به گزارش ایسنا، یکی از برترین و معتبرترین دانشگاه های صنعتی کشور امیرکبیر است. دانشگاهی که در دنیا نیز طبق اعلام نظام های معتبر ارزیابی علمی جزو دانشگاه های برتر محسوب می شود.
در یک دهه اخیر دانشگاه صنعتی امیرکبیر در کشور رتبه اول را از نظر تعداد مقالات نمایه شده بین المللی در میان دانشگاههای صنعتی کسب کرده است. در ۵ سال اخیر (۲۰۱۹-تاکنون)، در مقایسه با سایر دانشگاه های صنعتی کشور، رتبه اول را از نظر تعداد مقالات در هر دو پایگاه استنادی WoS و اسکوپوس کسب کرده است.
بر اساس پایگاه WoS این دانشگاه از لحاظ کل ارجاعات به این مقالات (شاخص استناد) نیز رتبه اول را دارد اما در شاخص استناد به ازای مقالات با کمی اختلاف با سایر دانشگاهای صنعتی کشور، رتبه سوم را کسب کرده است.
همچنین؛ این دانشگاه در پیشبرد اهداف توسعه و پیشرفت کشور هم سهم دارد و برخی از طرح های کلان ملی توسط آن اجرا می شود.
به همین منظور با علیرضا رهایی، رئیس دانشگاه صنعتی امیرکبیر درباره برنامه های سال ۱۴۰۳ به گفت‌وگو پرداختیم که در ادامه مشروح این گفتگو آمده است:
*دانشگاه امیر کبیر در رابطه با شعار سال و منویات مقام معظم رهبری چه کمکی می‌تواند به جهش تولید کند؟
سال‌هاست که مقام معظم رهبری در مسئله نام‌گذاری سالانه بر حوزه اقتصاد تمرکز کرده‌اند و این نشان می‌دهد که در دهه اخیر از جمله اصلی‌ترین و اساسی‌ترین مسائل کشور ما مسئله اقتصاد است. تکرار نام‌ها در این حوزه توسط ایشان یک ویژگی دیگری نیز دارد اینکه هربار حوزه اقتصاد را از مسیر و زمینه معینی مورد دقت و توجه قرار می‌دهند. به عنوان نمونه تأکید ایشان در سال ۱۴۰۳ بر حوزه جهش تولید است آن هم با قید مشارکت مردم.
خوب بارها توسط کارشناسان زبده اقتصادی مطرح شده است که راه برون‌رفت از مصائب اقتصادی موجود بالا بردن و بومی‌سازی تولید است. ولیکن باید توجه داشت که جهش تولید صرفا با تلاش و تکاپوی دولتی و یا از طریق بنگاه‌های بزرگ و مطرح اقتصادی امکان‌پذیر نیست. یک رکن و مؤلفه مؤثر دیگر در این زمینه وجود دارد و آن هم بسیج عمومی مردم به حوزه تولید و اشتغال است.
به نظرم دانشگاه از چند جهت می‌تواند در این موضوع کمک کند. نخست انجام مطالعات روشی و زمینه‌ای است در پاسخ به این سؤال که اساسا توده مردم و کارآفرینان مردمی چگونه می‌توانند در حوزه تولید نقش‌آفرینی کنند. بدیهی است به رغم تلاش‌های بسیاری که در کشور برای مشارکت عمومی صورت گرفته هنوز در برخی مواقع شاهدیم موانع جدی بر سر راه حضور مردم در عرصه کسب و کار است. شاید بخشی از آن هم به کمبود مطالعات کاربردی و روشی در این موضوع برگردد. اقدام دیگر دانشگاه آن است که بتواند به لحاظ علمی و فناوری از گروه‌های اقتصادی مردمی حمایت کند تا آنان بتوانند در عرصه تولید به مزیت رقابتی دست پیدا کنند و بر سرانه‌های اقتصادی کشور تأثیر جهش‌آفرینی داشته باشند. اقدام سوم هم آن است که دانشگاه بتواند با گروه‌سازی و در مراحل بعد شرکت‌سازی و کارآفرینی گروه‌های دانشجویی و استادی را وارد بازار اقتصاد کشور کرده و آنان را به سمت میدان عمل گسیل کند. البته برای محقق کردن مشارکت مردمی لازم است مسئولین اقتصادی کشور با تلاش برای حفظ ارزش پول ملی و تثبیت نرخ ارز شرایط را برای جلب مدیران و سرمایه گذاران برای سرمایه گذاری در تولید فراهم کند.
*دانشگاه با چه مشکلاتی برای حل مشکلات مسئله محوری مواجه است؟
یکی از مشکلات بزرگ دانشگاه‌ها می‌تواند این باشد که نهاد دانشگاه از مسائل واقعی کشور دور مانده و با نگاه درون‌گرا صرفا به مباحث درسی و تخصصی خود بپردازد و اساسا نتواند با حضور مستقیم و مؤثر در معادلات فرهنگی، اقتصادی و سیاسی کشور پاسخ‌گوی نیاز روز جامعه باشد. این مهم را در بخش های مختلف دانشگاه از تعریف رشته‌ها و واحدهای درسی شاهدیم تا عنوان پایان‌نامه‌ها و رساله‌های علمی. دانشگاه صنعتی امیرکبیر در نقطه آغاز سعی کرده است برخی موضوعات اساسی صنعت و فناوری کشور را شناسایی کرده و به صورت ویژه بر آن تمرکز کند. این تمرکز به ما کمک می‌کند پروژه‌های علمی و مشارکت‌های صنعتی خود را مسئله محورتر و به اصطلاح نقطه‌زن طراحی کنیم.
به عنوان نمونه دانشگاه صنعتی امیرکبیر باتوجه به امکانات و ظرفیت‌های بالفعل و بالقوه خود برنامه‌های تحقیقاتی اصلی را در چهار زمینه متمرکز کرده است.
الف) مطالعات و تحقیقات دریائی باتوجه به سیاست‌های توسعه دریامحور
ب) مطالعات و تحقیقات هوائی و هوافضا. باتوجه به توانائیها و سیاست‌های قبلی
ج) مطالعات و تحقیقات مربوط به انرژی. فسیلی، هسته‌ای و تجدیدپذیر
د) فناوریهای نوظهور، هوش مصنوعی و تولید دانش‌بنیان
در ادامه تلاش می‌شود با اقدامات متعدد و تکمیل‌کننده، مسائل واقعی صنعت و جامعه شناسایی شده و با استفاده از ظرفیت‌های درونی دانشگاه و با اتحاد با ظرفیت‌های در اختیار بیرونی، سمت‌وسوی دانشگاه را به حل مسائل واقعی کشور سوق دهیم. در این زمینه اقدامات مهمی آغاز شده و طرح های تحقیقاتی وسیعی برای سازمان های مختلف در حال انجام میباشد.
*وضعیت پژوهش و تحقیقات در دانشگاه چگونه است؟
دانشگاه ها توجه دارند تا یکی از کارویژه‌های اصلی آنان تولید علم و انجام پژوهش‌های موثر برای جامعه باشد همزمان می‌کوشند مسائل اقتصادی خود را تا حدودی از این مسیر تأمین کنند. چه بسا تلاش سال‌های اخیر دانشگاه‌ها برای کم‌کردن وابستگی به بودجه‌های دولتی و حرکت به سمت درآمدهای پایدار نیز به کمک آمده تا حوزه‌های پژوهشی و تحقیقاتی دانشگاه سویه اقتصادی پیدا کرده و ضمن بازاریابی در صنعت و اقتصاد کشور، هم توان و مهارت خود را در ارائه تحقیقات بالا ببرد و هم بکوشد زبان و نیاز واقعی بازار را درک کند. در حال حاضر دانشگاه صنعتی امیرکبیر با برنامه‌های تحولی و میان‌مدت سعی دارد حضور خود را به صورت جدی‌تر در اقتصاد و صنعت کشور فراگیر سازد.
با این نگاه تعدادی از سرفصل‌های اصلی برنامه راهبردی دانشگاه به همین موارد تخصیص یافته است:
- تقویت جایگاه دانشگاه خصوصا در فناوریهای اولویت‌دار و نوظهور
- ارتقاء اثربخشی در توسعه صنعت و رفع چالش‌های کلان
- ایجاد ظرفیت همکاری کلان و بلندمدت با چند شریک صنعتی حول توانمندی‌های دانشگاه
- توسعه بازاریابی داخلی و بین‌المللی برای ارائه محصولات و خدمات علمی و دانش بنیان
در این ارتباط همکاری های گسترده ای با ستاد کل نیروهای مسلح، بنیاد مستضعفان و وزارت صنعت، معدن و تجارت آغاز شده است.
*درباره پروژه های درآمد زای دانشگاه توضیح دهید و برنامه شما برای افزایش این درآمدها چیست؟
دانشگاه سعی کرده است با شناسایی زمینه‌ی همکاری مشترک خود با صنایع، در هریک از زمینه‌هایی که امکان‌پذیر است قراردادهای بزرگی با صنایع امضاء کند. پیش از این در آغاز دهه نود تجربه‌ای مثبت و مؤثر در دانشگاه‌ها از جمله دانشگاه امیرکبیر حاصل شد به این طریق که دانشگاه وارد پروژه‌های بزرگ و کلان ملی شد و برخی نیازهای اساسی صنعت و کشور به صورت مستقیم برای دانشگاه طراحی و تحویل داده شد و دانشگاه با راه‌اندازی مجموعه‌های تحقیقاتی بین رشته‌ای که عموما با ترکیبی از دانشکده‌های مختلف کار می‌کرد آن پروژه‌های بزرگ را به ثمر رساند.
با همین تجربه و نگاه تلاش داریم مجددا قراردادهای بزرگ خود را با صنعت و دولت احیا و بازآفرینی کنیم و ضمن ارائه خدمات ماندگار به کشور درآمدهای غیربودجه‌ای خود را ارتقاء دهیم.
به‌عنوان مثال در حال حاضر در زمینه مطالعاتی دریایی باتوجه به وجود دانشکده مهندسی دریا و مرکز تحقیقات مرتبط، پروژه‌های علمی خوبی با سازمان صنایع دریائی، سازمان بنادر دریانوردی و نیروی دریائی ارتش منعقد شده است که در قالب این پروژه ها ده‌ها پایان‌نامه و رساله ارشد و دکتری تعریف شده است. همچنین توسط صنایع فولاد تعداد قابل توجهی از پایان‌نامه‌های هدفمند برای توسعه کمی و کیفی صنعت، تعریف و به انجام رسیده است.
*جایگاه علمی دانشگاه را چگونه ارزیابی میکنید؟
مقام معظم رهبری در اسفند ۱۳۷۹ بازدیدی از دانشگاه امیرکبیر داشته و با دانشجویان و اساتید دانشگاه ملاقات کردند. آنجا فرمودند: «من برای این دانشگاه احترام زیادی قائلم. سابق هم به این دانشگاه زیاد رفت‌وآمد کرده‌ام. این‌جا در واقع مادر دانشگاههای صنعتی کشور است؛ قدیمی‌ترین و شاید پُرکارترین دانشگاه صنعتی در دورانهای مختلف.»
واقع مطلب هم همین است دانشگاه صنعتی امیرکبیر از همان روزهای تأسیس خود تا امروز همواره در بالاترین تراز علمی و پژوهشی کشور بوده و در سطح جهانی هم امتیاز و اعتبار خاصی داشته است. در هدفگذاری‌های دانشگاه تلاش شده است هر روز وضعیت رتبه‌ها و جایگاه دانشگاه در سطح بین‌الملل ارتقاء پیدا کند. در حال حاضر هم هدفگذاری آن است که دانشگاه صنعتی امیرکبیر در زمره ۱۰۰ دانشگاه برتر مهندسی دنیا قرار گیرد که فضل و لطف الهی و با تلاش تمامی اهالی و اعضاء دانشگاه این مهم محقق خواهد شد. البته در کنار این جایگاه علمی، تلاش بر نقش مؤثر و تعیین کننده برای حل مشکلات صنعت کشور نیز از اهداف اصلی دانشگاه است.
*درباره تولید مقالات در پایگاه استنادی هم بفرمایید؟ و جایگاه دانشگاه را چگونه ارزیابی می کنید و برای رشد جایگاه برنامه ای دارید؟
به طور کلی در یک دهه اخیر دانشگاه صنعتی امیرکبیر در کشور رتبه اول را از نظر تعداد مقالات نمایه شده بین المللی در میان دانشگاههای صنعتی کسب کرده است. در ۵ سال اخیر (۲۰۱۹-تاکنون)، در مقایسه با سایر دانشگاه های صنعتی کشور، رتبه اول را از نظر تعداد مقالات در هر دو پایگاه استنادی WoS و اسکوپوس کسب کرده است.
بر اساس پایگاه WoS این دانشگاه از لحاظ کل ارجاعات به این مقالات (شاخص استناد) نیز رتبه اول را کسب نموده است. اما در شاخص استناد به ازای مقالات با کمی اختلاف با سایر دانشگاه¬های صنعتی کشور، رتبه سوم را کسب کرده است.
در راستای بهبود این جایگاه، برنامه‌هایی برای افزایش مبلغ تشویقی مقالات و حمایت از مقالات با کیفیت بالاتر درنظر گرفته شده است.
تعداد کل مقالات بازه ۵ ساله دانشگاههای صنعتی در پایگاه WoS
مقایسه تعداد مقالات بازه ۵ ساله دانشگاههای صنعتی در دو پایگاه WoS و Scopu
رتبه دانشگاه در نظام‌های رتبه‌بندی بین‌المللی
سال ۲۰۲۳:
در رتبه بندی لایدن در دانشگاههای ایران رتبه ۴ و در دنیا، رتبه ۳۴۴ و در بین سایر دانشگاههای صنعتی کشور رتبه اول است.
در رتبه بندی شانگهای در دانشگاه های ایران رتبه ۳ و در دنیا، رتبه ۶۰۱-۷۰۰. و رتبه اول را بین دانشگاه های صنعتی داریم.
در رتبه بندیISC : رتبه اول بین دانشگاه های صنعتی کشور
سال ۲۰۲۴:
در رتبه بندی تایمز در دانشگاههای ایران رتبه ۲ و در دنیا، رتبه ۳۵۱-۴۰۰
در رتبه بندی QS در دانشگاههای ایران رتبه ۳، (بین دانشگاههای صنعتی کشور رتبه ۲) و در دنیا، رتبه ۳۷۵ را داریم.
*برای جلوگیری از مهاجرت نخبگان چه اقداماتی توصیه می شود؟
مسئله مهاجرت را باید از ابعاد مختلف بررسی کرد. اول آنکه این پدیده صرفا ویژه دانشگاههای ایرانی نیست و بسیار از دانشگاه‌ها و کشورهای دنیا حتی کشورهای اروپایی نیز درگیر آن هستند. دوم آنکه به نظر می‌آید اعداد و ارقامی که گزارش می‌شود و جنسی از دلهره و ناامیدی در ذهن ایرانیان ایجاد می‌کند تماما با همان کم و کیف و تحلیل درست نیست. نه آنکه ما نسبت به این پدیده کم‌توجهی کنیم و یا در مدیریت آن خود را به غفلت بزنیم اما توجه داشته باشیم برخی از حرف‌هایی که در این زمینه‌ها زده می‌شود صرفا ریشه رسانه‌ای سیاسی دارد و اساسا با نگاه علمی و راهبردی تطبیق ندارد. اما به هرتقدیر باید بپذیریم افرادی هستند از دانشجویان و اساتید که تمایل به خروج از کشور و فعالیت در دانشگاههای خارجی دارند. شاید یکی از ریشه‌ای ترین علل این پدیده مسئله ناامیدی و احساس منفی نسبت به آینده است.
ما باید تلاش کنیم به هر نحو ممکن امید به آینده و انگیزه برای فعالیت و عرق ملی را نزد دانشگاهیان خود تقویت کنیم. بارها با این صحنه‌ها مواجه شده‌ایم که یک دانشجوی نخبه ایرانی وقتی مطمئن شده است می‌تواند برای کشورش مفید باشد و گرهی از گره‌های ممکلت را باز کند به جذاب‌ترین پیشنهادات مالی و علمی کشورهای خارجی پشت پا زده و با دغدغه و غیرت ایران را برای ادامه فعالیت انتخاب کرده و منشأ اثرات مهمی شده است. ما در حال حاضر در دانشگاه در تلاشیم با نگاه چند لایه به این مسئله، بسته‌های برنامه‌ای متنوعی را تدارک و اجرا کنیم تا بتوانیم مسئله را تدبیر و به حد تعادل خود بازگردانیم.
انتهای پیام
نظرات