به گزارش ایسنا، به نقل از دفتر ارتباطات مرکز الگو اسلامی ایرانی پیشرفت، در اولین روز برگزاری سیزدهمین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت،  نشست‌ "نقش فناوری‌های فضای سایبر در حل چالش‌های اساسی تحول کشور بر اساس سند الگو " تحت عنوان میزگرد اندیشکده چرخه نوآوری به صورت مجازی و حضوری برگزار شد.

هیأت رئیسه این نشست را دکتر حسین سالارآملی، رئیس اندیشکده چرخه نوآوری الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و استاد دانشگاه صنعتی امیرکبیر و دکتر محمدرضا کریمی قهرودی‌ عضو اندیشکده چرخه نوآوری الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و هیات علمی دانشگاه صنعتی مالک اشتر بر عهده دارند.

در این نشست مقالات برگزیده توسط نویسندگان آن ارائه شد.

پیچیدگی‌های فرآیند توسعه در ایران

دکتر سیدجواد حسینی، دکترای تخصصی مدیریت کسب و کار در این نشست با ارائه سخنرانی خود با عنوان "حکمرانی سکویی، مسیری کوتاه به سمت توسعه همه جانبه کشور" گفت: مفهوم توسعه در دنیای امروز دچار تحول بسیاری شده است، به گونه‌ای که فرایند توسعه در تعاریف اولیه خودش عبارت بود از "نبردی بر ضدسنت‌گرایی، ساخت‌های فئودالی و ادیان آخرت‌گرا" که در عمل و پس از تجربیات مختلف جوامع در طی این فرایند به تدریج نقایص این تعریف آشکار و تعریف آن نیز به مرور زمان تصحیح شد و امروزه توسعه فرایندی اجتماعی است مبتنی بر عقلانیت عمل که در آن، جامعه از وضعیت غیرعقلانی نامطلوب به سوی وضعیت عقلانی مطلوب گذر می‌کند. 

وی تاکید کرد: بر اساس تعریف جدید، فرایند توسعه یک مفهوم درون جامعه‌ای است و قابل انتقال و اقتباس و حتی تقلید و الگوگیری صرف نیست و در هر جامعه‌ای باید مطابق با پیشینه تاریخی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی آن تعریف و اجرا شود. 

پیشنهاداتی برای ایجاد حکمرانی اندیشه‌ورزی

"حکمرانی داده‌محور و چشم انداز تحقق الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت: چالش‌ها، فرصت‌ها و راهبردها" مقاله دیگر این نشست است که از سوی دکتر محمد حسینی مقدم، استادیار مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی ارائه شد.

وی سند الگوی اسلامی ایرانی را از جمله تلاش‌هایی دانست که برای دستیابی به آینده مطلوب کشور در افق زمانی چند دهه از سال‌های آینده ترسیم شده است و گفت: این چشم‌اندازپردازی در حالی صورت می‌گیرد که در جهانی زیست می‌کنیم که رخدادها، امور و مسائل آن به طور فزاینده‌ای پیچیده و به هم پیوسته شده است، به گونه‌ای که کوچک‌ترین اتفاق از قبیل شیوع ویروس همه‌گیر کرونا می‌تواند پیامدهای گسترده جهانی به همراه داشته باشد. از این رو دولت‌ها برای خدمت‌رسانی مؤثر به شهروندان و دستیابی به اهداف و چشم‌اندازهای ترسیم شده با چالش‌های متعددی مواجه هستند.

حسینی خاطر نشان کرد: بر پایه این مطالعه چالش‌های حیاتی کشورهای در حال توسعه در تحقق حکمرانی مبتنی بر داده شامل مواردی چون محدود بودن زیرساخت‌های داده‌ای، ظرفیت سازمانی، کیفیت داده‌ها، نگرانی‌های مربوط به حریم خصوصی و شکاف دیجیتالی می‌شود. 

استادیار مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی یادآور شد: برای تحقق حکمرانی مبتنی بر داده اندیشه‌ورزی توصیه‌هایی چون اولویت‌بندی حکمرانی داده‌محور در برنامه‌های توسعه ملی، ایجاد چارچوب‌های شفاف حکمرانی داده، استفاده از فناوری‌های نوآورانه، سرمایه‌گذاری در زیرساخت داده‌های ملی، ارتقای سواد داده‌، جذب مشارکت عمومی، تقویت همکاری بین‌المللی و پرورش فرهنگ تصمیم‌گیری مبتنی بر داده در سازمان‌های دولتی پیشنهاد می‌شود.

ویژگی‌های حکمرانی در فضای سایبری 

دکتر احسان کیان‌خواه، دکتری مدیریت راهبردی فضای سایبر دانشگاه عالی دفاع ملی و دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات، با ارائه مقاله‌ای با عنوان "حکمرانی سایبری؛ تحول در شیوه اداره کشور در افق الگو" گفت: حکمرانی، شیوه‌ اداری حکومت است که متأثر از تحولات جمعیتی، فناورانه، فرهنگی و اجتماعی تکون می‌یابد.

وی حکمرانی را دارای چندین خصیصه دانست که خصیصه اول آن حکمرانی غایت ‌محور است که هدف، منظور و تحقق امری مشخص و خاصی را تعقیب می‌کند و ادامه داد: خصیصه دوم حکمرانی هدایت‌گری است که سازوکارهایی را برای جهت‌دهی به منابع به منظور تحقق اهداف فراهم می‌آورد و ویژگی سوم پایش، نظارت و کنترل دائمی است تا میزان انحراف از مسیر را شناسایی و اصلاح و تجویز مقتضی ارائه کند. 

کیان خواه، سازوکاری برای ارزیابی و اولویت‌بندی اقدامات برای تحقق بهینه‌ اهداف، مبانی متقن و دقیق و تبیین اصول و ارزش‌های اساسی، هم‌گراساز و هم‌راستاساز اقدامات در ایجاد حداکثر هم‌افزایی و هم‌آهنگی را از دیگر خصیصه‌های حکمرانی نام برد.

بازآفرینی نهادهای کشور در سایه تحولات فناورانه

دکتر محمدرضا کریمی قهرودی، عضو هیات علمی دانشگاه مالک اشتر نیز با مقاله خود با عنوان "رشد نمایی و همگرایی علوم و فناوری‌های نوظهور و تحولات فضای سایبر؛ لزوم بازاندیشی در حکمرانی و بازآفرینی نهادهای کشور در افق الگو" با اشاره به تغییرات دائمی کشور، رشد نمایی و همگرایی فناوری‌ها، گسترش فناوری‌های نوظهور و حاکمیت‌گریز، تغییرات اجتماعی و جمعیتی در کشور، تغییرات زیست‌محیطی و کمبود منابع، رشد و نفوذ بازیگران غیردولتی، رشد اطلاعات و چالش اعتماد را از مهمترین عوامل و کلان‌روندهای در این زمینه عنوان کرد.

وی با اشاره به رشد نمایی علم و فناوری و نیز همگرایی و ترکیب مجموعه‌‎ای از فناوری‌های نوظهور از هوش مصنوعی تا زیست‌فناوری و اینترنت ماهواره‌ای، یادآور شد: شدت، دامنه و سرعت تغییراتی که این فناوری‌ها ایجاد می‌کنند، به گونه‌ای است که بسیاری از اندیشمندان جهانی معتقدند اکنون جهان در آستانه یک انقلاب فناورانه‌ قرار دارد. این انقلاب که فصل جدیدی از توسعه بشری است، از لحاظ سرعت با یک حرکت نمایی در حال رشد است و ماحصل آن جهان چندبعدی و عمیقاً به هم‌پیوسته و مرتبط است. 

کریمی به بیان پیامدهای این انقلاب فناورانه و تحولات فضای سایبر و تأثیرات آن بر نظام‌ها و نهادهای جوامع پرداخت و گفت: این فناوری‌های نوظهور به معنای واقعی کلمه شالوده‌شکن و بنیان‌افکن هستند و روش‌های کنونی تشخیص، محاسبه، سازمان‌دهی، اجرا و تأمین را دگرگون می‌کنند. در اثر این تحولات، همه نظام‌های اجتماعی و سیاسی موجود که حدود نیم‌قرن به سیاست‌های ملی و جهانی ما شکل داده‌اند، در حال از دست دادن اثربخشی و بهره‌وری خود هستند.

درپایان نشست پس از طرح سوالات از سوی هیات رئیسه نشست جمع بندی جلسه ارائه شد.

انتهای پیام