رضا رادفر، معاون پژوهش واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی در گفتوگو با ایسنا، با تشریح مهمترین اقدامات این معاونت در دو سال اخیر، از اصلاح ساختار مراکز تحقیقاتی، ارتقای کیفی نشریات علمی، اجرای پروژههای ملی اثرگذار و تمرکز بر پژوهشهای مسئلهمحور بهعنوان محورهای اصلی تحول پژوهشی در این واحد دانشگاهی یاد کرد.
ارتقای مراکز تحقیقاتی با تکیه بر نیروهای جوان و بازنگری ساختارها
وی با بیان اینکه «از سال ۱۴۰۲ و همزمان با آغاز مسئولیتم در معاونت پژوهشی واحد علوم و تحقیقات، مجموعهای از اصلاحات ساختاری و سیاستی با هدف ارتقای سطح مراکز تحقیقاتی در دستور کار قرار گرفت»، اظهار کرد: یکی از مهمترین اقدامات، انتخاب رؤسای مراکز تحقیقاتی از میان اعضای هیأت علمی جوان، خوشفکر و باانگیزه بود. این تغییر با هماهنگی ادارهکل شبکههای پژوهشی و آزمایشگاهی دانشگاه آزاد اسلامی انجام شد و منجر به بازنگری در ترکیب اعضا و مدیریت مراکز تحقیقاتی شد.
این مقام مسئول با اشاره به اینکه در همین راستا مجوز فعالیت شش مرکز تحقیقاتی غیرفعال یا دارای عملکرد ضعیف لغو شد، افزود: همزمان تلاش کردیم با ایجاد شبکههای کاری میان اعضای مراکز تحقیقاتی و ارتباط آنها با سایر مراکز مرتبط در سطح واحد، زمینه همافزایی علمی و ارتقای عملکرد پژوهشی را فراهم کنیم.
راهاندازی دفتر هماهنگی مراکز تحقیقاتی و تقویت نظارت مستمر
رادفر با بیان اینکه تأسیس دفتر هماهنگی و نظارت بر مراکز تحقیقاتی یکی دیگر از اقدامات کلیدی معاونت پژوهشی بوده است، تصریح کرد: این دفتر با نظارت مستمر بر عملکرد مراکز، برگزاری جلسات هماهنگی، تبادل نظر و انتقال تجربیات موفق به رؤسای جدید و همچنین ابلاغ سیاستها و برنامههای معاونت، نقش مؤثری در ارتقای سطح مراکز تحقیقاتی ایفا کرده است.
وی ادامه داد: ارتقای کیفی نشریات علمی واحد و راهاندازی نشریات جدید نیز از اقدامات مهم دو سال اخیر بوده که تأثیر مستقیمی بر افزایش کیفیت پژوهشها داشته و واحد علوم و تحقیقات را از این حیث نسبت به بسیاری از واحدهای دیگر دانشگاه آزاد اسلامی متمایز کرده است.
تشدید نظارت بر پایاننامهها و تأکید بر اخلاق پژوهشی
معاون پژوهش واحد علوم و تحقیقات با اشاره به اینکه نظارت بر کیفیت پایاننامهها و رسالههای دانشجویی از ابتدای دوره مدیریتی جدید در دستور کار قرار گرفت، گفت: علاوه بر الزام به استفاده از نرمافزارهای مشابهتیاب، نظارت دقیقتر بر عملکرد استادان راهنما و رعایت اصول اخلاق پژوهشی مورد تأکید جدی قرار گرفت.
اجرای پروژههای ملی و اثرگذار در حوزه نفت و فناوریهای نوین
وی با بیان اینکه واحد علوم و تحقیقات در دو سال اخیر پروژههای تحقیقاتی بزرگی را در سطح ملی به اجرا درآورده است، اظهار کرد: پروژه ازدیاد برداشت میدان نفتی کرنج از جمله بزرگترین طرحهای تحقیقاتی در حال اجرای این واحد است که قرارداد آن میان شرکت ملی نفت ایران و واحد علوم و تحقیقات منعقد شده و از طریق مرکز تحقیقات نفت و مهندسی شیمی در حال اجراست.
رادفر افزود: در سال گذشته و در پی پیگیریهای انجامشده، دو الحاقیه جدید برای این قرارداد از سوی شرکت ملی نفت ایران ابلاغ و اجرای آنها آغاز شد. همچنین مرکز تحقیقات فناوریهای کوانتومی واحد طی دو سال اخیر فعالیتهای گستردهای را در قالب طرح جهاد علمی آغاز کرده که اجرای این پروژهها تأثیر قابل توجهی در حل مسائل اجتماعی و اقتصادی کشور خواهد داشت.
جذب منابع پژوهشی با اتکا به اعتبار علمی و ارتباط با صنعت
این مقام مسئول با اشاره به چالشهای بودجهای دانشگاهها بیان کرد: با توجه به جایگاه واحد علوم و تحقیقات در میان دانشگاههای تراز اول کشور، خوشبختانه در جذب پروژههای تحقیقاتی از سوی سازمانها و مراکز صنعتی، توفیق نسبی خوبی حاصل شده است. هرچند مراکز تحقیقاتی از نظر ساختار اداری و استقلال مدیریتی با محدودیتهایی مواجهاند، اما ارتباطات گسترده و مؤثر برخی اعضا و رؤسای مراکز توانسته بخشی از این ضعفها را جبران کند.
تأکید بر نوآوری و سرمایههای فکری دانشگاه
رادفر با بیان اینکه جهان امروز با شتابی بیسابقه در حال تغییر است و اقتصادهای پیشرو بر پایه دانش و نوآوری حرکت میکنند، گفت: موفقیت این اقتصادها حاصل سرمایهگذاری بر پژوهشگران خلاق، نوآور و جوانان اندیشمند است. دانشگاه آزاد اسلامی نیز برای دستیابی به پیشرفت در حوزه علم و فناوری ناگزیر است بر سرمایههای فکری، پژوهشگران و فناوران خلاق خود تکیه کند و نوآوری را بهعنوان محور اصلی سیاستهای پژوهشی دنبال کند.
معاون پژوهش واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی با تأکید بر رویکرد کیفی این معاونت در توسعه فعالیتهای پژوهشی، از رشد معنادار تولیدات علمی، تقویت همکاریهای بینالمللی، تشدید نظارت بر اخلاق پژوهشی و برنامهریزی برای ارتقای جایگاه نشریات علمی دانشگاه خبر داد.
رشد مراکز سطح یک همزمان با ارتقای کیفیت پژوهشها
وی با بیان اینکه افزایش تعداد مراکز تحقیقاتی سطح یک در واحد علوم و تحقیقات صرفاً مبتنی بر رویکرد کمی نبوده است، اظهار کرد: در سالهای اخیر با اجرای برنامههای هدفمند و تشویق اعضای هیأت علمی و پژوهشگران در قالب طرحهایی مانند اعطای اعتبارهای ریالی پژوهانه، جوایز مقالات و سایر مشوقها، روند انتشار مقالات علمی در این واحد به شکل قابل قبولی رشد داشته است.
این مقام مسئول با اشاره به اینکه دانشگاه آزاد اسلامی برای پایش مستمر این روند، سامانه علمسنجی «رصد علم» را راهاندازی کرده است، افزود: این سامانه بر اساس دادههای نمایهشده در پایگاههای معتبر بینالمللی همچون Scopus و Web of Science، اطلاعات مربوط به تولیدات علمی را گردآوری و تحلیل میکند. برای واحد علوم و تحقیقات، صرفاً تعداد مقالات اهمیت ندارد، بلکه کیفیت، میزان تأثیرگذاری و استنادپذیری تولیدات علمی نیز از اولویتهای اصلی به شمار میرود.
رادفر تصریح کرد: بر همین اساس، سیاست معاونت پژوهشی تمرکز بر انتشار مقالات در مجلات دارای ضریب تأثیر بالا بوده و مطابق آخرین گزارش استخراجشده از سامانه رصد علم، واحد علوم و تحقیقات طی سالهای اخیر روند افزایشی در تعداد مقالات منتشرشده در مجلات یک درصد برتر بر اساس شاخص SNIP داشته است. البته با توجه به ماهیت پویا و بهروزرسانی مستمر دادهها، پژوهشگران باید آمار دقیق را در هر مقطع از طریق سامانههای رسمی استخراج کنند، اما آنچه مسلم است، حرکت رو به جلوی عملکرد پژوهشی واحد در سالهای اخیر است.
همکاریهای بینالمللی در چارچوب ضوابط و با وجود محدودیتها
معاون پژوهش واحد علوم و تحقیقات با اشاره به همکاریهای علمی بینالمللی بیان کرد: همکاری با دانشگاههای خارجی در دانشگاه آزاد اسلامی تابع ضوابط مشخص و مستلزم هماهنگی با ادارهکل امور بینالملل دانشگاه است. تحریمهای بینالمللی سالهای اخیر نیز بیتأثیر نبوده و تا حدی روابط بیندانشگاهی را با محدودیت مواجه کرده است.
وی با بیان اینکه واحد علوم و تحقیقات دارای دانشکدهای با عنوان «دانشکده امور بینالملل» است، گفت: این دانشکده طی سالهای گذشته وظیفه تبادل دانشجو و استاد با دانشگاههای خارجی، بهویژه دانشگاههای کشورهای همسایه را بهخوبی انجام داده و معاونت پژوهشی نیز پشتیبانیهای لازم را در حوزه پژوهش و فناوری از همکاریهای علمی مشترک به عمل آورده است.
صیانت از اخلاق پژوهشی؛ اولویت قطعی معاونت پژوهشی
رادفر با بیان اینکه رعایت اخلاق پژوهشی و صیانت از دستاوردهای علمی در واحد علوم و تحقیقات یک اصل اساسی است، اظهار کرد: معاونت پژوهشی طی سالهای اخیر با رویکردی پیشگیرانه و نظارتی تلاش کرده است این موضوع را در تمامی گروههای آموزشی نهادینه کند.
این مقام مسئول با اشاره به اینکه استفاده از نرمافزارهای مشابهتیاب، بهرهگیری از نظر استادان صاحبنظر و اعمال سیاستهای سختگیرانه از جمله اقدامات انجامشده در این حوزه است، افزود: برگزاری کارگاههای آموزشی متعدد برای مدیران، کارشناسان پژوهشی، اعضای هیأت علمی و دانشجویان تحصیلات تکمیلی نیز با هدف تبیین اهمیت رعایت مقررات و اخلاق پژوهشی انجام شده است.
وی ادامه داد: با وجود این اقدامات، طی سالهای گذشته موارد محدودی از تخلفات پژوهشی از جمله مقالات Retract شده با آدرس دانشگاه گزارش شده که تمامی این موارد بدون استثناء در کمیته تخلفات پژوهشی واحد بررسی و برای هر نویسنده احکام انضباطی مستقل صادر شده است. هرچند برخی از این تخلفات ناشی از سهلانگاری یا ناآگاهی از قوانین بینالمللی بوده، اما برخورد قاطع معاونت پژوهشی نقش بازدارنده مؤثری در کاهش این موارد داشته است.
معاون پژوهش واحد علوم و تحقیقات با اشاره به عضویت خود در هیأت تحریریه فصلنامه مدیریت نوآوری بیان کرد: حضور در هیأت تحریریه نشریات علمی، در کنار مسئولیت نظارتی معاونت پژوهشی، موجب آشنایی عمیقتر با نقاط قوت و ضعف نشریات، فرآیندهای اداری و اجرایی، داوری مقالات و سطح کیفی تولیدات علمی میشود.
وی افزود: این تجربیات میتواند نقش مؤثری در بهبود کیفیت نشریات علمی دانشگاه، ارتقای استانداردهای داوری و برنامهریزی برای بهبود جایگاه و رتبهبندی مجلات دانشگاهی در آینده ایفا کند.
معاون پژوهش واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی با تشریح اقدامات تکمیلی این معاونت، از برنامهریزی منسجم برای ارتقای نشریات علمی، ساماندهی تجهیزات آزمایشگاهی و تبیین واقعبینانه نسبت آموزش و پژوهش در این واحد دانشگاهی خبر داد.
ارتقای نشریات علمی با رویکرد نظاممند و استانداردمحور
وی با بیان اینکه در ادامه اقدامات انجامشده برای ارتقای جایگاه نشریات علمی واحد، از تجربیات تحریریهای کسبشده برای بهبود فرآیندها استفاده شده است، اظهار کرد: در حوزههایی مانند ارتقای فرآیندهای داوری، پایش کیفیت علمی مقالات، تقویت استانداردهای نگارشی و ساختاری و همچنین پیادهسازی سیستمهای هوشمند مدیریت نشریات، اقدامات مناسبی صورت گرفته است.
این مقام مسئول با اشاره به اینکه برنامههایی نظیر همکاری با انجمنهای علمی معتبر، تعامل با اعضای شناختهشده و صاحبنام در سطح ملی و بینالمللی، نظاممند کردن فرآیند انتشار مجلات، تشویق پژوهشگران برجسته به ارسال مقاله، افزایش میزان استنادات و تقویت شفافیت و اخلاق پژوهش در نشریات، در دستور کار اداره نشریات واحد قرار دارد، افزود: اجرای این برنامهها نقش مؤثری در ارتقای رتبهبندی و اعتبار مجلات علمی دانشگاه ایفا خواهد کرد.
ساماندهی تجهیزات آزمایشگاهی و اولویتدهی به نیازهای کاربردی
رادفر با بیان اینکه در مجموعه آزمایشگاههای واحد علوم و تحقیقات بیش از ۳۵۰۰ تجهیز آزمایشگاهی وجود دارد که حدود ۳۰۰ مورد از آنها جزو تجهیزات پیشرفته و نیمهپیشرفته محسوب میشوند، گفت: در سالهای گذشته بخشی از این تجهیزات از چرخه سرویسدهی خارج شده بود که مشکلاتی را برای پژوهش دانشجویان ایجاد میکرد، اما طی دو سال اخیر با پیگیری ادارهکل امور آزمایشگاهها و معاونت توسعه و مدیریت منابع، بخش عمدهای از این تجهیزات تعمیر و مجدداً فعال شدهاند.
وی با اشاره به اینکه محدودیت منابع مالی، ضرورت ایجاد نظام اولویتبندی را اجتنابناپذیر کرده است، تصریح کرد: اولویت نخست معاونت پژوهشی در تأمین و راهاندازی تجهیزات، دستگاههای پیشرفتهای مانند SEM، TEM، NMR، XRD و HPLC بوده است، چراکه هزینه انجام آزمونهای مرتبط با این تجهیزات در خارج از دانشگاه برای دانشجویان بسیار بالاست.
معاون پژوهش واحد علوم و تحقیقات افزود: ایجاد آزمایشگاههای جدید و برگزاری کارگاههای آموزشی متناسب با نیاز علمی و تعداد دانشجویان متقاضی، از دیگر اولویتهای این معاونت بوده و در کنار آن، شاخصهایی مانند همراستایی با نیازهای ملی و صنعتی، تعداد و کیفیت پژوهشگران بهرهبردار، پتانسیل تولید خروجیهای قابل استناد، توان جذب بودجه بیرونی و امکان اشتراکگذاری تجهیزات نیز در تصمیمگیریها لحاظ شده است.
جذب منابع بیرونی و همکاری با شبکه آزمایشگاهی و بخش خصوصی
رادفر با بیان اینکه در راستای تأمین منابع مالی برای تعمیر یا خرید تجهیزات آزمایشگاهی، تمامی آزمایشگاههای پژوهشی واحد علوم و تحقیقات مطابق با سند تحول و تعالی دانشگاه آزاد اسلامی به عضویت شبکه آزمایشگاهی کشور درآمدهاند، اظهار کرد: این اقدام هم موجب بهرهمندی دانشجویان از اعتبارات فصلی شبکه برای کاهش هزینههای پایاننامه شده و هم امکان استفاده از پشتیبانی مالی شبکه برای تعمیر تجهیزات را فراهم کرده است.
وی ادامه داد: استفاده از ظرفیت شرکتهای بخش خصوصی متقاضی حضور در آزمایشگاههای واحد نیز بهعنوان سیاست مکمل دنبال شده است، بهگونهای که این شرکتها در ازای مشارکت در بهرهبرداری از فضا و تجهیزات، متعهد به تعمیر، راهاندازی و ارائه خدمات به دانشجویان شدهاند. همچنین انعقاد تفاهمنامه با سازمانها و نهادهای مختلف، دسترسی دانشجویان به تجهیزات پیشرفته خارج از مجموعه دانشگاه را تسهیل کرده است.
انتهای پیام