حجت‌الاسلام و المسلمين سيد محمد خاتمي در كنگره‌ي جوانان اصلاح‌طلب، با ابراز تاسف نسبت به اينكه برگزار كنند‌گان اين نشست از دستيابي به فضايي گسترده براي برگزاري اين مراسم محروم ماندند، از حضور شورآفرين جوانان در اين مراسم به عنوان عاملي كه كيفيت آن را افزايش داده، نام برد. به گزارش خبرنگار سياسي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، كنگره جوانان اصلاح‌طلب با حضور سيدمحمد خاتمي رييس جمهور سابق كشورمان و جمعي از كانديداهاي ائتلاف اصلاح‌طلبان و اعضاي احزاب اصلاح‌طلب در تالار تفاهم برگزار شد. وي در اين كنگره با بيان اينكه اين مراسم در موقعيتي ميان دو مناسبت حساس - ميلاد امام رضا (ع) و روز 16 آذر - برگزار شده است، گفت: اين يك تصادف است؛ ولي تصادفي ميمون كه مي‌تواند جهت و ماهيت اين جلسه را مشخص كند. رييس جمهور سابق كشورمان در ادامه با اشاره به دوران حيات امام رضا (ع) ‌اظهار داشت: امام رضا (ع) در موقعيتي قرار گرفت كه به هر دليل عنوان ولايت‌ عهدي را پذيرفت؛ اما به هيچ وجه همكاري و مسووليت را در درون آن حكومت پذيرا نشد تا بتواند از يك طرف جهت‌گيري اصيل اسلامي را درباره‌ي جامعه مشخص كند و از سوي ديگر مظهر عقلانيت و عشق اسلام راستين و مردم دوستي شود و ميراث گران سنگ آن بزرگوار نيز سرمايه‌ بزرگ بشريت است. وي اضافه كرد: امروز همانگونه كه حيات آن امام بزرگوار همانند خورشيد مي‌درخشد، مزار آن حضرت نيز كانوني براي زايش و رويش انديشه، تفكر و انسانيت است و خراسان بزرگ كه در متن تمدن اسلامي جايگاهي بي‌بديل دارد، قبر آن بزرگوار را در خود جاي داده است. خاتمي در ادامه با اشاره به ديگر مناسبت پيش رو كه 16 آذر و روز دانشجو است، خطاب به جمعيت حاضر در اين كنگره كه اكثر آنها يا دانشجو بوده و يا مرحله دانشگاه را پشت سر گذاشته‌اند، گفت: شما با دانشگاه و دانشجو آشنا هستيد. اين روز، روز مهمي براي دانشگاه و جامعه‌ي خواستار آْزادي، استقلال و پيشرفت است. وي در ادامه با اشاره به فضايي كه بعد از 28 مرداد،‌ بواسطه استيلاي استبداد در كشور حاكم بود، از خون سه دانشجوي شهيد كه بر صحن دانشگاه تهران چكيده شد، به عنوان نماد اينكه جامعه‌ي ايراني و قشر دانشجو خواستار استقلال و آزاديست، نام برد و گفت: دانشگاه تهران نشان داد كه كانون شور و شعور و آزادي است. شايد براي همين بود كه با هدف تحت‌ الشعاع قرار دادن اين دانشگاه با برنامه‌هاي وسيع،‌دانشگاه آريامهر را تشكيل دادند؛ اما دانشگاه آريامهر سابق كه صنعتي شريف كنوني است،‌ امروز خود به كانون بلند فرياد آزادخواهي ايرانيان تبديل شده است. خاتمي با يادآوري اين كه شهداي دانشجو منحصر به سه شهيد دانشگاه تهران نبوده‌اند، اظهار داشت: در همه‌ي عرصه‌ها خصوصا در عرصه جنگ تحميلي، ما شاهد آن بوديم كه تعداد زيادي از جوانان دانشجو شهيد شهيدند؛ لذا دانشگاه همواره نقش پيشتاز را داشته و بايد داشته باشد. رييس جمهور سابق كشورمان در ادامه به بحث اصلاحات اشاره كرد و گفت: اصلاحات نه با دوم خرداد شروع شد و نه با آن پايان يافته است. اصلاحات همواره در متن جامعه نوين ايران جايگاه و پايگاه وسيعي داشته است. بيش از 100 سال است كه ملت ما اعم از روحاني، دانشگاهي، كشاورز،‌ زن و مرد بدون هيچگونه ابهامي، آزادي، استقلال، مردم‌سالاري و تبديل رابطه "خدايگان و برده، به دولت و ملت" را به محوريت خود ملت فرياد زدند. اين فرياد را حتي كساني كه كم‌شنوا نيز باشند مي‌توانند بشنوند. وي تاكيد كرد: در اين كشور با سابقه تاريخي آن دين داراي نقش منحصر به فرد در تاسيس تمدني است كه به آن افتخار مي‌كنيم و روح حاكم بر كشور، دينداري و هويت تاريخي آن با خواست استقلال طلبي و آزاديخواهي همسويي بيشتري پيدا كرده است. سيد محمد خاتمي در ادامه گفت: خواسته تاريخي ملت ما كه آزادي، استقلال و پيشرفت است باعث شد مردم انگيزه بيشتري پيدا كرده و حركت تازه‌اي را آغاز كردند. اين خواست تاريخي در عين حال اهتمام به دين، هوشياري و بلوغ ملت ما است كه حتي افراد عادي آن شايد داراي تحليل و نظريه‌ پردازي‌هاي نخبگان نباشند اما به دليل فطرت و غريزه خود دقيقا خواستار اين امور و امور ديگر بودند و به خاطر همين خصوصيت است كه دو دسته در ميان حركت‌هاي اصيل ملت ما جايگاهي نداشتند؛ سنت پرستان و نيز بينش‌هايي كه به سطحي ترين و نازلترين وجوه تجدد به صورتي كه در جاي ديگر رخ داده است متمايل بودند. اينها در ميان ملت جايي نداشتند. وي ادامه داد: گروه اول به عادت خود به عنوان سنت‌هاي تغيير ناپذير تقدس مي‌دهند و براي تحميل آن راهي جز خشونت نمي‌شناسند و در مقام فكر، نظريه‌پرداز خشونتند و در مقام عمل، اعمال كننده‌ي خشونت براي تحليل اين عادات و براي دفع و رفع كساني كه به گونه‌اي ديگر فكر مي‌كنند. اين افراد هر گونه نوآوري و تعقل را چه در فكر چه در قدرت‌ها و چه در متن جامعه برنمي‌تابند. رييس جمهور سابق كشورمان ادامه داد: دومين دسته، مصرف‌كننده‌ي بي‌انديشه‌ي مبتذل‌ترين و سطحي‌ترين رويه‌هاي فرآورده‌هايي است كه در مبتذلات ديگر تجلي كرده است و براساس يك سلسله مباني و معيارهايي كه ما و بخش قابل توجهي از روشنفكران ما كه شايد حسن نيت نيز داشته‌اند‌ قادر به درك اين وقايع نشدند، شيفته‌ي ظواهر مي‌شوند و اين شيفتگي نه‌تنها نافرجام است بلكه بدفرجام است و مي‌كوشند آنچه متعلق به تاريخ ديگر و مقتضيات ديگر است را تعميم دهند؛ تعميمي كه نه در عمل اتفاق خواهد افتاد و نه اگر گاهي به صورت موسمي اتفاق بيفتد، نتايج خوبي براي ملت خواهد داشت. خاتمي خاطرنشان كرد: اصلاحات در ميانه‌ي اين افراط و تفريط در 100 سال گذشته حضور فعالي داشته است. اصلاحات درصدد تغيير معادلات قدرت و تغيير نهادهاي اقتصادي،‌ اجتماعي و سياسي و بين‌المللي در جامعه ماست. اصلاحات درصدد تغيير بوده است و نه امروز بلكه از ديروز و تا فرداهاي آينده و اين تغيير به نفع مردم در روابط سياسي و اقتصادي و اجتماعي با محوريت مردم و با قبول اين اصل كه حق حاكميت مردم به سرنوشت خود مستحكم‌ترين حق بشر است كه بايد رعايت شود، خواستار تغييرات به نفع آزادي در كنار عدالت و نيز برخورداري جامعه هم از مزاياي مادي زندگي و هم كرامت و اخلاق است. خاتمي ادامه داد: اصلاحات خواستار تغيير بوده است. منظورم از اصلاحات،‌ اصلاحات 150 ساله است.‌ هم در ذهن و هم در واقعيت زندگي، تغيير در انگاره‌ها و انگيزه‌هاي جامعه از جمله انگاره‌ها و انگيزه‌هاي ديني است. جوهره‌ي دين در زمان و مكان ثابت است و تغييرپذير نيست مگر اينكه كسي به اصول دين اعتقاد نداشته باشد؛ اما برداشتهاي ما از دين، آنچه به صورت عادتهاي ما بوده است،‌ همه قابل تغيير است. رييس جمهور دولت اصلاحات،‌ خاطرنشان كرد: تغيير در جامعه با اهتمام به علم و كارشناسي و نيز فراهم كردن زمينه‌اي است كه هم بتوان مسايل موجود را شناخت و هم عالمانه درصدد حذف آنها برآمد. وي افزود: اصلاحات معتقد است دين نمي‌تواند با راه‌حل‌هاي عالمانه و مدبرانه مخالف باشد چرا كه دين براي اصلاح جامعه آمده است. اصلاحات معتقد است كه در دورانهاي مختلف با شعارهاي مختلفي كه انسانها دارند، همانگونه كه نگاه خاصي به جهان دارند و با گذشت زمان و با بسط آگاهي انسان، نگاه او به دين نيز تغيير پذير است. خاتمي با بيان اينكه "برداشت‌هاي ديني ما، جامه‌اي است بر اندام جامعه، ‌اظهار داشت: اگر اين جامعه عوض شد و همچنان درصدد تحميل اين جامه بر تن جامعه باشيم، يا جامه‌ خواهد دريد يا اندام درهم خواهد شكست؛ چنانچه اين جامه در غرب دريد و از دل آن نظامي همانند دوران قرون وسطي، نظام لاييسيته و سكولار بيرون آمد. اگر جامه آهنين باشد و جلوي رشد را بگيرد،‌ اندام درهم خواهد شكست. چنانچه در جوامع ما شكست و از جامه‌اي كهنه چه به نام دين و چه به نام سنت و يا هرچه مي‌خواهد باشد، بر اندام جامعه‌ي متاثر سبب شد اين اندام عقب‌مانده و گرفتار مشكلات شود و جامعه‌اي كه روزي توليد‌كننده‌ي علم بود و جهان را به خود وامدار كرده بود، عقب‌ بماند. سيدمحمد خاتمي با بيان اينكه اصلاحات خواستار تغيير از عمق بوده و هست،‌ خاطرنشان كرد: به نظر من اصلاحات ريشه‌دارترين و ماندگارترين جريان در تاريخ كشور ما و ديگر كشورهاي اسلامي و شرقي است و معتقدم داراي قوي‌ترين پشتوانه‌هاي تئوريك در مقابل جريان‌هاي رقيب است؛‌ اما اين اصلاحات در دوره‌ي ما با مشكلات جدي مواجه شد. ما تئوري داريم اما تدوين شده‌ نيست و چه بسا كه جريان‌هاي رقيب چه ارتجاع متاثر و چه روشنفكران سطحي‌نگر كه هر دو با وام‌ گرفتن از گذشته با توجه به اينكه هر دو مقلد هستند، يعني يكي مقلد گذشته و ديگري مقلد روز است و هر دو فاقد انديشه هستند، ممكن است به رغم اين كه اين انديشه‌ها در جايي نادرست تدوين شده،‌ تئوري تدوين شده‌تري داشته باشند. وي ادامه داد: اصلاحات هم در اين 100 سال و هم در دوره‌ي اخير، از ضعف تدوين تئوري و تعيين آن به عنوان مبناي عمل و برنامه‌ريزي رنج برده است. مشكل دوم اصلاح‌طلبان ناشي‌گري و تازه‌كاري و تازه واردي در اصلاحات بوده است و همچنانكه از كار گل سياست رها شده‌ايم و به كار گل انديشه و تدوين آن رسيده‌ايم و با كمك انديشمندان تئوري‌هاي قابل دفاع را تدوين مي‌كنيم، من معتقدم قوي‌ترين تئوري‌ها پشتوانه اصلاحات است. خاتمي در ادامه گفت: معتقدم اصلاحات در طول اين 100 سال و از جمله در اين هشت سال چنان دستاورد‌هاي سترگ، غني و ماندگاري داشته است كه به مراتب از ضعف‌ها و كاستي‌هاي آن فزون‌تر و گرانبها‌تر بوده است. هياهو‌ها و عوام‌فريبي‌ها فرو خواهد نشست. آنچه در متن جامعه است همچنان ادامه خواهد يافت. بادها و خاشاك‌ها ممكن است بيازارد دل‌ها را و يا چشم‌ها را جذب كند؛ اما اينها خواهد گذشت. اما در وراي اين هياهو‌ها حركت ملت ايران در 100 سال گذشته و هشت سال اصلاحات پرشكوه در ميان باقي خواهد ماند. اين جريان، جريان نيرو‌مندي است كه همچنان تداوم خواهد داشت. خاتمي افزود: مشكل دوم كه از مشكل اول ناشي مي شود، آشفتگي در شعار‌ها، انتخاب شعار‌هاي مختلف و تداخل شعار‌هاست؛ به خصوص از سوي كساني كه خود خوانده در اصلاحات وارد شدند. اميدوارم كساني كه دغدغه دارند بتوانند با نگاهي به گذشته و نگاهي به آينده و با توجه به پشتوانه‌ي تئوريك محكمي كه وجود دارد در يك تجربه گران سنگي كه در اختيار ماست، اين آشفتگي‌ها را براي آينده تا حدود بسياري از بين ببرند. خاتمي در ادامه سخنراني خود اظهار داشت: اسلام دين اجتماعي است؛ يعني ناظر در رويه‌ي زندگي است كه در اين دنيا تحقق پيدا مي‌كند، ديني نيست كه فقط به اميد سعادت آن جهاني، ديگران را به ترك اين دنيا دعوت كند؛ اما نظارت آن به جهان، نظارت بنيادي است؛ يعني اصول‌ها، معيارها و چارچوب‌هايي را براي نحوه‌ي زندگي مشخص مي‌كند. اين خود انسان‌ها هستند كه با فكر خويش بايد نظام اقتصادي و سياسي خود را متناسب با زمان و مكان ايجاد كنند. خاتمي ادامه داد: آيا اسلام مكتب سياسي، اقتصادي، فرهنگي دارد و يا چارچوب‌ها، اصول و معيار‌هايي دارد كه بر اساس آن انسان متفكر با شناخت مسايل روزگار و تلاش براي حل آنها نظامات فكري را عرضه مي‌دارد كه در نتيجه اين نگاه‌ها نگاه‌هاي بدوي است. متاسفانه گاه با استفاده از آن اصول و گاه بدون استفاده از آن نظام‌هاي اجتماعي، سياسي و فكري درست شده و رنگ تقدس گرفته و به گونه‌اي شده كه نه تنها مشكل انسان را نمي‌تواند حل كند، بلكه فقط به گريز انسان از همان معيار‌ها و هنجار‌ها منجر مي‌شود. تفاوت اسلام اصولي و اسلام تحول‌خواه با اسلام ايدئولوژيك در همين جا است، در همين جاست كه ما با عنوان چارچوب‌هاي محكمي كه در فكر و سياست و اقتصاد هيچ كس نمي‌تواند از آن عبور كند، مقدس و ايدئولوژيك شده كه نمونه‌هاي آن را هم در دنيا مي‌بينيم. از اين نمونه‌ها در سطوح داخلي و خارجي داريم. خاتمي خاطر نشان كرد: اصلاحاتي كه ما داريم يا حداقل بنده دارم كه وفادار به اسلام است و معتقد است كه اصلاحات عظيم و وفادار به اسلام بوده است و خواستار رعايت معيار‌هاي اصولي اسلام و نه صورت‌ها و ظواهر در عرصه اجتماعي بوده است، در دوران ما و در سايه انقلاب اسلامي و با رهبري ممتاز امام (ره) به يك نتيجه منجر شد و اين كه از دل اين اسلام و اصلاحات، نظام جمهوري اسلامي در آمد. همزمان با اين نظام، يك نظام ديگر اسلامي هم در دنيا به نام امارت اسلامي افغانستان پيدا شد. اگر بخواهيم تفاوت ميان اين دو گرايش را ببينيم، در آن الگو و آن امري است كه عرضه مي‌شود. اصلاحات وفادار به جمهوري اسلامي در عين وفاداري به معيار‌ها و اصول اسلامي يك پايه دارد و ديگر هيچ و آن اراده و راي مردم است و الا جمهوري نيست. خاتمي گفت: اگر راي مردم ملاك است، هيچ كس حق ندارد نه به نام خدا و نه به نام شيطان و نه به نام انسان و يا هر چيز ديگري آنچه را كه مردم نمي‌خواهند بر آنها تحميل كند و در جمهوري اسلامي هم اين اصل بايد محترم باشد. اراده مردم بروز و ظهورش در عرصه انتخابات است. خاتمي افزود: عزيزان من بدون ترديد بايد بگويم كه اين محور و مدار جمهوري اسلامي لرزان است. هنوز كور سويي هست و روزنه‌اي وجود دارد؛ اما خيلي تلاش دارند آن را ببندند. يعني انتخابات در اين كشور بي معنا بشود. اصلاحات بايد روي اين مساله پافشاري بكند و هرجا روزنه‌اي مي‌بيند به عنوان يك وظيفه ديني، ملي، اخلاقي و انساني اين روزنه را پاس بدارد. امروز ساز و كار‌هايي كه در عرصه انتخاب متاسفانه به صورت قانون درآمده است و اعمال مي‌شود ساز و كار‌هاي درستي نيست كه همواره‌ هم گفته‌ايم، فرياد هم زده‌ايم، اثر نداشته است. اصلا يكي از كارهاي مهمي كه اصلاحات داشت براي اصلاح نسبي نه مطلق براي جنبه مردم سالاري نظام، حركت اصلاحات به سمت عدالت و نيز تامين زندگي آبرومندانه بود. مردم بايد متوجه باشند و بوده‌اند. بحث تقدم اصلاحات سياسي و اصلاحات اقتصادي و نيز كم دغدغه بودن نسبت به مسايلي كه مردم دارند، مشكلاتي بود كه با آن روبرو بوديم. ما مساله را بسيار سياسي كرديم و از واقعيات غافل مانديم در عين حال كه معتقدم بدون توسعه سياسي اصلا توسعه‌ي علمي و اقتصادي ممكن نيست و همينطور برعكس. خاتمي خاطر نشان كرد: اصلاحات واقعي بايد به واقعيت‌هاي زندگي و به خصوص به عدالت، به عنوان چارچوب دعوت پيامبران و طلايي‌ترين خواست و نياز انسان‌ها در طول تاريخ توجه داشته باشد. غافل از اينكه با كمال تاسف به خاطر غلبه گفتمان چپ در هفت دهه‌ي اول قرن بيستم، حتي ما عدالت اسلامي را هم فقط در وجهه‌ي اقتصادي آن ديديم و معني آن را اين دانستيم كه سرمايه‌هاي ملت را بي حساب و يك بار مصرف در جامعه توزيع كنيم. در حالي كه اولا عدالت در بينش اسلامي به خصوص بسيار وسيع‌تر از عدالت اقتصادي است. حتما يك جامعه فقير و نابرابر يك جامعه مطلوب و انساني و اسلامي نيست. به همين دليل هم بايد به شدت روي اين مساله برنامه ريزي كرد. وي افزود: اما از يك طرف اگر عدالت، دادن حق هر كسي به صاحب آن است، كدام حق بزرگ‌تر و باشكوه‌تر و فاخرتر از حق حاكميت انسان بر سرنوشت خويش است. البته اين انسان براي اينكه حاكم بر سرنوشت خويش باشد نبايد فقيه هم باشد. دوم اينكه براي فراهم آوردن زندگي مادي جامعه بايد امكانات مادي جامعه را بالا برد و آنگاه توزيع كرد. جامعه‌اي كه سرمايه‌هايش به صورت درآمد مصرف مي‌شود، آن هم يك بار مصرف، فقط عدالت در چنين جامعه‌اي به معناي توزيع فقر و مزمن كردن و پايدار كردن فقر در همه اقشار جامعه است. رييس جمهور سابق كشورمان در ادامه سخنان خود تاكيد كرد: ‌اصلاحات به انتخابات به عنوان مدار و محور مردم‌سالاري كه مورد خواستش بوده است اعتماد داشت و با مشكلاتي نيز روبرو شد. شما ديديد كه اصلاحات نسبي كه به صورت دادن لايحه‌ها و طرح‌ها كه يك گام براي صاف كردن راه مردم‌سالاري و نهادينه كردن حقوق مردم برداشته شد با چه مقاومت‌هايي روبرو شد و در خيلي از موارد هم اجازه ندادند كه حتي اين اصلاحات انجام بگيرد،‌ اما نبايد مايوس شد تا آنجا كه روزنه هست بايد حضور داشت. روزنه‌ي انتخابات در شوراها بازتر از روزنه‌ي انتخابات در خبرگان است.‌ درست‌تر بگويم روزنه انتخابات در خبرگان بسته‌تر از روزنه‌ي انتخابات در شوراهاست. در عين حال كه معتقدم در خبرگان هم بايد حضور پيدا كرد،‌ گرچه مجمع روحانيون مبارز به دليل علل مختلفي كه در اطلاعيه‌اش هم آمده است، قادر به دادن ليست نشد ولي معتقدم در تهران چندين نفر و در شهرستانها بعضي از شخصيتهاي ارزنده هستند كه اصلاح‌طلبان و جوانان آنها را مي‌شناسند و به آنها راي خواهند داد. در خبرگان هم بايد راي داد ولي در شوراها ما امكانات بهتر و بيشتري داريم و بايد شركت كرد و بدانيد كه باطل‌السحر مقاومت در مقابل اصلاحات، مردم‌سالاري،‌ آزادي، استقلال‌ و پيشرفت، حضور مردم است، منتها حضور مردم تدريجي است، درست است كه ممكن است كساني باشند كه حيات خود را در غيبت مردم مي‌دانند و در غيبت اكثريت مردم با راي‌هاي حداقلي، خود را نماينده‌ي مردم مي‌دانند ولي اگر اكثريت به صحنه بيايد، معتقدم كاملا مشخص است كه نتيجه چيست و هرچه نتيجه باشد، آن نتيجه مبارك و ميمون است و حضور مردم مي‌تواند بسياري از موانع و مشكلات را بردارد و مسير تدريجي، گام به گام و استوار اصلاحات را تامين كند. جوانان در اين عرصه نقش ممتاز دارند.‌ همه ما بكوشيم از اين روزنه يعني انتخابات استفاده كنيم و با حضور فراگير خود،‌ باطل‌السحر اموري باشيم كه قدرت‌شان به نفع ملت، كشور، اسلام و انقلاب اسلامي نيست. انتهاي پيام