ایسنا

آخرین بازمانده احرامی بافی در یزد

احرامی بافی یکی از هنرهای پارچه بافی سنتی ایران و برگرفته از جاجیم بافی است که جنبۀ تزئینی و کاربردی دارد. در گذشته این پارچه را بدون طرح و نقش می‌بافتند و از آن به عنوان پارچۀ مناسک حج استفاده می‌کردند. این پارچه با تارهای پنبه‌ای و پودهای پشمی یا با تار و پودهای پشمی بافته می‌شود که در یزد به آن «حرمی» و در ایلام به آن «ارحام» گفته می‌شود.

احرامی بافی به عنوان یک صنعت دست، هنوز در استان‌های خوزستان، یزد و ایلام بافته می‌شود و در اغلب موارد بافتِ آن روی دارهای دووردی انجام می‌گیرد که اکثر قطعات آن مانند دستگاه‌های نساجی قدیمی از جنس چوب است.

روستای «بنادک السادات» از توابع شهرستان مهریز استان یزد است. از پیچ و خم کوچه‌های روستا که عبور می‌کنیم به منزل فاطمه دهقان بنادکی می‌رسیم. زنی چادر به سر، عصا به دست در حال ورود به کارگاه احرامی‌بافی است، کارگاهی که امروز تنها کارگاه احرامی‌بافی در سطح یزد نامیده است.
فاطمه خانم به آن دستگاه که یک عالمه ابزار و وسیله به آن وصل است اشاره می‌کند و با لحن دلنشین روستایی می‌گوید: این کارخانه من است. در قدیم به اتاقی که دستگاه بافندگی در آن قرار داشت کارخانه می‌گفتند، این اتاق و این دستگاه احرامی‌بافی هم کارخانه من است.
کار با چرخ ریسندگی تمام می‌شود، نخی که ماسوره شده حالا باید در ماکو جا برود.
کیسه‌های شن را پایین تونِ کار وصل می‌کنند تا آن را محکم نگه دارد.
این دستان فاطمه خانم است که به تار و پودها جان می‌دهد.
ماسوره همراه با ماکو، یکی از اجزای مهم دستگاه احرامی‌بافی است.
تمام اجزای دستگاه احرامی‌بافی از جنس چوب ساخته شده است.
فاطمه خانم هر از گاهی تار و پودها را چک می‌کند.
در احرامی‌بافی هم دست‌ها درگیر است، هم پاها.
فاطمه خانم با انگشتِ شست و اشاره نخ‌ها را از هم جدا می‌کند.
فاطمه دهقان بنادکی از ۱۰ سالگی کار با دستگاه احرام‌بافی را یاد گرفته است. او می‌گوید: «قدیم که مدرسه نبود، به بچه‌ها کارهای مختلف آموزش می‌دادند، من را هم گذاشتند پای این چرخ دنبال "ماسوره پر کردن"».
ماکو زیر تون می‌رود و بر می‌گردد و پاها روی چوب جابه‌جا می‌شوند.
تون‌هایی که از چله در انتهای دستگاه، روانه شده‌اند، موقع بافت مثل موج حرکت می‌کنند.
برعکسِ قالی‌بافی که دست‌ها گره‌ها را بردار قالی می‌زنند، احرامی‌بافی کاری بدون گره است.
بافت یک سجاده یک متر و ۲۵ سانتی، چهار روز طول می‌کشد.
احرامی‌بافی کار ظریفی است و بافنده در طول کار باید دستگاه را چک کند.
کارخانه یا همان دستگاه احرامی‌بافی مجموعه‌ای است از ماسوره‌ها و دسته نخ‌ها.
صدایی که از حرکت اجزای دستگاه احرامی‌بافی تولید می‌شود، ریتم خوش‌آهنگی دارد.
کنار دستگاه، یکی از کارهای تمام شدۀ فاطمه خانم به دیوار نصب شده، سفره‌ای سیاه و سفید با تارهای شطرنجی.
یک روز کاری تمام می‌شود و حاصل دست رنج فاطمه خانم آماده است.
  • چهارشنبه/ ۵ بهمن ۱۴۰۱ / ۱۱:۴۲
  • دسته‌بندی: مستند
  • کد خبر: 1401110503781
  • خبرنگار :

برچسب‌ها