به گزارش ایسنا، امروزه زندگی انسان، ارتباط تنگاتنگی با مواد شیمیایی گوناگون پیدا کرده است. این امر به‌ویژه در امور آموزشی دانشگاه‌ها و مراکز تحصیلی و همچنین صنعتی، نمود بسیار زیادی دارد. بااین‌حال، این مواد، دارای خطراتی نیز هستند که از موارد عمده آن‌ها می‌­توان به خورندگی، انفجار، اشتعال­زایی، محرک بودن، اکسیدکنندگی، رادیواکتیو بودن، سمیت، سرطان‌زایی و آسیب‌های زیست ­محیطی اشاره نمود. طی سال­های اخیر در اکثر کشورهای بزرگ و پیشرفته، آمار دقیقی از حوادث ناشی از کار در آزمایشگاه­ها منتشر شده و بررسی دقیق این موارد نشان می­‌دهد که متأسفانه اکثر این حوادث به علت سهل­‌انگاری کارکنان و عدم رعایت اصول حفاظت فنی و ایمنی بوده است.

به‌ منظور کاهش چنین مخاطراتی، علایم و برچسب­‌های ایمنی مواد شیمیایی، یکی از روش­‌های اطلاع­‌رسانی و هشدار به کارکنان در خصوص نوع و شدت مخاطرات مواد شیمیایی موجود در محیط کار بوده و می­‌تواند بر روی کاهش اعمال ناایمن مؤثر باشد. ازجمله عوامل تأثیرگذار دیگر در میزان آگاهی افراد از علایم ایمنی مواد شیمیایی، می­‌توان به نوع، رنگ، شکل، تجربه استفاده از مواد شیمیایی، میزان تحصیلات و همچنین سابقه آموزش تخصصی فرد اشاره کرد. از آنجاکه برخی از علائم در استانداردهای مختلف با وجود اشکال مشابه، از مفاهیم متفاوتی برخوردارند، لذا جهت هماهنگی این علایم بین سازمان­های مختلف، سازمان ملل متحد یک سیستم هماهنگ جهانی را تدوین نموده است.

در همین رابطه و از آنجا که دانشجویان بهداشت حرفه­‌ای، وظیفه شناسایی، اندازه­‌گیری، ارزیابی و کنترل عوامل زیان­‌آور شیمیایی و فیزیکی را بر عهده دارند، گروهی از محققین کشورمان در فعالیتی پژوهشی، بر آن شده‌اند تا میزان آگاهی دانشجویان این رشته را در خصوص علائم ایمنی مواد شیمیایی برگرفته از سیستم هماهنگ جهانی بیازمایند.

در این مطالعه توصیفی- تحلیلی که با مشارکت دانشجویان بهداشت حرفه­‌ای دانشگاه­های علوم پزشکی تبریز و اردبیل طراحی و انجام شده است، محققین با استفاده از پرسشنامه­‌های استاندارد مرتبط، به جمع‌آوری داده‌های مورد نیاز خود پرداخته و در نهایت، این داده‌ها را با نرم‌افزارهای آماری تجزیه‌ و تحلیل کرده‌اند.

نتایج بررسی‌های این تحقیق که در مجله «ارتقای ایمنی و پیشگیری از مصدومیت­‌ها» وابسته به دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی منتشر شده، نشان می‌دهد که بیشترین میزان آگاهی دانشجویان فوق مربوط به علائم «اشتعال­زا» و «خورنده» بوده است.

بر این اساس، کمترین درصد آگاهی دانشجویان را نیز علائم «گاز تحت­ فشار»، «محرک» و «اکسیدکننده» به خود اختصاص داده‌اند.

به گفته جلیل نظری، محقق گروه مهندسی بهداشت حرفه‌ای دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تبریز که با همکاری پنج تن از دیگر محققین به انجام این مطالعه پرداخته است: «دانشجویانی که به آن‌ها پرسشنامه‌های دارای راهنما داده‌ شده بود، توانستند نمرات بالاتری کسب کنند. دلیل این افزایش در میزان آگاهی دانشجویان، می­‌تواند اثر آموزش ارائه­ شده، وجود کلمات راهنما و گزینه­‌های پاسخ باشد».

این محققین می‌گویند: «نتایج این مطالعه، گویای پایین بودن میزان آگاهی دانشجویان از برخی علائم است. از طرفی با توجه به این‌که دانشجویان بهداشت حرفه‌­ای که به­ عنوان مسئول ایمنی در محیط­‌های کاری، فعالیت کرده و نیاز مبرم به آگاهی هرچه بیشتر آنان در برخورد با هرگونه مواد شیمیایی از این علائم بدون نیاز به آموزش­‌های تخصصی وجود دارد، لذا لزوم تجدیدنظر در طراحی برخی از علائم ضرورت دارد».

گفتنی است نتایج این پژوهش، می‌تواند یادآور اهمیت ارائه آموزش­‌های لازم در خصوص اشکال و کلمات راهنمای علائم ایمنی مواد شیمیایی برای افزایش آگاهی دانشجویان و همچنین تجدیدنظر در طراحی برخی برچسب­‌ها و حروف مشابه باشد.

منبع: محمودی، د. و همکاران. 1396. میزان آگاهی دانشجویان بهداشت حرفه­ای نسبت به علائم ایمنی مواد شیمیایی سیستم هماهنگ جهانی. ارتقای ایمنی و پیشگیری از مصدومیت­ها، 5(4): 226-219.

انتهای پیام