براساس این پژوهش آمده است، پژوهش از ضرورتهای زندگی بشری است و بی تردید تمـام پیشرفتهای معنوی، علمی و مادی انسانها برگرفته از تفکر، تعمق و پژوهش است که یا به صورت انفرادی و یا به صورت گروهی انجام میگیرد و اصولا تمدن بشری مدیون پژوهشهای علمی و کاربردی پژوهشگران است. محققان در پژوهشی با عنوان «تجاریسازی تحقیقات دانشگاههای نسل چهارم» آوردهاند، به همین منظور مقام معظم رهبری تاکید ویژهای بر ارتباط علم و صنعت و یا به عبارتی، پژوهشهای کاربردی داشته و در دیدار با اساتید دانشگاهها سفارش میکنند که مسئولان وزارتخانهها و دیگر نهادهای مربوطه، مسئله پیشرفت علمی و ارتباط علم با فناوری در کشور را جدی بگیرند.
این پژوهش توسط علیرضا عالیپور دانش آموخته دکتری مدیریت آموزشی و ترانه عنایتی دانشیار گروه مدیریت آموزشی واحد دانشگاه آزاد ساری انجام شده که نشان میدهد، آموزش عالی یکی از زیرساختهای اساسی توسعه هر کشور شمرده میشود؛ به همین لحاظ توجه به آموزش عالی یکی از دغدغههای مهم تصمیمگیران و برنامهریزان کشورها بوده است.
در بسیاری از دانشگاههای کشورهای پیشرفته و در حال توسعه، مدتهاست که تصمیمگیران و برنامهریزان این کشورها مأموریت جدیدی برای دانشگاههایشـان در نظر گرفتهاند و آن بهرهگیری از کار عملی و کارآفرینی بوده که در قالب محتوای استراتژیها، سیاستها و برنامههای عملی، توجه خاصی به بسط و تقویت روحیه کارآفرینانه دانشآموختگان دانشگاهی و توسعه فناوری نیز شده است.
دیدگاههای جدید در سیاستگذاریهای توسعه پژوهش و فناوری، بر اثربخشی ملموستر اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی پژوهشهای دانشگاهی تأکید زیادی دارند. یکی از مهمترین جنبههای این سیاستها، توجه به تجاریسازی دسـتاوردهای پژوهشی و توسعه فناوریهای نوین است. تجاریسازی تحقیقات، فراگردی است که دانش تولید شده در دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی را به محصولاتی قابل عرضه در بازار تبدیل میکند؛ به عبارتی، به منظور ارتباط دانشگاه با صنعت و بازار، تجاریسازی سرمایههای دانشگاهی به ضرورتی انکارناپذیر در راستای توسعه اجتماعی – اقتصادی و موفقیت برنامههای آتی جوامع تبدیل شده است.
امروزه به دلیل تجاری سازی تحقیقات؛ عصر حاضر را، عصر اقتصاد دانش محور نامیدهاند. در اقتصاد و توسعه دانش محور، نه تنها تولید دانش از رهگذر پژوهش و انتقال آن از طریق آموزش، دارای اهمیت است؛ بلکه تسهیل تلفیق دانش در زنجیره تولید و بازار، بر مبنای شبکههای توزیع دانش و نظامهای نوآوری، مدنظر قرار میگیرد. در چند سال اخیر با توجه به تأکیدات مقام معظم رهبری مبنی بر اقتصاد دانشبنیان و توسعه درونزا، مساله دانشگاههای کارآفرین، با محوریت علوم مهندسی در کشور مطرح شده اسـت؛ همچنین در سیاستهای کلی علم و فناوری ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری، هم بر فناوری سخت و هم بر فناوری نرم تأکید شده است.
دانشگاههای کشور، در تجاریسازی تحقیقات علوم انسانی نیز ناموفق عمل کردند
به عبارتی در این سیاستها، علوم مهندسی و فناوریهای پیشرفته، همراه با علوم انسانی و مهندسی فرهنگی کشور و یا به عبـارتی فناوریهای نرم و تجاریسازی علوم انسانی، مورد تأکید معظم له قرار گرفته است. اما آنچه تاکنون درباره تجاریسازی تحقیقات و ارتباط بین دانشگاه با صنعت و دانشگاه با جامعه بحث شده است، در رابطه با علوم مهندسی بوده و متاسفانه علوم انسانی مورد غفلت واقع شده است. دانشگاههای کشور همچنان که به صورت مطلوب نتوانستند تحقیقات علوم مهندسی را تجاریسازی نمایند، در تجاریسازی تحقیقات علوم انسانی نیز ناموفق عمل کردند.
امروزه نقش جدید دانشگاهها که نیاز به توجه مسئولان آموزش عالی کشور است، مسئله تجاریسازی فناوریهای نرم «تجاری سازی علوم انسانی» علاوه بر فناوری سخت «تجاری سازی علوم مهندسی» است. بنابراین به منظور حمایت از رشتههای علوم انسانی و ایجاد دانشگاه تمدنساز و هویت آفرین؛ باید به جای دانشگاههای نسل سوم، از دانشگاههای نسل چهارم یاد کرد که این دانشگاهها علاوه بر آموزش، پژوهش و کارآفرینی؛ به مسئله فناوریهای نرم که مبتنی بر علوم انسانی هستند، توجه ویژه دارند.
دانشگاههای نسل چهارم، تکمیل کننده سه نسل قبلی خود هستند، به عبارتی این دانشگاهها علاوه بر کارکردهای سه نسل قبلی خود، برای علوم انسانی و تجاری سازی تحقیقات علوم انسانی ارزش قائل هستند و به عنوان یک ماموریت جدید به آن نگاه میکنند. اما مسأله مهم که به عنوان دغدغه ذهنی محققان مطرح است، شناسایی مولفههای دانشگاه نسل چهارم بوده و دانشگاههایی که بتوانند هم تحقیقات علوم مهندسی و هم تحقیقات علوم انسانی را تجاریسازی نمایند و بین فناوریهای سخت و فناوریهای نرم ارتباط برقرار کنند، نیازمند وجود مولفههای مهم در آموزش عالی بوده که محققان به دنبال شناسایی این مولفهها، در تجاریسازی تحقیقات با رویکرد دانشگاه نسل چهارم هستند.
بنابراین در قرن بیست و یکم، در کنار توجه به تکنولوژیهای سخت، اهمیت تکنولوژیهای نرم نیز آشکارتر شده است. در دنیای پست مدرنیسم، تکنولوژیهای نرم نقش بسیار مهمی در امور جوامع از مسائل اجتماعی تا دفاعی و امنیتی و تا حیطه عمل دولتها، برعهده خواهند داشت. فناوریهای نرم بر نوآوری در عرصههای اجتماعی تأکید دارند. همچنین ایدهپردازی، پژوهش و نوآوری فناورانه، زمانی ارزشمند است که منجر به خلق ثروت شود.
تجاریسازی روشی است که میتوان به واسطه آن علم را به اقتصاد گره زده و به خلق ثروت از نوآوری پرداخت. موفقیت در تجاریسازی تحقیقات دانشگاهی، مستلزم کنار هم قرار گرفتن عوامل متعددی از جمله تفکر خلاق، دانش فنی مناسب، تفکر کارآفرینی و منابع مالی، دانش آشکار و ضمنی، شرکتهای زایشی پژوهشی، مراکز رشد، پارکهای علم و فناوری، شرکتهای دانشبنیان، قوانین و مقررات و صندوقهای حمایتی است.
با حرکت دانشگاهها به سمت کارآفرین محور بودن، تحقیقات بسیار زیادی صورت گرفته که بسیاری از آنان به صورت موازی انجام شده و نتوانستند به تجاریسازی تبدیل شوند؛ امروزه دانشگاههای نسل چهارم باید در نظام آموزش عالی ایران جایگزین دانشگاههای نسل سوم شوند تا بتوانند مسیر تجاریسازی تحقیقات در حوزه فناوریهای سخت و نرم را به شکل مطلوبی انجام دهند. اگر چه هنوز دانشگاههای ایران در مسیر کارآفرینی به دنبال ارزش افزوده برای تحقیقات خود هستند و مسیر دانشگاه نسل سوم را ادامه میدهند؛ اما با توجه به نتایج این پژوهش، فناوریهای نرم و جایگاه علوم انسانی در تجاریسازی تحقیقات در مراکز رشد و شرکتهای زایشی باید مورد توجه قرار گیرد و دانشگاه نسل چهارم ادامه دهنده دانشگاه نسل سوم شود.
این پژوهش در فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات بین رشتهای دانش راهبردی منتشر شده است.
انتهای پیام