شنيدن پيام رئيس جمهور شما به رهبران جهان، باعث خوشحالي عميق من شد. به گزارش خبرنگار فرهنگي ـ هنري ايسنا، پروفسور دكتر هندريك بيروس كه پيرامون ديوان شرقي ـ غربي گوته در برنامه ماه فرهنگ آلمان در شيراز، سخن مي‌گفت، با اشاره به وضعيت كنوني جهان و پيام عميق شاعراني چون گوته و حافظ براي صلح و مدارا، افزود: از ساليان گذشته آرزو داشتم به سرزميني سفر كنم كه الهام بخش گوته در سرودن ديوان شرقي ـ غربي بوده است. در طول سفر، در مطبوعات، سخنان آقاي خاتمي، رئيس جمهور شما را خواندم كه گفته بود، مسئله امروز جهان اين است كه رهبران همه‌ي كشورها، عليه جنگ تمدن‌ها بپاخيزند. اين كلام باعث خوشحالي عميق من شد. پروفسور بيروس تصريح كرد: امروز كه ما مهمان شمائيم، اگر بتوانيم در حد يك مورچه‌ي كوچك كه بار و قطعه كوچكي را جابه‌جا مي‌كند، كاري ‌كنيم كه معناي جلوگيري از راه افتادن جنگ تمدن‌ها را داشته باشد، بايد اين كار را بكنيم. بيروس پيرامون موضوع سخنراني‌اش گفت: بحث من دين و روشنگري در ديوان شرقي ـ غربي گوته است. هيچ اثري به اين اندازه نتوانسته در شناساندن شعر و فرهنگ شرق به غرب كمك كند. در عين حال من مي‌خواهم راجع به دو شبهه در مورد ديوان گوته صحبت كنم و آن اين است كه گفته مي‌شود، در اين كتاب ابعاد مذهبي شعر و فرهنگ شرق ناديده گرفته شده و به نفسانيات در غلتيده است. مثلا گفته مي‌شود، در شعر هجرت، در اولين بند شعر نقش مايه‌هاي بسيار عيان عشق ورزيدن و باده نوشيدن وجود دارد. اما اشاره به چشمه خضر و دو بند بعدي كه تعلق به دين وحي دارد و ايمان، اين ادعا را رد مي‌كند. بيروس در فرازي ديگر از سخنان خود به يك شبهه ديگر اشاره كرد و گفت: گوته را برخي مسلمان دانسته‌اند و اين خاطر مسائلي است كه در سخنان و در ديوان شعرش يافته‌اند. مثلا در يك رباعي در حكمت نامه مي‌گويد: اگر اسلام تسليم خدا معني مي‌دهد، ما همه در سينه اسلام زنده مي‌مانيم و مي‌ميريم؛ و در جايي گوته درباره‌ي خود مي‌گويد كه شاعر خود را يك رهرو مي‌بيند كه در شرق لنگر انداخته است. گوته مي‌گويد كه يقين و تسليم اسامي واقعي اديان الهي‌ست و اين اراده بالاتر از خرد و درك ماست. از طرفي گوته يك درام ناتمام به نام محمد دارد كه مطالعه بسيار دقيق و ترجمه آياتي از قرآن در آن وجود دارد. دكتر بيروس به شبهه ديگر در مورد گوته اشاره كرد و آن دشمني‌اش با مسيحيت است. وي افزود: گوته خدا را عشق و احساس مي‌داند و اسير نام شدن را درست نمي‌داند؛ او در اثر فاوست، از قول فاوست به اين اشاره مي‌كند كه او يك غير مسيحي است، نه دشمن مسيحيت. گوته نمي‌تواند در يك دين خاص آرام بگيرد، در حالي كه مسائل دين و دنيا پهنه گسترده‌اي دارد. او معتقد است، اگر ما كاشف طبيعت هستيم، اعتقاد به وحدت وجود داريم، اگر ما شاعريم، يزدان پرستيم و اگر با فضيلتيم، موحد هستيم. در يك نظر گاه، دين آغازين، طبيعتش پاك و سرشار از خرد است. ديني است كه ريشه خدايي دارد و همواره خواهد ماند. اما اين دين فقط براي برگزيدگان است. اما كليسا بيشتر طبيعت انساني و عام داشته و شكننده تر است؛ تغيير مداوم دارد و تا زماني كه انسان‌هاي ضعيف وجود دارند، آن هم باقي خواهد بود. كليسا ميانجي خوش نيتي‌ست كه پرتو و جلو‌ه تند الهي را تلطيف مي‌كند تا براي همگان هم قابل فهم باشد. دكتر بيروس، با اشاره به اين سخن گوته كه مي‌گويد من با خاكساري در برابر مسيح سرخم مي‌كنم، چرا كه او را وحي الهي كه بالاترين فضيلت است مي‌دانم، گفت: در عين حال گوته مي‌گويد كه من حتي مي‌توانم خورشيد را ستايش كنم، چرا كه آن را هم يك وحي در شكل خودش مي‌داند. او خورشيد را به عنوان نور و پرتو و به عنوان جلوه خداوند مي‌پرستد. اما گوته مي‌گويد، اگر از من سئوال شود كه آيا در مقابل يك قطعه استخوان از پطرس حواري، زانو مي‌زنم و آن را ستايش مي‌كنم، مي‌گويم دست از سر من برداريد و ياوه نگوئيد! اما كليسا مي‌خواهد حكومت كند و كساني كه افق محدودي در اين زمينه‌ها دارند با آن سر و كار دارند. گوته در همين حال مي‌گويد همين مردم عادي وقتي جلوه و شوكت اسقف را مي‌بينند، چگونه مي‌توانند مسيح واقعي را با اين‌ها مقايسه كنند؟ ما به سرچشمه وحي بر مي‌گرديم؛ ما با اعتماد به نفس پا بر زمين خدا مي‌گزاريم و طبيعت انساني ما موهبت الهي است. هندريك بيروس از ديدگاه خود نظرات گوته را چنين خلاصه كرد: تسامح در شناخت مذهبي، رد كردن قدرت كليسا، پذيرش مسيحيت به عنوان يك فضيلت كه از وحي سرچشمه مي‌گيرد. بيروس تصريح كرد: گوته در ديوان شرقي ـ غربي‌اش، رابطه مثبتي با تعاليم اسلام دارد. گفتني‌ست كه سخنراني دوم پروفسور دكتر هندريك بيروس روز يك‌شنبه در مركز حافظ شناسي شيراز پيرامون گوته و حافظ انجام خواهد شد. انتهاي پيام