بینی‌شده به طراحی بسته خدمتی درخوری برسیم.
ضرورت فعالیت بخش بین‌الملل کتابخانه‌ها در ارتباط‌گیری با جامعه مهاجر
مهدی حسینی، معاون مدیرکل توسعه کتابخانه‌ها هم در سخنانی بیان کرد: در سال ۱۹۹۰ به دلیل وقوع جنگ در عراق و افغانستان جمعیت مهاجران کشور افزایش یافت، اما روند مهاجرت به کشور از سال ۲۰۰۴ به ثبات نسبی رسید. در ساختار جمعیتی مهاجران مشاهده می‌کنیم که حدود ۶۷ درصد زیر ۲۹ سال سن دارند و ۸۰ درصد این جمعیت در مناطق شهری سکونت دارند. بر این اساس مخاطب بالقوه قابل توجهی را می‌توان در این جمعیت شناسایی کرد. با وجود بیش از ۱۳۰ هزار عضو از جمعیت مهاجران در کتابخانه‌های عمومی کشور، تنها ۲۶ هزار نفر از این جمعیت به عنوان عضو فعال شناخته می‌شوند.
زبان و دین و آداب مشترک سبب تقویت تعاملات فرهنگی می‌شود
سعید مجیدی، رئیس اداره ترویج کتاب و کتابخوانی اداره کل فرهنگی نیز در بخش بعدی این نشست در ابتدای سخنانش با برجسته خواندن مقوله فرهنگ در ارتباط با جامعه مهاجران کشور گفت: مقوله فرهنگ را باید از دستاوردهای مهم انقلاب اسلامی دانست و از این منظر نگاه به فرهنگ بایسته‌هایی دارد. واضح است که گستره صدور انقلاب زمانی محقق خواهد شد که عناصری از قبیل زبان و ملیت درنوردیده شود و زبان و دین و آداب مشترک سبب تقویت بنیه‌های این حرکت می شود. نهاد کتابخانه ها از ارکان توسعه فرهنگی محسوب می شود و می تواند نقشی تعیین کننده در تعاملات فرهنگی کشور و جامعه مهاجرین ایفا کند و در این میان توجه ویژه به قومیت ها، علی الخصوص تعامل با جامعه محترم افغان که ریشه در زبان و دین مشترک دارد، بسیار اهمیت دارد.
مجیدی در بخشی دیگر از سخنانش در ارتباط با نگاه غالب بر تعاملات فرهنگی در حوزه مهاجران اظهار کرد: نگاه‌های اصلی در حوزه تعاملات فرهنگی در این حوزه اغلب متکی بر جشنواره‌ها و جلسات معرفی و نقد و بررسی کتاب بوده و تا کنون در سراسر کشور نشست‌های مختلفی با این مضمون برگزار شده است. اما تعاملات فرهنگی با جامعه مهاجرین محدود به این‌ها نبوده و از جمله برنامه‌هایی در بزرگداشت نویسندگان پیشکسوت افغانستان، همچنین تقدیر از چهره های شاخص افغانستانی را شاهد بوده‌ایم. در مجموع باید گفت حضور هموطنان افغانستانی در ایران به هیچ وجه حضوری منفعل نبوده و امیدواریم با طرح هایی از این دست زمینه تعامل های بیشتر و وسیع تر را نیز شاهد باشیم.
ای کاش وجود ما از تهدید به فرصت تبدیل می‌شد
محمدابراهیم شریعتی، مدیر انتشارات عرفان در ادامه این نشست، با بیان این‌که در گذشته شاهد تعاملات فرهنگی قابل توجهی در این حوزه بوده‌ایم، گفت: واقعیت این است که جامعه مهاجرین افغانستانی پیش از هر چیز از مشکل اقامتی در ایران رنج می‌برد و همین امر، تعاملات فرهنگی شایسته و مطلوب را تا اندازه زیادی دچار اختلال کرده است. تا کنون شاهد بوده‌ایم که دوستان فعال در حوزه فرهنگ همراهی‌هایی با مهاجرین افغانستانی در ایران داشته‌اند، اما تلخی ماجرا این است که هر لحظه ممکن است این همراهی‌ها در سازمان اتباع بی‌اثر و نافرجام شود. ای کاش نمایندگانی از این سازمان هم امروز در جمع ما بودند و تدابیری اتخاذ می‌شد که این مشکل اساسی از سر راه جامعه مهاجر افغانستانی برداشته شود. ای کاش وجود ما به عنوان مهاجر افغانستانی از وضعیت تهدید به فرصت تبدیل می‌شد؛ چرا که به عنوان ملت‌هایی با فرهنگ، زبان و دین مشترک پیوندها و اشتراکات زیادی بین ما برقرار است. امید ما در نهایت همچنان به دوستان فرهنگی است که در همه این مراحل و بحران ها در کنار ما باشند و از ما دفاع کنند.
نسل جدید مهاجرین افغانستانی
بخشی دیگر از این کارگاه با حضور برخط محمدکاظم کاظمی شاعر، شاعر و پژوهشگر از خراسان رضوی همراه بود که در سخنانی کوتاه گفت: نگاه به جامعه مهاجر در ایران تا سال های زیادی معطوف به مسئله بازگشت مهاجرین بود؛ اما امروز این نگاه به زندگی در ایران معطوف شده است. باید این واقعیت را در نظر گرفت که نسل جدید مهاجرین افغانستانی بسیار مستعد و شیفته آگاهی و رشد فرهنگی است. اما از طرف دیگر این واقعیت را هم باید پذیرفت که مسائل مختلف از جمله مسائل زیستی و اقتصادی می تواند فشار مضاعفی برای جامعه مهاجر ایجاد کند. از این منظر توجه و حمایت ویژه ای هم لازم است تا زمینه تعاملات سازنده در جامعه بیشتر فراهم شود.
به رسمیت شناخته نشدن
در ادامه نشست حمیدرضا بوالی، فعال فرهنگی نیز در ارتباط برخط با برنامه بیان کرد: در بحث هویت مفهومی وجود دارد با عنوان «به رسمیت شناخته شدن» که باید بگویم این مفهومی است که تا حدی در ارتباط با جامعه مهاجرین افغانستانی نادیده گرفته شده است. به عقیده من این به رسمیت شناخته شدن می‌بایست از نهادهای فرهنگی شروع و به نهادهای رسمی منتهی می‌شد. امیدوارم نهاد کتابخانه‌ها در این زمینه اهتمام ویژه‌ای به خرج دهد تا مسئله هویتی بچه‌های افغانستانی دقیق‌تر و سریع‌تر به نتیجه برسد. نهاد کتابخانه‌ها به عنوان نهادی که نسل‌های نو را با فرهنگ و کتاب آشنا می‌کند، می‌تواند نقش موثری در این زمینه ایفا کند.
ضرورت تامین منابع کتابخوانی درباره افغانستان
سرور رجائی، شاعر افغان و مسئول خانه ادبیات افغانستان در ایران در بخش بعدی این نشست در سخنانی گفت: واقعیت این است که اگر بتوانیم منابع کتابخوانی درباره افغانستان را تامین کنیم مهاجرین افغانستانی هم بیشتر به کتابخانه‌ها جذب خواهند شد. همچنین جا دارد بخشی از توجهمان را هم به توجیه معلمان در رابطه با بچه‌های افغانستانی اختصاص بدهیم؛ چرا که این بچه‌ها هم امروز بخشی از این جامعه هستند. باید این پرسش را مطرح کنم که در این چند دهه چند عنوان کتاب برای کودکان و نوجوانان افغانستانی منتشر شده است؟ واقعا تعداد این کتاب‌ها انگشت شمار است. معتقدم هر نهاد فرهنگی در ایران باید از وجود یک افغانستانی به عنوان همکار بهره ببرد.
سعید دمیرچی مدیرعامل انتشارات هرمس نیز در بخش بعدی این نشست در سخنانی بیان کرد: امیدوارم این جلسات تداوم داشته باشد. جشنواره بلخ رویداد قابل توجهی بود که موجب شد یک بانک اطلاعاتی شامل بیش از ۸۰۰ عنوان کتاب در حوزه افغانستان شناسایی شود. همچنین در سال‌های اخیر با فعالیت مدارس خودگردان و پرداختن رسانه‌ها به حوزه افغانستان تعامل های خوبی شکل گرفت. امروز ما بیش از ۲۰۰ عنوان کتاب درباره افغانستان داریم و درصدد هستیم یک کتابخانه از این عناوین راه‌اندازی کنیم.
سیدمجید سلطانی مدیر موسسه فرهنگی هنری شانه سرک نیز در سخنانی کوتاه در این نشست گفت: عدالت اجتماعی ایجاب می کند با توجه به جمعیت مهاجران افغانستانی، فعالیت‌های مهاجرین مورد حمایت و کمک‌های ویژه قرار بگیرد. این در حالی است که متاسفانه در مدارس ما منابع و کتاب‌های به‌روز به ندرت دیده می‌شوند.
سجاد محمدیان، سرپرست دفتر پژوهش و آموزش نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور نیز در بخش پایانی این نشست در تشریح فرآیند کارگاه خدمات ویژه هموطنان افغانستانی سخن گفت و درباره شیوه برگزاری این دوره گفت: در هفت باب کتابخانه عمومی در استان‌های خراسان رضوی، سمنان، قم، تهران و یزد این کارگاه‌ها برگزار خواهد شد. روشی را که هم در پیش خواهیم داشت، داستان‌سرایی خواهد بود. امیدواریم در بهمن و اسفندماه این کارگاه‌ها را برگزار کنیم که پنج مرحله خواهیم داشت. ابتدا شناسایی افرادی که بتوانند در این کارگاه‌ها شرکت کنند. بعد ایده‌پردازی صورت خواهد گرفت، سپس داستان‌سرایی و در نهایت مسابقه و اختتامیه کارگاه‌ها انجام خواهد شد. برای شناسایی اعضا، نیمه دوم بهمن ماه را جدول زمان‌بندی خودمان در نظر گرفته‌ایم. مربیان و کتابداران محترم در هر کتابخانه پنج نفر از هموطنان افغانستانی عضو آن کتابخانه را در رده‌های سنی ۱۱ تا ۱۷ سال انتخاب خواهند کرد. در مرحله بعد یک کارگاه نیم‌روزه برای ایده پردازی خواهیم داشت. ایده ای که در این کارگاه شکل می‌گیرد می‌تواند منتج از تجربه زیسته یک نوجوان افغانستانی در ایران باشد یا بر اساس نیازی که در زندگی روزمره داشته، یا این‌که تخیل کودک برای رسیدن به ایده ما را کمک خواهد کرد.
او دو مبحث خلاقیت در داستان سرایی و جذابیت در روایت را امری مهم عنوان کرد و گفت: نکته مهم این است که در این داستان‌ها کتابخانه‌های عمومی نقش محوری در حل مسئله داشته باشند، یا حداقل لوکیشنی برای حل آن مسئله باشند. خروجی این کارگاه‌ها در حقیقت خوراک و ورودی مرحله بعدی کار خواهد بود تا بتوانیم از این داستان‌ها خدمت را احصاء کنیم. امیدواریم در کارگاه‌های پیش رو داستان‌ها را تا پایان اسفند ماه معرفی و از برگزیدگان تجلیل کنیم. همچنین بتوانیم داستان‌ها را در رسانه‌ها روایت کنیم و خوانده و دیده شوند. ان‌شاءالله در مرحله بعدی از همین داستان‌ها برای ایجاد خدماتی که مورد نیاز هموطنان افغانستانی است بهره ببریم.
انتهای پیام
نظرات