باورهای عامه
-
«بهاربد»؛ جشنی قدیمیتر از بعثتِ زرتشت
پانزدهم اردیبهشت مصادف با جشن «بهاربد» است؛ روزی که هم بهار به نیمه میرسد و هم بنابر روایتی همزمان با بعثت زرتشت است. هرچند در حال حاضر شاید کمتر کسی از این مناسبت خبر داشته باشد.
-
امروز چهلم بهار است؛ جشنی که از یاد رفته!
«چهلم نوروز» مصادف با دهم اردیبهشتماه از جمله آیینهای وابسته به نوروز است. آیینی که در روزگار فعلی احتمالا نام آن به گوش کمتر کسی خورده است اما هنوز هم میتوان ردپایی از آن را در نقاط مرکزی ایران و شهرهایی مانند شیراز و کرمان دید.
-
سال نو چگونه «خوشقدم» میشد؟
رفتارهای آیینی نوروز در گذر زمان با دگرگونیهایی مواجه شده است. هرچند هنوز بخشی از آن سنتها و باورها، از جمله «شگونی و خوشقدمی در لحظه تحویل سال» در بین مردم مناطق مختلفی از ایران رایج است.
-
ماجرای بختگشایی دختران در چهارشنبه سوری!
عضو هیات علمی پژوهشکده زبانشناسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ضمن تشریح خاستگاه مراسم چهارشنبه سوری به برخی باورهای شکلگرفته پیرامون این جشن اشاره کرد.
-
جلوهگری زمستان در «سرمای پیرزنکُش»
هرچند که چیزی تا بهار نمانده است، اما در نیمه زمستان بالاخره هوا به همان اندازه که طبیعتِ این فصل است، سرد شد. شاید روزهایی که در باور پیشینیان به «سرمای پیرزنکُش» شناخته میشد در روزگار فعلی تا این حد هم سرد نباشد، اما سرانجام توانست کاری کند که لباسهای گرممان را از کمد بیرون بیاوریم و به استقبال زمستانی برویم که هرچند دیر، اما بالاخره خودی نشان داد.
-
از نگاه رمانتیک تا تقابل با «جشن سده»
«جشن سده» آذرماه ۱۴۰۲ در فهرست میراث ناملموس یونسکو ثبت جهانی شد؛ اتفاقی که سبب شد نام این جشن دوباره بر سر زبانها بیفتد، اما در حدود یک ماه پس از این ثبت جهانی شاهد استقبال از جشنهای غیرایرانی همچون «هالووین و کریسمس» بودیم. در این شرایط این پرسش مطرح میشود که اساسا مناسبتهای ملی ایران همچون این جشن تا چه اندازه در میان عامه مردم شناخته شده است؟
-
آیین شکرگزاری آذریها با آغاز پاییز
اهالی روستای عنصرود در آذربایجان شرقی با آغاز پاییز مراسم شکرگزاری به نام «سلطان داغی» برگزار کرده و دامداران این روستا گوسفندانی را برای این مراسم قربانی میکنند.
-
آشی که برای باران پخته میشود
آیین «بارانخواهی» در ایران قدمت زیادی دارد و در هر خطه از جغرافیای این سرزمین با اجرای مراسمهای گوناگون در فصلهای مختلف، بارانخواهی میکنند. در شهر ایلخچیِ اُسکو در آذربایجان شرقی، زنان در فصل بهار گرد هم میآیند و با برگزاری آیینی به نام «کوچه آشی» طلب باران میکنند.
-
این آیین دو هزار سال قدمت دارد
«بیلگردانی»، آیینی دو هزار ساله است که در شهر نیمور استان مرکزی برگزار میشود و در سال ۱۳۸۹در فهرست میراث ناملموس کشور به ثبت رسیده است. این آیین کهن ریشه در باور و اعتقادات مردم داشته و با پیشه آنها که کشاورزی بوده، گره خورده است.
-
جشن سیوششمین روز بهار
سیوششمین روز بهار در روستای اسفنجان، روز خاصی برای اهالی آن به شمار میآید؛ آنها سالهاست برای حفظ محصولات کشاورزی خود مراسمی اجرا میکنند و گاوی نر را قربانی و با گوشت آن کوفته تبریزی طبخ میکنند. مراسمی با باورهای سنتی که هنوز هم مانند گذشته در این روستا اجرا میشود و سال ۱۳۸۹ نیز با شماره ۱۶۲ در فهرست میراث ناملموس کشور به ثبت رسیده است.
-
درباره آیین «خدیر» در خلخال بیشتر بدانید
جشنی زمستانی برای صلهرحم و بختگشایی
آیین خدیر (خدر، خضر) نبی یکی از رسمهای قدیمی در خلخال استان اردبیل است که هر سال در بهمن ماه در روستاهای این منطقه برگزار میشود. این آیین که زمانی در خطر فراموشی قرار داشت، سال ۱۳۹۹ به شماره ۲۳۳۰ در فهرست میراث ناملموس کشور ثبت شد.
-
معروفترین آیین نذری خراسانی شمالی برای ثبت آماده میشود
«آیین نذر اُماج، کُماج» چندین نسل است که به صورت مشترک در استانهای خراسان شمالی و جنوبی اجرا میشود و زنان عهدهدار برگزاری آن هستند. اکنون پرونده این آیین معروف برای ثبت در فهرست میراث ناملموس در حال آمادهسازی است.
-
هشدار مردمشناسان درباره خشکسالی
ایران تا ۴۰ سال دیگر تنها ۲۰ درصد از منابع آبیاش را دارد
مردمشناسان در نشست «میراث آب و مسأله خشکسالی» با هشدار اینکه ۸۰ درصد منابع آبی ایران تا سال ۲۰۴۰ از دست میرود، تاکید کردند: تأمین نکردن بودجه کافی برای مقابله با خشکسالی و اجرا نکردن قراردادهای سازمانهای مسؤول، خشکسالی را به بروز قحطی و از سوی دیگر نابودی آیینها و باورهای مردم خواهد کشاند.
-
چرا بهارِ ساسانیان از اول آذر آغاز میشد؟
ساسانیان در نخستین روز آذر ماه، آغاز اعتدال ربیعی و بهار را جشن میگرفتند، از اینرو به آن «بهار جشن» یا «آذرجشن» میگفتند.
-
یک آیین فراموش شده در کردستان
«نیشت» یکی از آیینهای شهر هورامان (اورامانات تخت) است که هر سال نیمههای پاییز برگزار میشد، هنگامی که مردم، ییلاق را به روستاها ترک میکردند. واژه هوارمی «نیشت» به معنی نشست است.
-
نگاهی به دو آیین «تیغ داغ» و «گُل غلتان»
«تیغ داغ» و «خواباندن کودک در گُل»، دو آیین درحال انقراض استان کرمان بودند که پس از ثبت آنها در فهرست میراث ناملموس، بار دیگر زنده شده و در نقاطی از این استان دوباره اجرا میشوند.
-
اتفاق تازه در سنگ قبر ناصرالدینشاه
سنگ مزار ناصرالدین شاه که در کاخ گلستان در محفظه شیشهای نگهداری میشود با اتفاقی قابل تأمل مواجه شده است.