کوهنوردی، صخره‌نوردی، دره‌نوردی، طبیعت‌گردی و بسیاری از تفریحات و ورزش‌ها از فعالیت‌هایی هستند که امروزه مورد توجه قشر وسیعی قرار گرفته، به نحوی که شاهد هستیم طی سال‌های گذشته مراکز و باشگاه های متعددی در این حوزه شروع به فعالیت کرده‌اند اما باید به یاد داشته باشیم که به دست آوردن لذت و تجربه این ورزش های پر هیجان نیازمند استفاده از توانمندی، دانش و مهارت افرادی است که به شکل علمی و معتبر این آموزش‌ها را فرا گرفته‌اند.
با یک جست‌وجوی ساده در فضای مجازی شاهد بسیاری از فعالیت‌های ماجراجویانه و پر هیجان از سوی برخی افراد سودجو و شاید نا آگاه به علم این چنین ورزش‌های پر خطری خواهید بود.
زیپ‌لاین یکی از مجموعه فعالیت‌های پر هیجان و یا اکستریم (فرا ورزش، ورزش ماجراجویی یا اکشن) در بین علاقه‌مندان به تجربه های پر از انرژی و هیجان‌انگیز به شمار می‌آید. شاید در حال حاضر از زیپ‌لاین به عنوان یک تفریح و یا ورزش هیجانی نام برده شود، ولی این فعالیت در گذشته معنا و کاربرد متفاوتی داشته، بهتر است بدانیم که این فرایند انتقال از نقطه‌ای به نقطه دیگر به واسطه برخی ابزارها سال‌های زیادی در حمل و نقل کوهستانی برای گذشتن از مناطق صعب‌العبور از زیپ‌وایرها استفاده می‌شد.
یکی دیگر از موارد استفاده زیپ‌وایرها در جنگ‌ها و مصارف نظامی، برای عبور تجهیزات و رساندن غذا و مهمات به سربازان بود. عده‌ای هم پیدایش این وسیله را توسط زیست‌شناسان و باستان‌شناسان برای دسترسی به نقاط دورافتاده جنگل و دره‌ها برای اکتشافاتشان می‌دانند.
در طول زمان و به دلیل استفاده ناامن و ضعف تجهیزات، که خطرات جانی زیادی در بر داشت، استفاده از زیپ وایرها در اکثر نقاط جهان ممنوع شد؛ تا سال ۱۹۷۰ که شکل جدید و امن زیپ‌لاین‌ها برای استفاده تفریحی گسترش پیدا کرد. امروزه برای توسعه ظرفیت‌های گردشگری نقاط بومی و جذب مسافران و گردشگران، زیپ‌لاین از ابزار کاربردی مناسب به شمار می‌رود.
این ورزش با نام‌های zip line – zipline – Sypline – zip wire – aerial runway aerial ropeslide – death slide – flying fox- foefie slide نیز شناخته می‌شود.
حادثه‌ی هفته گذشته در یکی از نقاط کوهستانی شهرستان دشتستان دلیل آن شد که با اشاره به این تفریح و شاخصه‌های ایمنی آن از عوامل بروز و تبعات این چنین حوادث جبران‌ناپذیری مطلع شویم. مهدی حق‌دوست، طراح زیپ‌لاین است که از حدود ۱۰ سال پیش در این زمینه فعالیت می‌کند. وی در همان ابتدای گفت‌وگو با ایسنا عنوان کرد: «همه این فعالیت ها می‌بایست در فضاهای ایمن، پارک‌های کوهستانی، شهر بازی‌ها... و تحت نظارت و کنترل اداره استاندارد صورت گیرد.»
حادثه دشتستان
وی در خصوص حوادث جبران ناپذیری که حین استفاده از زیپ‌لاین رخ می‌دهد با کمی مکث و گویا ناراحتی از بروز چنین اشتباهات و خطاهای پرخطری گفت: «تصاویر و فیلم این حادثه را در فضای مجازی مشاهده کردم و واقعا تاسف خوردم که چرا یک عده جوان در اثر بی‌تجربگی و ساده‌انگاری دچار چنین حوادثی می‌شوند، متاسفانه عده‌ای برای تفریح و سرگرمی بدون در نظر گرفتن مولفه‌های ایمنی و استاندارد فقط با یک تجربه خیلی محدود و چیزی که شاید به چشم دیده باشند اقدام به ساخت این قبیل کارگاه‌ها می‌کنند.»
ساخت زیپ‌لاین بین شش تا یک سال زمان می‌برد
حق‌دوست در خصوص ایجاد محیط‌های تفریحی زیپ لاین می‌گوید: «استانداردسازی و همچنین ایمن‌سازی محیطی و ابزاری در اجرای این فضا به بازه زمانی تقریبا شش تا یک ساله نیازمند است و عمده دلیل آن هم طی شدن زمان استانداردسازی است. همچنین کلیه تجهیزات زیپ‌لاین بایست استاندارد باشند و تمام وسایل و لوازم در آزمایشگاه‌های معتبر تست و بعد تحت نظارت ناظرین اداره استاندارد در محل نصب شوند.»
سه ضلع اصلی حادثه
وی با اشاره به علل و عوامل بروز حادثه عنوان کرد: «تصاویر گویای این مورد است که هیچ گونه نکات ایمنی حتی ساده‌ترین‌ها و البته مهم‌ترین نکات نیز رعایت نشده است. ما با تمام امکاناتی که در محیط‌های ایمن در اختیار داریم همواره محدودیت‌های وزنی را رعایت می‌کنیم و هیچ زمان اجازه این چنین سوار شدن‌ها آن هم به شکل دونفره که در تصویر می بینید را نمی‌دهیم. شما شاهد هستید که افراد حتی کلاه که از نکات عمومی ایمنی هم محسوب می شود استفاده نمی‌کنند. در ساخت زیپ‌لاین‌ها در طرفین دو نقطه فونداسیون‌هایی -بالغ بر ۶۰ تن وزن در هر یک از نقاط- وصل می‌شود اما در این فیلم مشخص است که قطر کابل استاندارد نیست و احتمالا نقاط اتصال نیز ایمن نیستند، همه این موارد ناشی از نبود دانش و مهارت کافی، استفاده نکردن از وسایل ایمن و همچنین عدم رعایت نکات ایمنی است که از عوامل اصلی بروز حادثه به شمار می‌آیند.»
مسئولیت حوادث زیپ‌لاین با کدام نهاد است؟
به گفته حق‌دوست «ما تا الان شاهد حادثه‌ای در این تفریح البته در مراکز معتبر نبودیم اما در زمان بروز حادثه با توجه به ایمنی‌های ایجاد شده و بیمه شدن استفاده‌کنندگان از این تفریحات ابتدا مسئولیت با مالک و سپس با اداره استاندارد استان است اما در زمانی که این تفریح زیر نظر هیچ ارگانی انجام نشود مسئولیت آن بر عهده برپاکننده و اجرا کننده آن است.»
محدودیت وزنی و مولفه‌های استانداردسازی
وی در خصوص نکات اساسی و مهم استفاده از زیپ‌لاین به ایسنا می‌گوید: «عموما استفاده دو نفره صورت نمی‌گیرد و یا اگر هم مراتب استفاده مهیا باشد به این شکل که در تصاویر این حادثه مشاهده می‌کنید ممنوع است، اما سوار شدن دو نفر در زیپ‌لاین مطابق با مجوزهای استاندارد حتما باید نمره سیم بُکسل ۱۸ به بالا باشد اما در کل محدودیت وزنی جزو مولفه های مهم استانداردسازی زیپ‌لاین محسوب می‌شود و در زمان طراحی و قبل از ساخت باید مورد توجه طراحان قرار گیرد.»
لزوم نصب دفترچه زیپ‌لاین در محل دید استفاده‌کنندگان
به گفته مهدی حق دوست طراح و یکی از سازندگان زیپ‌لاین در کشور ابتدا باید زیپ‌لاین‌ها دفترچه بهره‌برداری و مجوز استاندارد داشته باشند و مجوز آن هم باید در دید استفاده‌کنندگان قرار گیرد، همچنین نکات ایمنی و محدودیت‌ها هم باید بر روی دیوار برای مطالعه عموم نصب گردد، در مرحله سوم اپراتورهایی می‌بایست افراد را سوار کنند که مجوز این کار را داشته و آموزش‌های لازم را فرا گرفته باشند و در نهایت زیپ‌لاین باید در محل‌های معتبر و زیر نظر اداره استاندارد دایر گردد.»
به گزارش ایسنا، موارد بالا نکاتی است که باید در انجام فعالیت‌های پرمخاطره‌ای چون زیپ‌لاین و سایر تفریحات و ورزش‌های این چنینی که در ارتفاع اتفاق می‌افتند و یا احتمال بروز حادثه برای فرد زیاد است رعایت شود. چرا که کوچک‌ترین اهمال و بی‌توجهی منجر به اتفاقات تلخ و جبران‌ناپذیر مانند آنچه اخیراً در دشتستان شاهد بودیم خواهد شد که پس از آن پشیمانی سودی نخواهد داشت...
البته نکته مهم‌تر امدادرسانی و کمک به حادثه‌دیدگان پس از رخداد چنین اتفاقاتی است که متاسفانه در ارتفاعات و کوهستان‌ها، نیروهای امدادی و یا بالگرد به دلیل نبود و یا کمبود تجهیزات به موقع در محل حادثه حاضر نمی‌شوند و چه بسا بسیاری از تلفات و خسارات حوادث نیز به دلیل همین تاخیرها اتفاق بیفتد.
گزارش از: «حبیب‌الله آتشی»، خبرنگار ایسنا
انتهای پیام
نظرات