به بهانه‌ی ۲۵اردیبهشت‌ روز فردوسی/ جهرم در شاهنامه‌ی فردوسی

شاهنامه فردوسي را به واسطه شاخصه‌هايي از بزرگترين آثار فارسي مي‌دانند كه به واسطه آن در دوره‌اي از تاريخ، زبان و تاريخ ايران زمين را از آسيب‌ها حفظ كرد؛ در شاهنامه نام‌هايي از اماكن اشخاص برده شده كه تصويرگر تاريخ اين سرزمين كهن است.

به گزارش ایسنا منطقه‌ی فارس، نام جهرم در برخي نسخ شاهنامه‌ فردوسي ۸ بار در سه دوره‌ی اشکانی، هخامنشی و ساسانی تکرار شده است؛ هرچند در برخی نسخه‌های شاهنامه تا ۱۷ بار هم نام جهرم آورده شده كه در صحت آن ترديد وجود دارد و اغلب محققان آن را الحاقی دانسته‌اند.

اما در تمام مواردي كه نام جهرم ذكر شده، جهرم سرزمینی خشک اما با مردمانی شجاع و بخشنده و آزاده توصیف شده است .

معروفترین داستان‌هایی که در نسخه‌های گوناگون شاهنامه درباره‌ی جهرم آمده، داستان اردشیر و کرم هفتواد با نام فرمانده‌ای جنگی به نام مهرک نوش‌زاد از جهرم، داستان ورهرام و لنبک آبکش جهرمی، داستان لشکرکشی اسکندر، داستان بهمن و همای چهرزاد و البته داستان باربد جهرمی و خسروپرویز، است. به گفته‌ی فردوسی، وقتی که اسکندر مقدونی به ایران حمله می‌کند و ایرانیان را شکست می‌دهد، "دارا" به جهرم فرار می‌کند؛ "جهاندار دارا به جهرم رسید."

پس از دومین شکست دارا(داریوش سوم) از اسکندر مقدونی، جهرم لشکریان شکست‌خورده‌ی وی را ترمیم و آنان را برای نبرد بعدی با اسکندر تجهیز می‌کند. پنج قرن پس از آن، طبق برخی نسخ شاهنامه، فرمانده‌ای جنگی دادگری به نام تباک یا بتاک هم زاده‌ی شهر جهرم بوده است. تدبیر و دوراندیشی تباک با مردان رزم‌اور جهرم  که به یاری اردشیر ساسانی برخاسته بودند، منجر به شکست اردوان و برقراری  پادشاهی اردشیر  بر گستره‌ی ایران‌زمین شد .

جهرم باردیگر در زمان ساسانیان خود را نشان می‌دهد آنجا که در گیرودار قحطی فراگیر ایران، جوانمردی به نام مهرک نوش‌زاد علیه اردشیر شورش می‌کند و به کمک همشهریان قحطی‌زده می‌شتابد، هرچند جان خود را بر سر این کار از دست می‌دهد .

در بسیاری از نسخ شاهنامه نیز باربد، نوازنده و موسیقیدان برجسته‌‌ی خسروپرویز نیز از اهالی جهرم به شمار آمده است.

به گزارش ايسنا، هشت بيتي كه در شاهنامه فردوسي نام جهرم برده شده عبارتند از:

1-         پس آمد سکندر سوی قادسی         جهانگیر تا جهرم پارسی

2-         به جهرم یکی بُد کی‌نژاد             کجا نام او مهرک نوشزاد

3-         به جهرم چو نزدیک شد پادشا      نهان گشت از او مهرک بی‌وفا

4-         ز جهرم بیامد به ایوان شاه         ز هر سو بیاورد بی‌مر سپاه

5-         جهاندار دارا به جهرم رسید        که آنجا بدی همه گنج‌ها را کلید

6-         ز جهرم فرخزاد را خواندند        بدان تخت شاهیش بنشاندند

7-         چو منذر به نزدیک جهرم رسید   به آن دشت بی‌آب لشکر کشید

8-         به منذر چنین گفت کای رای‌زن   به جهرم کشیدی ز شهر یمن

اسامی برخی مناطق جهرم نیز کاملاً به داستان‌های شاهنامه اشاره دارد؛ مثلاً گود شیربند که به روایت عامیانه محل نبرد و‌مبارزه‌ی بهرام گور و خسرو بود و بزرگان جهرم در آن گودال تاج سلطنتی را بین دو شیر قرار می‌دهند تا هر یک از این دو مدعی، آن را برباید، شاه بعدی او باشد.

بهرام پنجم معروف به بهرام گور این تاج را با تهور از بین دو شیر برمی‌گیرد و به سلطنت می‌رسد. تا چندی پیش محله‌ای به نام گود شیربند در جهرم وجود داشت .

*فاطمه تسليم جهرمي- استاد ادبيات دانشگاه جهرم

  • دوشنبه/ ۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۶ / ۱۴:۱۴
  • دسته‌بندی: فارس
  • کد خبر: fars-46983
  • خبرنگار :