به گزارش ایسنا، محیطهای نظامی به دلیل ماهیت استرسزای خود و همچنین به واسطه دسترسی نیروها به اسلحه میتوانند سبب افزایش پرخاشگری یا افکار خودکشی در سربازان شوند.
کاهش چنین افکاری در سربازان نظامی اخیرا از سوی پژوهشگران مورد توجه قرار گرفته است، بر همین اساس پژوهشی در ارتباط با اثربخشی مداخلات ذهن آگاهی مبتنی بر کاهش استرس بر افکار خودکشی و پرخاشگری در سربازان وظیفه عادی دوره آموزشی پادگان مالک اشتر اراک انجام شده است.
در این پژوهش که از سوی امیرحسین گودرزی(دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی بوشهر)، علی اکبر گل محمدی(دانشگاه علوم انتظامی امین، تهران)، سپیده بشیر گنبدی(دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه الزهرا) و ساره صمدی(دانشکده پزشکی واحد علوم تحقیقات تهران) انجام شده، آزمایشی از نوع پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل صورت گرفته است. به این منظور ۴۰ سرباز آموزشی که دارای نمره بالا در افکار خودکشی بودند به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند.
برای جمعآوری اطلاعات در پیش آزمون و پس آزمون از مقیاس افکار خودکشی بک و پرسشنامه پرخاشگری استفاده شد. برای گروه آزمایش ذهن آگاهی مبتنی بر کاهش استرس به مدت هشت جلسه اعمال شده و دادههای جمعآوری شده از طریق نرم افزار SPSS ۱۹ به روش تحلیل کوواریانس تجزیه و تحلیل شد.
طبق بررسیهای صورت گرفته در نهایت این نتیجه حاصل شد که ذهن آگاهی مبتنی بر کاهش استرس بر کاهش افکار خودکشی و پرخاشگری در سربازان وظیفه عادی اثربخش است.
بر اساس آمار سازمان بینالمللی جوانان بیش از ۳۳ درصد ایران را جامعه جوانان تشکیل میدهند که از این تعداد برابر قوانین جاری و به منظور نگهبانی و صیانت از نظام جمهوری اسلامی درصد بالایی وارد خدمت مقدس سربازی میشوند.
این جوانان از استانهای مختلف با فرهنگهای مختلف و خانوادههای مختلف در اماکن عمومی دور هم جمع شده و مرحله جدیدی از زندگی و مسئولیت پذیری خود را آغاز میکنند. این دوره با تمام مزایایی که دارد با استرسهای زیادی نیز همراه است که از جمله میتوان به تغییر در عادات روزانه، تغییر در عادات تغذیه، محدودیت در انتخاب و آزادی عمل، انضباط ویژه، تغییر مکان مکرر و اجباری، تغییر در عادات خواب، اضطراب ناشی از عملکرد در برابر انتظارات فوقالعاده، مشکلات در رابطه با فرمانده یا هم قطاران، ترس از برقراری ارتباط با دیگران، ناتوانی در حل و برخورد مناسب با مسائل اشاره کرد.
در این میان افکار خودکشی بهعنوان عاملی موثر مورد توجه قرار گرفته است. افکار خودکشی از پیش بینی کنندههای قوی اقدام به خودکشی محسوب میشوند چرا که طبق پژوهشهای صورت گرفته مشخص شده است اکثر خودکشیها زمانی رخ میدهند که افراد افکار خودکشی داشته باشند. در نتیجه شناسایی افراد دارای افکار خودکشی به عنوان یک فاکتور پیش گویی کننده مهم میتواند زمینه را برای مداخلات پیشگیری کننده از انجام خودکشی فراهم کند چرا که افکار خودکشی مقدمه اقدام به خودکشی بوده و علل متعددی از جمله عوامل جسمی، روانی، اجتماعی، خانوادگی و شغلی میتواند ایجاد کننده افکار خودکشی باشند. محیطهای نظامی به علت ماهیت استرس زای خود میتوانند سبب افزایش افکار خودکشی در سربازان شوند.
در پژوهشی که در مورد اقدام به خودکشی بین سربازان سوئدی انجام شد بیش از ۱۵۰ سرباز طی دو سال مورد مطالعه و پیگیری قرار گرفتند و نتایج نشان میدهند که ۱۵۵ نفر از آنها طی این دوره اقدام به خودکشی داشتهاند. البته بروز پرخاشگری نیز از دیگر مشکلاتی است که در دوره سربازی مشاهده میشود. پرخاشگری ارتکاب هر گونه رفتار کلامی و غیر کلامی محسوب میشود که به صورت مستقیم یا غیر مستقیم به قصد آزار جسمی و روانی دیگران صورت میگیرد. یکی از موقعیتهایی که نقش پرخاشگری در آن میتواند تعیین کننده باشد محیط نظامی است.
در این میان آموزشهایی که میتواند در افکار خودکشی و پرخاشگری تاثیر داشته باشد مورد توجه قرار گرفتهاند. ذهن آگاهی مبتنی بر کاهش استرس از این موارد است و این موضوع شامل اشکال چند گانهای از تمرینهای ذهن آگاهی از قبیل تمرین مراقبه رسمی و غیر رسمی همانند یوگا میشود. در رابطه با ذهن آگاهی و اقدام به خودکشی برنامههای درمانی جدیدی توسعه یافتهاند که مهمترین عامل تاثیرگذاری درمان را به ذهن آگاهی منتسب میکنند.
بر اساس پژوهشهای صورت گرفته بر روی این ۴۰ سرباز که ۴۰ درصد آنها دارای مدرک تحصیلی زیر دیپلم و ۶۰ درصد دارای مدرک تحصیلی دیپلم بودند، نمره افکار خودکشی در پیش آزمون و پس آزمون رابطه معنی داری داشته و پس از تعدیل نمرات پیش آزمون، ذهن آگاهی مبتنی بر کاهش استرس در پس آزمون افکار خودکشی سربازان تاثیر معناداری داشته است.
البته این پژوهش همانند سایر پژوهشها دارای محدودیتها و مشکلاتی بوده است و از آنجا که تنها از یک پادگان نظامی از این پژوهش استفاده شده با توجه به سوگیریهای موجود در پاسخ به پرسشنامهها و همچنین عدم کنترل متغیرهایی که به نوعی میتوانند نتایج را مخدوش کنند باید در تامین نتایج احتیاط لازم را به عمل آورد اما در نهایت این نتیجه حاصل شده است که ذهن آگاهی مبتنی بر کاهش استرس بر کاهش افکار خودکشی و پرخاشگری سربازان وظیفه عادی پادگان مالک اشتر اراک اثربخش بوده و میتوان این روش درمانی را برای کاهش مشکلات روانشناختی سربازان مورد استفاده قرار داد.
نتایج این پژوهش، در «فصلنامه علمی-پژوهشی طب انتظامی»، به چاپ رسیده است.
انتهای پیام
نظرات