بهاءالدین خرمشاهی در پیامی به مناسبت یاد روز حافظ اظهار داشت: اگر اسطوره پردازی نکنیم خواهیم دید که حافظ انسان کامل نیست، کاملاً انسان است.
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)منطقه فارس،در پیام وی که توسط فرزندش عارف خرمشاهی قرائت شد آمده است: حافظ که حافظه ماست، شکل دهنده ذهن و زبان ما نیز هست. او مظهر روحِ اعتدال و اعتدالِ روح و سخنگوی ناخودآگاه جمعی اقوام ایرانی است. اگر اسطوره پردازی نکنیم خواهیم دید که حافظ انسان کامل نیست، کاملاً انسان است. شاعران دیگر که این حضور را در دل ها و ظهور را در محفل های ما ندارند، غالباً مضموم می سازند و حافظ معنا می پردازد. او نه فقط با مسائل ادبی، بلکه با مسائل ابدی هم سر و کار دارد. او به ما می آموزد که: « هر که شد محرم دل در حرم یار بماند / و آنکه اینکار ندانست در افکار بماند».
حکمت عالیه او حکمت رندی است. رندِ حافظ همان حافظ رند است. در این سلوک، راهی برای ملوک نیست: « عرصه شطرنج رندان را مجال شاه نیست».
بر درِ میکده رندانِ قلندر باشند
که ستانند و دهند افسرِ شاهنشاهی
خشت زیرِ سر و بر تارکِ هفت اختر مای
دستِ قدرت نگر و منصب صاحبجاهی
اگرت سلطنتِ فقر ببخشند ای دل
کمترین ملکِ تو از ماه بُوَد تا ماهی
این حافظ پژوه در ادامه پیام خود آورده است: از نظر رندِ حافظ و حافظِ رند، گذرانِ خوش، مهم تر از خوش گذرانی است. او بهترین راهِ مبارزه با نفس را دست کشیدن از نَفس مبارزه می داند. عارف انگاری افراطیِ حافظ، ظاهراً عمیق و باطناً عقیم است. بعضی از شارحانِ شعرِ او یا ناقدان ادبی، اغلبِ اشعار او را عرفانی می دانند یا می خوانند. حتی « میان جعفر آباد و مصلا / عبیرآمیز می آید شمالش » را اشاره به لاهوت و عوالم غیبی می انگارند. یا خال هندوی یار را که حافظ ملکیست فرضی سمرقند و بخارا را کمتر از آن می داند و در راه آن می بخشد. اشاره از « غیبِ هویت » می پندارند. در مقابلِ اینان، بعضی از ادبا و ادب پژوهان، اشارات عرفانیِ صریحِ حافظ را چیزی در حدِّ تلمیحات او به بازی شطرنج می شمارند. حافظ رندانه به هر دو گروه لبخندِ معنی دار می زند و می گوید: حافظم در مجلسی، دردی کشم در محفلی
بنگر این شوخی که چون با خَلق صنعت می کنم
و در برابر مدعیان و سرزنشگران چنین می سراید:
گر من از سرزنشِ مدعیان اندیشم
شیوه مستی و رندی نرود از پیشم
زُهد رندانِ نو آموخته راهی به دهیست
من که بد نامِ جهانم چه صلاح اندیشم
شاهِ شوریده سران خوان من بیسامانِ را
زانکه در کم خردی از همه عالَم بیشم
اعتقادی بنما بگذر بهرِ خدا
تا در این خرقه ندانی که چه نا در ریشم
من اگر باده خورم ورنه چه کارم با کس
حافظِ راز خود، عارفِ وقت خویشم
از نظر او: خراباتی شدن از خود رهایی است
خودی کفرست ور خود پارسایی است
و خرابات اساطیریِ او که پیر مغان صدرنشین و سالک پرور آن است. رصد خانه حقیقت جویی است:
در خرابات مغان نور خدا می بینم
وین عجب بین که چه نوری از کجا می بینم
جلوه بر من مفروش ای ملک الحاج که تو
خانه می بینی و من خانه خدا می بینم
هر دم از رویِ تو نقشی زندم راهِ خیال
با که گویم که در این پرده چها می بینم
آری اگر سنایی و عطار و مولانا عارف و شاعرند، او شاعرِ عارف است.
حافظ از زهد، آن هم زهد ریایی گریزان است:
میِ صوفی افکن کجا می فروشند
که در تابم از دستِ زهدِ ریایی
وگرنه پارسایی و طهارت اخلاقی را دوست می دارد و خود « مردم دیده پارسایی » است.
او حافظ و عاشقِ صادقِ قرآن است. اما غره به قرآن خوانی، حتی قرآن دانی خویش نیست. والذین آمنوا اشد حباً لله (و مؤمنان راستین بیشابیش خداوند را دوست می دارند) و عشق را والاترین نقشِ مقصود در کارگاه هستی می داند:
- عاشق شود ارنه روزی کار جهان سر آید
ناخوانده نقشِ مقصود از کارگاه هستی
و این بیت که عصاره دیوان اوست و واپسین پره ای وجدان او:
عشقت رسد به فریاد در خود به سانِ حافظ
قرآن ز بر بخوانی با چارده روایت
آری به قول مولانا شرح عشق و عاشقی هم عشق گفت
از حافظ فقط می توان با کمالِ کلامِ او سخن گفت
پس سخن کوتاه باید والسلام
خرمشاهی همچنین در پایان پیام خود با تقدیر و تشکر از دست انرکاران برنامه یاد روز حافظ و کسانی که او را مستحق دریافت نشان عالی حافظ شناسی دانسته اند از اینکه به دلیل کسالت نتوانسته شخصا به شیراز و برنامه بزرگداشت حافظ بیاید معذرت خواهی کرد.