به گزارش ایسنا، در شرایطی که توسعه پایدار و رقابتپذیری کشور در عرصههای ملی و بینالمللی بیش از هر زمان دیگری وابسته به دانش و نوآوری است، تخصیص منابع مالی مناسب به حوزههای علمی و فناوری نه تنها یک ضرورت بلکه یک استراتژی راهبردی به شمار میآید. بودجه سال ۱۴۰۵ در این بخش، فرصتی است تا با سرمایهگذاری هدفمند در تحقیقات بنیادین و کاربردی، زیرساختهای نوآوری و ظرفیتهای انسانی کشور تقویت شود.
بنیاد ملی نخبگان و معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانشبنیان ریاست جمهوری با اجرای برنامههای حمایتی، ایجاد شبکههای پژوهشی و تسهیل دسترسی به منابع مالی و معنوی برای محققان و فناوران، نقش برجستهای در شکلدهی به اکوسیستم نوآوری کشور ایفا کردهاند. عملکرد مثبت این نهادها در شناسایی استعدادهای برتر، حمایت از طرحهای پژوهشی و ایجاد فرصتهای اشتغال در حوزههای دانشبنیان، نشاندهنده تأثیر مستقیم سرمایهگذاری هوشمندانه در علم و فناوری بر پیشرفت ملی است.
اعتماد به مدیریت صحیح منابع و تبدیل اعتبارات به ریال جدید، به ویژه در زمینه حمایت از بنیاد ملی نخبگان و برنامههای معاونت علمی و فناوری، موجب تضمین استمرار طرحهای پژوهشی، توسعه زیرساختهای نوآوری و ارتقای بهرهوری در بخشهای دانشبنیان خواهد شد. این اقدام، گامی عملی در راستای ایجاد شفافیت مالی، پایش دقیق هزینهها و تقویت نقش بودجه در رشد علمی و فناوری کشور محسوب میشود.
در این گزارش، با تمرکز بر محورهای بودجهای مرتبط با تحقیقات علمی، توسعه فناوری و حمایت از نخبگان، به بررسی میزان تخصیص، اولویتبندی منابع و تأثیر آن بر رشد علمی و نوآوری کشور پرداخته خواهد شد. هدف نهایی، ارائه تصویری روشن از جایگاه علمی کشور و ضرورت استمرار و افزایش حمایتها در بودجه سال ۱۴۰۵ است.
عصر روز سهشنبه، ۲ دی ۱۴۰۴ مسعود پزشکیان - رئیس جمهوری - در حالی لایحه بودجه سال ۱۴۰۵ را تقدیم مجلس کرد که این لایحه با توجه به لازمالاجرا شدن قانون حذف «چهار صفر» از پول ملی، با ریال جدید بسته شده است.
معاونتی برای حرکت کشور به سمت افزایش اقتصاد دانشبنیانها در GDP
با بسترسازیهای این معاونت تاکنون ۱۰۲۰۶ شرکت دانشبنیان تایید شده در کشور فعال شده است که دستهبندی حوزهای آنها این گونه است:
| حوزه فعالیت | تعدادشرکتهایدانشبنیان |
| فناوری زیستی، کشاورزی و صنایع غدایی | ۵۳۶ |
| دارو و فرآوردههای پیشرفته حوزه تشخیص و درمان | ۵۸۷ |
| مواد پیشرفته و محصولات مبتنی بر فناوریهای شیمیایی | ۱۵۷۶ |
| ماشین آلات و تجهیزات پیشرفته | ۲۱۹۷ |
| وسایل، ملزومات و تجهیزات پزشکی | ۴۰۰ |
| برق و الکترونیک، فوتونیک، مخابرات و سیستمهای خودکار | ۲۲۲۷ |
| فناوری اطلاعات و ارتباطات و نرمافزارهای رایانهای | ۲۱۴۳ |
| خدمات تجاریسازی | ۴۶۸ |
| صنایع فرهنگی، صنایع خلاق و علوم انسانی و اجتماعی | ۷۲ |
وضعیت شرکتهای دانشبنیان را نیز به این صورت میتوان تشریح کرد:
| سطح شرکتها | تعداد |
| نوپا | ۶۷۳۲ |
| نوآور | ۲۲۸۹ |
| فناور | ۱۱۸۶ |
این نهاد علاوه بر سیاستگذاری و تدوین قوانین و مقررات برای تسهیلگری فعالیت شرکتهای دانشبنیان، خدمات حمایتی نیز به آنها ارائه میدهد تا شرکتهای نوپا به شرکتهای بالنده تولیدی تبدیل شوند. از جمله این حمایتها میتوان به «نظام وظیفه تخصصی»، «معافیت مالیاتی»، «معافیت و تسهیل تشریفات گمرکی»، «معافیت حق بیمه قرارداد»، «استقرار در کاربری مسکونی»، «پروانه بهرهبرداری و جواز تاسیس»، «توانمندسازی، تجاریسازی و مشاوره» اشاره کرد.
بودجه معاونت علمی برای سال ۱۴۰۵
با توجه به تصویب تغییر واحد پول ملی ایران و جایگزینی ریال جدید، بودجه سال ۱۴۰۵ در حوزههای علمی و فناوری نیز بهروزرسانی شده و کلیه اعتبارات به ریال جدید درج شده است. طبق جدول شماره ۷ ب - اعتبارات دستگاههای مستقل ذیل دستگاه سیاستگذار اعتبارات معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان برای سال ۱۴۰۵ (۳۱۴۹۵۸۵۶۱۰۰) معادل ۳۱میلیارد و ۴۹۵میلیون و ۸۵۶ هزار و ۱۰۰ریال جدید در نظر گرفته شده است.
اعتبارات این نهاد برای سال گذشته (۴۳۱۵۶۵۳۹۰۰) ریال جدید یا ۴ میلیارد و۳۱۵ میلیون و ۶۵۳ هزار و ۹۰۰ ریال جدید بوده است.
بر این اساس بودجه معاونت علمی برای سال ۱۴۰۵ معادل ۳۱ میلیارد و ۴۹۵ میلیون و ۸۵۶ هزار و ۱۰۰ ریال جدید در نظر گرفته شده است که نسبت به سال گذشته با بودجه ۴ میلیارد و ۳۱۵ میلیون و ۶۵۳ هزار و ۹۰۰ ریال جدید، ۶۳۰ درصد افزایش داشته است.
طبق اعلام دولت این افزایش ۷ برابری بودجه برای معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان به دلیل تجمیع ردیف بودجهای بوده است.
سهم بنیاد ملی نخبگان از لایحه بودجه ۱۴۰۵
بنیاد ملی نخبگان با شعار «دانایی، مانایی و توانایی» در نظر دارد برنامههای خود را در جهت حمایت و هدایت مستعدان نخبگی و درگیرکردن نخبگان با مسائل کشور اجرا کند، همچنین تعداد افراد مستعد نخبگی که راه نخبگی را سپری میکنند، افزایش دهد. در این راستا این نهاد طرحهای فراوانی در راستای حمایت از دانشآموزان و دانشجویان در دستور کار دارد. طرح «احمدی روشن» با هدف ایجاد حلقههای اولیه حل مشکلات در کشور یکی از این طرحها است. بنیاد ملی نخبگان نسبت به احصای مسائل و مشکلات استانها اقدام و از نخبگان در حلقههای اولیه حل مساله حمایت میکند تا نسبت به حل مسائل اولویتدار کشور بپردازند. هدف این است تا افراد نخبه با مسائل واقعی درگیر شوند.
بنیاد ملی نخبگان نیز طرحهای فراوانی به منظور حفظ و نگهداشت نخبگان تعریف کرده است. به طور مثال جذب نخبگان در «دستگاههای اجرایی،» یا به عنوان عضو هیات علمی یا در قالب فناور در شرکتهای دانشبنیان، بخشی از طرحهای بنیاد ملی نخبگان را تشکیل میدهند.
این نهاد با رویکرد حفظ نخبگان در کشور از طریق تعریف طرحهای جذاب، سهم اندکی در لایحه بودجه ۱۴۰۵ داشته است. در جلوی نام «بنیاد ملی نخبگان» در لایحه بودجه ۱۴۰۵ مبلغ ۷۰۴ میلیون و ۳۷۹ هزار و ۷۰۰ ریال جدید (۷۰۴۳۷۹۷۰۰) به چشم میخورد. این مبلغ برای سال گذشته ۶۷۳ میلیون و ۳۴۱ هزار و ۴۰۰ ریال جدید (۶۷۳۳۴۱۴۰۰) ریال جدید بوده است.
بودجه بنیاد ملی نخبگان در لایحه بودجه سال ۱۴۰۵ معادل ۷۰۴ میلیون و ۳۷۹ هزار و ۷۰۰ ریال جدید در نظر گرفته شده است که نسبت به سال گذشته با بودجه ۶۷۳ میلیون و ۳۴۱ هزار و ۴۰۰ ریال جدید، حدود ۴.۶ درصد افزایش یافته است.
| دستگاه | بودجه ۱۴۰۴ به ریال جدید | بودجه ۱۴۰۵ | درصدافزایش |
| معاونت علمی | ۴۳۱۵۶۵۳۹۰۰ | ۳۱۴۹۵۸۵۶۱۰۰ | ۶۳۰درصد |
| بنیاد ملی نخبگان | ۶۷۳۳۴۱۴۰۰ | ۷۰۴۳۷۹۷۰۰ | ۴.۶درصد |
این افزایش اندک بودجه بنیاد ملی نخبگان در سال آینده در حالی است که سعید خدایگان؛ قائممقام بنیاد ملی نخبگان در سال جاری اعلام کرد که مأموریتهایی که برای ما تعریف شده است با بودجهها همخوانی ندارد، گفت: اگر بخواهیم کلیه سند راهبردی کشور در امور نخبگان را به طور کامل اجرایی کنیم حداقل به ۶ همت بودجه نیاز داریم.
قائممقام بنیاد ملی نخبگان همچنین تاکید کرد بودجه بنیاد ملی نخبگان با ۲۰ درصد افزایش نزدیک به ۵۰۰ میلیارد تومان در سال ۱۴۰۴ است که شاید از یک پژوهشکده کوچک در کشور نیز کمتر باشد، ولی هزینههای جاری بنیاد ملی نخبگان نیز در این ۵۰۰ میلیارد تومان تعریف شده است. این مقدار بودجهای است که برای بنیاد تعریف شده است.
سهم بنیاد ملی علم ایران از اعتبارات ۱۴۰۵
بنیاد ملی علم ایران مؤسسهای دولتی است که از سال ۱۳۸۲ با نام صندوق حمایت از پژوهشگران کشور و با تصویب اساسنامه در شورای عالی انقلاب فرهنگی فعالیت خود را آغاز کرد. این بنیاد با رصد روند تحولات بینالمللیِ عرصه علوم و فناوری، جهت دادن نیاز شتابدهی به فعالیت های علمی و تحقیقاتی محققان و دانشمندان ایرانی در مسیر ارتقای ارزشمندی علم در جامعه، پیشبرد مرزهای دانش جهانی توسط دانشمندان ایرانی و نیز زمینهسازی خلق راهحلهای بدیع برای مسائل کلان کشور را دنبال میکند.
در این راستا اصلیترین رویکرد بنیاد، جلب مشارکت و توسعه شبکه پژوهشگران برای انجام پژوهشهای ماموریتگرا و راهحلمحور در حوزه دانشهای جدید و فناوریهای برافکن با هدف کمک به دستیابی جمهوری اسلامی ایران به مرجعیت علم و فناوری است. مهمترین اولویتهای برنامهای بنیاد ملی علم ایران حمایت از پژوهشهای علمی اولویتدار، اجرای برنامههای ترویج علم، اعطای کرسیهای پژوهشی، توسعه نظام داوری پژوهشها و تقویت زمینههای همکاری با نهادهای حامی پژوهش است. لازم به ذکر است که به طور میانگین در ۵ سال اخیر سالانه حدود ۱۰۰۰ پژوهش از سراسر کشور در بنیاد تصویب شده و مورد حمایت قرار گرفته است.
بودجه بنیاد علم ایران در لایحه ۱۴۰۵ یکصد و ۵۷ میلیون ریال جدید ( ۱۵۷۰۰۰۰۰۰) در نظر گرفته شده است. بودجه بنیاد علمی ایران برای سال گذشته ۱۴۹ میلیون و ۵۸۲ هزار و ۷۰۰ (۱۴۹۵۸۲۷۰۰) ریال جدید بوده است
بودجه بنیاد علم ایران در لایحه بودجه ۱۴۰۵ نسبت به سال گذشته ۴.۹۶ درصد رشد نشان میدهد.
| بودجه ۱۴۰۴ به ریال جدید | بودجه ۱۴۰۵ریالجدید | افزایش به درصد |
| ۱۴۹۵۸۲۷۰۰ | ۱۵۷۰۰۰۰۰۰ | ۴.۹۶ درصد |
پارک فناوری پردیس
با هدف ارتقاء جایگاه جهانی کشور در فناوری و نوآوری و تبدیل ایران به قطب فناوری جهان اسلام، افزایش سهم فناوری و صنایع دانشبنیان در اقتصاد و درآمد ملی و دستیابی به علوم و فناوریهای پیشرفته، مقررات ایجاد منطقه بینالمللی نوآوری ایران با محوریت پارک فناوری پردیس در تیر سال ۱۴۰۳ در ۴۸ ماده به تصویب هیأت وزیران رسید. همچنین براساس ماده ۲ این مصوبه، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری موظف است با همکاری سایر دستگاههای اجرایی ذی ربط نسبت به ارتقای منطقه به قطب فناوریهای پیشرفته با اولویت سلامت، فناوری اطلاعات و ارتباطات، ریز (میکرو) الکترونیک، هوش مصنوعی، انرژیهای تجدید پذیر و مالی اقدام کند.
منطقه بینالمللی نوآوری که نام جدید پارک فناوری پردیس است، جزء اولویتهای سرمایهگذاری داخلی و جذب منابع خارجی کشور در حوزه علمی، فناوری و نوآوری است و دستگاههای اجرایی ذیل قوه مجریه موظفند در این خصوص با معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری همکاری کنند. توسعه مراکز علمی دانشگاهی و پژوهشی استان تهران، هزینهکرد بودجه تحقیقاتی دستگاههای اجرایی ذیل قوه مجریه و مسئولیت اجتماعی شرکتهای دولتی مستقر در استان تهران با اولویت منطقه است.
با این بسترسازی، شرکتهای مستقر در این منطقه ۲۶۵۱ محصول دانشبنیان را با سرمایهگذاری ۶۳۰ هزار میلیارد ریالی به تولید رساندند. این شرکتها همچنین با تولید محصولات پیشرفته موفق به فروش ۹۱۰ هزار میلیارد ریالی شدند و صرفهجویی ارزی ۸۱۵ میلیون یورویی را برای سال ۱۴۰۳ رقم زدند. این منطقه اکنون میزبان بیش از ۷۰ نخبه ایرانی غیر مقیم است.
در لایحه بودجه ۱۴۰۵ دولت، بودجه پارک فناوری پردیس ۳۲۹ میلیون و ۵۹۱ هزار و ۷۰۰ ریال جدید (۳۲۹۵۹۱۷۰۰) معادل ۳ هزار و ۲۹۵ میلیارد و ۹۱۷ ریال قدیم است. این میزان برای سال گذشته ۱۹۶۴۵۰۰۰ ریال جدید معادل یک هزار و ۹۸۶ میلیارد و ۴۵۰ میلیون ریال قدیم بوده است.
بودجه پارک فناوری پردیس در لایحه بودجه سال ۱۴۰۵ نسبت به سال گذشته حدود ۱٬۵۷۸ درصد افزایش داشته است. چنین رشدی یا ناشی از تغییر مأموریت، انتقال ردیف بودجهای، یا اصلاح ساختار اعتبارات است.
| بودجه۱۴۰۴ | بودجه ۱۴۰۵ | درصدافزایش |
| ۱۹۶۴۵۰۰۰ | ۳۲۹۵۹۱۷۰۰ | ۱٬۵۷۸ درصد |
ستاد توسعه زیست فناوری
ستادهای توسعه فناوری و ستادهای توسعه اقتصاد دانشبنیان، زیرمجموعه معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانشبنیان ریاست جمهوری هستند که در دو دسته «ستادهای توسعه فناوری» و «ستادهای توسعه اقتصاد دانشبنیان» تقسیمبندی شدهاند.
ستادهای توسعه فناوری معاونت علمی شامل این موارد میشود:
* ستاد توسعه فناوریهای اپتیک و کوانتوم
* ستاد توسعه فناوریهای هوش مصنوعی و رباتیک
* ستاد توسعه فناوریهای نانو و میکرو
* ستاد توسعه زیست فناوری، سلامت و فناوریهای پزشکی
* ستاد توسعه علوم و فناوری گیاهان دارویی و طب سنتی
* ستاد توسعه فناوریهای اتصالپذیری و ارتباطات
* ستاد توسعه فناوریهای مواد و ساخت پیشرفته
* ستاد توسعه علوم و فناوریهای شناختی
ستادهای توسعه اقتصاد دانشبنیان شامل این موارد میشود:
* ماشینسازی و تجهیزات پیشرفته صنعتی
* غذا و کشاورزی
* عمران و ساختمان
* ستاد فناوریهای نرم و توسعه صنایع خلاق
* حوزه فضایی، حمل و نقل پیشرفته
* ستاد توسعه اقتصاد دانشبنیان دیجیتال، اتصالپذیری و ارتباطات
* برنامه ملی توسعه اقتصاد دانش گبنیان در مناطق محروم
* آب، انرژی و محیط زیست
* برنامه ملی میکروالکترونیک
* برنامه ملی توسعه شهرکهای گلخانهای و شیلاتی
در لایحه بودجه ۱۴۰۵ از میان ۱۸ ستاد توسعه فناوری و اقتصاد دانشبنیان تنها نام دو ستاد «توسعه زیست فناوری» و «توسعه فناوریهای نانو و میکرو» آمده است.
سهم ستاد توسعه زیست فناوری از اعتبارات سال ۱۴۰۵ به میزان ۳۰۹ میلیون و ۸۲۵ میلیون و ۷۰۰ ریال جدید (۳۰۹۸۲۵۷۰۰) پیشبینی شده است. این میزان برای سال ۱۴۰۴، ۲۸۹ میلیون و ۲۷۹ هزار و ۶۰۰ ریال جدید (۲۸۹۲۷۹۶۰۰) بوده است.
بودجه ستاد توسعه زیستفناوری در لایحه بودجه سال ۱۴۰۵ نسبت به سال ۱۴۰۴ حدود ۷.۱ درصد افزایش نشان میدهد.
ستاد توسعه فناوریهای نانو و میکرو
ستاد توسعه نانو و میکرو دومین ستاد توسعه فناوری معاونت علمی است که نام آن در لایحه بودجه ۱۴۰۵ آمده است. سهم این ستاد در لایحه بودجه ۱۴۰۵ مبلغ ۳۶۷ میلیون و ۸۰۳ هزار ریال (۳۶۷۸۰۳۰۰۰) است. بودجه سال گذشته این ستاد ۳۳۲ میلیون و ۲۱۲ هزار و ۸۰۰ ریال جدید (۳۳۲۲۱۲۸۰۰) است.
آزمایشگاه ملی نقشهبرداری مغز
آزمایشگاه ملی نقشهبرداری مغز (National Brain Mapping Lab) مرکزی تخصصی در حوزه ایجاد زیرساخت تصویربرداری و انجام تحریکات مغزی برای توسعه علوم و فناوریهای شناختی است که در سال ۱۳۹۵ با شعار «توسعه همگرایی علم و فناوری در نقشهبرداری مغز» در دانشگاه تهران تاسیس شد. این آزمایشگاه به صورت هیات امنایی اداره میشود و به عنوان یک مؤسسه دولتی مستقل امکانات و تجهیزات آن به منظور انجام تحقیقات در حوزه علوم شناختی و ارائه خدمات دانشبنیان در دسترس همه محققان و دانشگاهیان قرار دارد.
در تدوین اهداف کلان آزمایشگاه ملی نقشهبرداری مغز موارد متعددی مدنظر قرار گرفته است که به شرح ذیل است:
* ارتقای سطح منطقهای، ملی و بینالمللی کشور در زمینه علوم اعصاب و شناختی
* آموزش مداوم به منظور تقویت توان رقابتی پژوهشگران و فناوران در حوزه علوم و فناوریهای شناختی
* حمایت از پروژههای تحقیقاتی از طریق فراهم کردن زمینههای فعالیت در حوزه تصویربرداری مغز، تحریک و پردازش اطلاعات مغز در سطح پیشرفته و بهروز
* توسعه فناوری و آموزشی مراکز علمی کشور
* توسعه و گسترش پژوهش در حوزه علوم و فناوریهای شناختی
* تبدیل نتایج پژوهش به خدمات کاربردی و اشاعه آن در مراکز مربوطه در کشور
در ردیف بودجه آزمایشگاه ملی نقشهبرداری مغز در لایحه بودجه ۱۴۰۵ مبلغ ۶۴ میلیون و ۴۸۵ هزار و ۲۰۰ ریال جدید (۶۴۴۸۵۲۰۰) است. بودجه این آزمایشگاه برای سال جاری بودجهای بالغ بر (۳۸۶۶۴۵۰۰) ریال است.
بودجه آزمایشگاه ملی نقشهبرداری مغز در لایحه بودجه سال ۱۴۰۵ نسبت به سال جاری حدود ۶۶.۸ درصد افزایش یافته است. این افزایش به دلیل وارد شدن آزمایشگاه ملی نقشهبرداری مغز به فاز توسعهای جدید است.
انتهای پیام