دكتر محمدعلي اسلامي ندوشن گفت: يك جامعه با اخلاق، قانون و ايمان زندگي مي‌كند و اگر هركدام از اين‌ها، به‌ويژه اخلاق كمرنگ شود، جامعه را رو به نابودي مي‌كشاند. به گزارش خبرنگار تاريخ و انديشه خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) اين استاد دانشگاه و پژوهشگر تاريخ، صبح امروز در همايش ملي «آينده‌شناسي هويت‌هاي جمعي در ايران» كه از سوي مركز تحقيقات استراتژيك مجمع تشخيص مصلحت نظام برگزار مي‌شد، با بيان اين‌كه نقصان اخلاق، آثار سوئي پديد مي‌آورد و متاسفانه اخلاق در ايران از 60 سال پيش تا كنون بعضا رو به شيب نهاده است، افزود: در جريان ملي شدن صنعت نفت، مردم به مسائلي نظير آزادي و افزايش اعتماد به نفس و روحيه‌ي ملي مي‌انديشيدند، ولي باز هم پس از آن ارزش‌هاي مادي و نفع، تبديل به اصل شد. وي در بخش ديگري از سخنانش با بيان اين‌كه براي بررسي هويت ايراني بايد به سپيده‌دم تاريخ رفت، اظهار كرد: ما در اين كشور با دو نوع تاريخ مواجهيم؛ اول تاريخ ناظر به خاك و دوم تاريخ ناظر به قوم. تاريخ ناظر به خاك آن است كه اقوامي از چند هزار سال پيش در سرزميني كه ايران نام گرفت ساكن شدند و تاريخ ناظر به قوم مربوط به زماني است كه آريايي‌ها در اين سرزمين حضور يافتند و با بومي‌ها درآميختند. مساله‌ي مهم و به عبارت ديگر مهم‌ترين عاملي كه ماهيت ايراني را رقم زده است جغرافياست؛ چرا كه موقعيت جغرافيايي ايران نوعي خاص است كه هم ثمربخش و تمدن‌ساز بوده و هم دردسرآفرين. اين استاد ادبيات و تاريخ دانشگاه در ادامه اظهار كرد: در دوران بعد از اسلام، ايراني اين چاره را انديشيد كه اسلاميت و ايرانيت را در كنار يكديگر بنشاند. بعدها مقوله‌ي ديگري به نام علم جديد نيز به اين دو مساله اضافه شد و بدين ترتيب ما با يك تركيب سه مقوله‌اي شامل اسلاميت، ايرانيت و تجدد روبه‌رو هستيم كه هويت امروزي ايراني را شكل مي‌دهد. اسلامي ندوشن هم‌چنين با اشاره به اين‌كه امروز اكثريت مردم اين كشور جوانان هستند، تصريح كرد: همگي اين جوانان و يا اكثريت آنها در طول 30 سال گذشته به دنيا آمده‌اند. اين جوانان با ابزار ارتباطي جديد نظير اينترنت و ماهواره سر و كار دارند و بدين ترتيب از دنياي پيراموني خود خبردار هستند، ولي بايد ديد كه دنيا را با چه ديدي نگاه مي‌كنند؛ با حسرت، عبرت و يا با چشم باز؟ اين جوانان بايد بدانند ايران كشوري با منابع بسيار وسيع است كه همواره در طول تاريخ حسد ديگران را برانگيخته؛ ولي آن‌چه مي‌تواند يك كشور را نگه دارد تنها منابع زيرزميني نيست؛ بلكه نيروي انساني آن است. اين استاد دانشگاه تهران با تاكيد بر اين‌كه بايد از فرهنگ، جِرم‌زدايي شود، افزود: ايران هيچ‌گاه مانند امروز بر لبه‌ي تصميم قرار نگرفته بوده است. جوان امروز نبايد ترديد داشته باشد كه اين كشور، وسيع و با منابع پربار است و بايد بداند كه نياكان او تلاش خود را كرده‌اند. امروز دنيا با مساله‌ي تجدد مواجه است و استحكام و روحيه‌ي ملت‌ها پايه كار است. اسلامي ندوشن در پايان با يادآوري اين‌كه ايراني همواره به داشتن سجايايي شهرت داشته است، گفت: ايران توانسته است در مدت سه هزار سال تحت همين نام باقي بماند و مانند برخي همسايه‌هايش دست به دست نچرخيده است؛ پس بايد نيرويي زنده و پويا در آن بوده باشد. ايران در دوره‌هايي از عمر خود در تنگناهاي زيادي قرار داشته است؛ پس بايد در مورد مردمي كه اين كشور را حفظ كرده‌اند با احتياط بيشتري تحليل و برخورد كرد. انتهاي پيام