محمد مسعود تجریشی در آیین اختتامیه هشتمین کنفرانس ملی مدیریت منابع آب ایران و نوزدهمین کنفرانس ملی هیدرولیک که در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد، در خصوص الگوی همکاری دانشگاه‌ها در حل مسائل اساسی منابع آب ایران با الگو برداری از ستاد احیای دریاچه ارومیه به صورت مجازی اظهار کرد: گونه‌های پرنده و جانوری زیادی در اطراف دریاچه ارومیه وجود دارند. در دریاچه ارومیه سالانه 40 سانتی‌متر از فراز آب این دریاچه ازدست رفته بود. به صورتی که در عرض 20 سال هشت متر از آب دریاچه از دست رفت. در 300 هزار سال گذشته چنین  شرایطی برای دریاچه ارومیه ایجاد نشده بود.

وی افزود در سال 1393 تراز دریاچه به 1370 متر رسیده بود.  عوامل مختلفی  طبیعی و انسانی در بروز این مساله نقش داشته‌اند به طوری که عوامل طبیعی از جمله افزایش دما و کاهش بارش‌ها  ۳۰ درصد و عوامل انسانی از جمله ایجاد چاه‌های مجاز و غیر مجاز، افزایش سطح زیر کشت  و .... 70 درصد را به خود اختصاص داده بودند. این مسائل تبعات بسیاری را با خود به همراه داشت. نگرانی‌های در مورد مشکلات روحی و روانی مردم، سلامتی دام،  آبزیان با ایجاد خشکی دریاچه ارومیه در ابتدا ایجاد شده بود.

عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف بیان کرد: یکی از سوالات مطرح شده در این میان آثار تبعات خشک شدن دریاچه ارومیه بود. به همین دلیل دانشگاه علوم پزشکی تبریز تحقیقات مختلفی را بر موضوعاتی همچون بیماری آسم، فشار خون، تولد نوزادان، میزان مرگ و میر و ... در میان 15 هزار نفر از جمعیت شهر خامنه نزدیک به مراکز خشک شدن دریاچه ارومیه انجام داد که این تحقیقات هنوز ادامه دارد.

وی در مورد روش احیای دریاچه ارومیه گفت: ایجاد الگو برای احیای دریاچه ارومیه برای اولین بار از طرف دولت یازدهم به دانشگاه‌ها سپرده شد. این مساله در  مرداد سال 1392 مطرح شده و در بهمن ماه همان سال تصویب شد. در ظرف 5 ماه مشکل بررسی شده و راهکارها ارائه شد. 6 کمیته و 20 کارگروه تخصصی متشکل از 700 متخصص از دانشگاه‌ها شکل گرفت. 9300 نفر ساعت  برای حل این مساله وقت صرف کردند. وزارتخانه، شوراهای شهر و روستا، تشکل‌ها، استاندارها، دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی داخلی، قوه قضاییه و مجلس اسلامی در حل این مشکل نقش داشته‌اند. نقشه راهی طراحی شد و سه سال برای تثبیت دریاچه در نظر گرفته شد.

معاون محیط‌زیست انسانی سازمان محیط‌زیست ادامه داد: در حوزه دیپلماسی بین‌المللی مطالعاتی با فائو در زمینه حسابداری آب شروع شد. مرکز مشترک آب ایران و استرالیا با محوریت دانشگاه شریف شکل گرفت و پایلوت‌هایی طراحی شد. متاسفانه به خاطر تحریم‌های اعمال شده بر ایران ارتباط ایران و استرالیا قطع شد. کارگاه‌های مختلفی با نهادهای بین المللی برگزار شد. پایان نامه‌های زیادی در این حوزه از سال1396 در کشور نگاشته شد. در سال 2020 تعداد مقالات  ISI در مورد دریاچه ارومیه در ابعاد مختلف افزایش یافت، همچنین تعداد مقالات در زمینه دریاچه ارومیه در مجلات داخلی نیز بیشتر شد.

وی خاطر نشان کرد: در مقاله ای که در مجله ارواین  چاپ شد، مشخص گردید که می‌توان با استفاده از پروژه‌ها و کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی  40 درصد در مصرف آب بخش کشاورزی  صرفه جویی کرد تا درصدی از بارش‌ها به دریاچه ارومیه برگردد و در عرض چند سال دریاچه احیا شود. یکی دیگر از الگو سازی‌ها انجام کار مشترک برای کاهش 40 درصد مصرف آب در بخش کشاورزی بود.

تجریشی تصریح کرد: با مطالعات انجام شده و به کمک مرکز سنجش از دور مشخص شد که در کدام مناطق پتانسیل صرفه‌جویی در مصرف آب وجود دارد. کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی مبنای کاری است که ظرف 5 سال آینده باید در بخش کشاورزی ایجاد شود.  این نوع الگوسازی‌ها و فعالیت‌ها کمک زیادی در احیای دریاچه انجام داد.

وی افزود: در حال حاضر به شرایط تثبیت دریاچه رسیده‌ایم. با رسیدن دریاچه به شرایط احیای بعد از تثبیت 61 درصد مناطق فوق بحرانی تولید غبار به زیر آب برده شده است. آب مورد نیاز دریاچه ارومیه برای احیا  3426  میلیون متر مکعب  است. با  انجام لایروبی‌های رودخانه و  اجرای 25 کیلومتر اتصال زرینه رود به سیمینه رود 1420 میلیون متر مکعب آب را به دریاچه ارومیه برده‌ایم.  در بخش کشاورزی 1 میلیارد متر مکعب آب باید  صرفه جویی شود که تا امروز توانسته‌ایم  377 میلیون متر مکعب آن عملیاتی شده است.

عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف با اشاره به اینکه «یکی دیگر  از کارهای مد نظر برای احیا در سال آینده طرح به کاشت است» عنوان کرد: یعنی کشت محصولات کشاورزی بر اساس مدیریت در حوزه زراعت؛ باغبانی، ترویج، آّبیاری و ... صورت گیرد. این کار با جهاد کشاورزی شروع شده است. در زمینه گیاهان دارویی نیز کارهای خوبی انجام شده به طوری که در دو سال گذشته هر سال 100 درصد کشت گیاهان دارویی افزایش یافته است.

معاون محیط‌زیست انسانی سازمان محیط‌زیست خاطرنشان کرد: در مرحله احیا دریاچه ارومیه بزرگترین پروژه تامین 550 میلیون متر مکعب آب از 3426 میلیون متر مکعب آب مورد نیاز دریاچه ارومیه است. باید تمام ظرفیت‌های بین‌المللی، دانشگاه‌ها، دستگاه‌ها و ظرفیت‌های فناوری را برای احیای کامل دریاچه تا سال 1406 فراهم آوریم.

انتهای پیام