به گزارش ایسنا، پنجاهویکمین جلسه دادگاه رسیدگی به اتهامات ۱۰۴ نفر از اعضای سازمان مجاهدین خلق موسوم به منافقین و همچنین ماهیت این سازمان بهعنوان یک شخصیت حقوقی، روز سهشنبه (۹ دی ماه ۱۴۰۴) در شعبه یازدهم دادگاه کیفری یک استان تهران به ریاست قاضی حجتالاسلام والمسلمین امیررضا دهقانی و مستشاران دادگاه مرتضی تورک و امین ناصری، با حضور وزیری نماینده دادستان، خانواده شهدا و وکلای آنها و همچنین وکلای متهمان در مجتمع قضایی امام خمینی (ره) بهصورت علنی برگزار شد.
قاضی دهقانی در ابتدای جلسه گفت: قرآن کریم میفرماید؛ حکم کنید و چنانچه حکم کردید، بین افراد به قسط باشد؛ که خداوند مقسطین را دوست دارد. نبی اکرم، رحمةٌ للعالمین، میفرمایند؛ اگر حکم به غیر عدل شود، برکت از میان شما میرود. امیرالمؤمنین علیهالسلام میفرمایند؛ روشنایی چشم حاکمان، استقامت عدل در آن سرزمین است.
وی گفت: ادامه جلسه دادگاه کیفری یک استان تهران به تصدی اینجانب بهعنوان رئیس دادگاه و با حضور مستشاران نماینده دادستان، وکلای و وکیل شاکی، جهت بررسی و رسیدگی به کیفرخواست واصله از تهران در خصوص اتهامات مرتبط با اقدامات تروریستی متهمین پرونده آغاز می شود.
قاضی در ابتدا با بیان اینکه سخنی با اصحاب رسانه، خبرنگاران گرامی و نمایندگان افکار عمومی دارم، گفت: سالها پیش در قامت یک خبرنگار و روزنامهنگار ایستاده و با این حقیقت آشنا شده که تیتر چگونه افکار عمومی را هدایت میکند و یک روایت دقیق چگونه اعتماد اجتماعی را میسازد، سالهایی را در تحریریهها زیسته، با دغدغهٔ خبر، تیتر و روایتِ واقعیت، و طعم نگرانیها را چشیده و فشار افکار عمومی و هجمهها را از نزدیک لمس کرده است. از همین تجربه است که میگویم؛ حضور اصحاب رسانه نهتنها برای این قاضی قابل احترام، بلکه واجد معانی عمیق است. این دادگاه از آغاز، «علنی بودن» را نه یک تشریفات آیینی، بلکه حق مردم و تکلیف دستگاه عدالت میداند. خبرنگاران فقط ناقلان خبر نیستند؛ آنان راویان حقیقت و حافظان حافظهٔ جمعی جامعهاند. آنچه امروز با حضور صمیمانهٔ خبرنگاران در جلسهٔ دادگاه ثبت میشود، فردا معیار قضاوت تاریخ است.
وی ادامه: دستگاه قضا، خود را بینیاز از این نظارت آگاهانه و همراهی مسئولانه نمیداند. عدالت اگر در سکوت اجرا شود، در ضمیر جامعه ناتمام است؛ و اگر صرفاً برای دیده شدن اجرا شود، از معنا تهی است. تلاش این دادگاه، ایستادن در میانهٔ این دو میدان است: اجرای قانون، آرام و مستند ما در روشنایی خبر. خبر، چراغی است که مسیر عدالت را روشن میکند؛ پلی است میان حقیقت و وجدان مردم، که نه فقط در دادگاه، که از دید شما دیده میشود و ضامن سلامت و شفافیت رسیدگی در دادگاه است. بدین سبب، این دادگاه همچنان تأکید میکند که خبرنگاران چگونه با یک تیتر میتوانند افکار عمومی را به سوی یک تجربهٔ واقعی از عدالت رهنمون کرده، آن را در حافظهٔ تاریخی مردم ثبت کنند و به وجدانهای بیدار بنشانند.
دادگاه با همراهی رسانهها بهدنبال کشف حقیقت قابل اثبات است
حجت الاسلام والمسلمین دهقانی در ادامه جلسه با تأکید بر نقش دادگاه و رسانهها در کشف و روایت حقیقت اظهار کرد: آنچه این دادگاه به دنبال آن است، اثبات حقیقت است. آنچه خبرنگاران امروز با تحمل مرارتها و سختیها دنبال میکنند نیز، حقیقت قابل روایت است. دادگاه بهخوبی میداند که خبرنگاران به دنبال حقیقت قابل روایت هستند، همانگونه که این دادگاه به دنبال حقیقت قابل اثبات است این دو اگر چه یکسان نیست، اما هم مسیر است. اما مسیر رسیدگی به این پرونده به دلیل مواجهه با اتهامات بسیار سنگین، هم از نظر تاریخی و اجتماعی حساس است و هم بسیار پرخطر است.
وی افزود: دادگاه تلاش دارد با تکیه بر حقیقت، و با همراهی خبرنگاران دلسوز تصمیمی سریع، دقیق و منصفانه اتخاذ کند. به خاطر دارم زمانی که از خبرنگاری تا دبیری و سردبیری مسیر حرفهای را طی کردم زاویهای متفاوت از حقیقت در رسانه را تجربه کردم. خبرنگاری یعنی ایستادن در خط مقدم خبر؛ جایی که باید همزمان دقیق بود، سریع عمل کرد و منصف ماند.
قاضی ادامه داد: دبیری و سردبیری یعنی تصمیم گرفتن میان آنچه میتوان گفت و آنچه باید گفت آن هم زیر فشار زمان، رقابت، تماسهای مکرر و گاه هجمههایی که نه حرفهای است و نه منصفانه. فضای رسانه فقط نوشتن و انتشار نیست با اتهامها، سوءتفاهمها، قضاوتهای شتابزده و فشار افکار عمومی همراه است. این را نه در کتاب، بلکه در عمل تجربه کردهام.
وی خاطرنشان کرد: وقتی خبری منتشر میشود گاهی پیش از آنکه خوانده شود داوری میشود و پیش از آنکه اصلاح شود، اثر خود را میگذارد. از این رو حضور اصحاب رسانه در این دادگاه برای ما مغتنم و محترم است. میدانم با دغدغه حقیقت آمدهاید؛ برای ثبت حقیقت و تاریخ پس از انقلاب.
قاضی با اشاره به اهمیت عدالت گفت: عدالت پنهان، حتی اگر دقیق باشد در ذهن جامعه کامل نیست و اگر عدالت صرفاً نمایشی باشد، از قانون فاصله میگیرد و خود به بیعدالتی تبدیل میشود. از این رو، تلاش دادگاه ایستادن در این نقطه تعادل است؛ میان حقیقت قابل روایت و حقیقت قابل اثبات.
وی افزود: با توجه به حساسیت این پرونده، از نقش خبرنگاران در این لحظه تاریخی قدردانی میکنم. مسئولیتی که بر دوش شماست نشانه اعتماد به راویان حقیقت است حقیقتی که اثر آن تا عمق تاریخ میرود و در شکلگیری حافظه جمعی ملت نقش دارد. از این بابت صمیمانه سپاسگزارم.
قاضی تصریح کرد: از این رو تأکید داریم که نقل کامل خبر برای مخاطبان بسیار ضروری است. از همه خبرنگاران و دغدغهمندان حقیقت که برای بیدار ماندن وجدانهای بیدار تلاش میکنند، تشکر میکنم.
وی با اشاره به تقارن جلسه دادگاه با نهم دی گفت: امروز بهدلیل تقارن این روز با نهم دی، روز بصیرت و میثاق امت با ولایت لازم میدانم یادآوری کنم که امروز تنها یک روز در تقویم نیست بلکه نقطه تبلور بصیرت ملت ایران و تجلی اراده عمومی در دفاع از حقیقت، استقلال و عدالت است. روزی که مردم این سرزمین، فارغ از گرایشها و سلایق، به میدان آمدند تا اعلام کنند قانون خط قرمز ملت است و امنیت ملی بازیچه جریانهای سازمانیافته و خائن نخواهد بود.
حجتالاسلام والمسلمین دهقانی ادامه داد: دادگاهی که امروز در آن سخن میگوییم دادگاه انتقام یا تسویه حساب سیاسی نیست؛ هرچند بخواهند القا کنند. این دادگاه، دادگاه رسیدگی به اتهاماتی است علیه جان انسانها، زنان کودکان و مردان شریف و بی گناه این ملت با اتهاماتی علیه امنیت و اراده ملت. جریانی که امروز در مقابل قانون پاسخ بود جریانی است که دستش به ریختن خون هزاران شهروند بی گناه آلوده شده است.
وی با اشاره به حماسه نه دی، اظهار کرد: نهم دی به ما یادآوری میکند که بصیرت، مکمل عدالت است؛ آنگاه که ملت آگاه است. حافظه تاریخ با قلم خبرنگاران دغدغهمند تقویت میشود و اتهام با شعار تطهیر نمیشود و عدالت در معرض تحریف نیست. امروز نهم دی نه پایان راه که یادآور مسئولیت دائمی ما در پاسداری از حقیقت و عدالت است.
قاضی دادگاه بیان کرد: این دادگاه روایت تاریخ بعد از انقلاب و بخشی از آن حافظه تاریخی است؛ حافظهای که اجازه نمیدهد اتهامات در قالب اتهامات تروریستی تطهیر شود هرچند نقابهای متعدد برای آن ساخته شود. متعهد به قانون و حقوق مردم و دغدغهمند در برابر حقها و خونهای به ناحق ریخته بزهدیدگان و قربانیان هستیم.
حجت الاسلام والمسلمین مداح وکیل شکات در ادامه در جایگاه حاضر شد و گفت: در ادامه تبیین جنایات تروریستی گروهک منافقین، نقش هر یک از افراد را در جلسه گذشته تشریح کردم. تمامی اعضای منافقین که سردستگان آنان در کیفرخواست حاضر هستند و ۱۰۶ متهم این پرونده را تشکیل میدهند، همگی در مقاطعی از فعالیت خود در گروه تروریستی منافقین مسلح بودهاند. بنا بر اذعان اعضای جداشده از سازمان نیز صراحتاً تأکید شده که هیچکس از اشرف بدون سلاح خارج نمیشد. این اقدامات مسلحانه کاملاً روشن و غیرقابل انکار است. اما برای تبیین اعتقادیِ موضوع باید گفت که در یک عملیات بزرگ تروریستی، خودشان اعلام کردهاند که حدود ۵۵ هزار نفر را کشته یا زخمی کردهاند.
وی ادامه داد: امروز قصد دارم ارکان مادی جرم ارتکابی این افراد را بررسی کنم؛ اقداماتی که انجام دادهاند، در تمامی مکاتب و نظامهای عدالت کیفری دنیا از جمله جرایمی است که اشدّ مجازات را در پی دارد و در سراسر جهان از جرایم غیرقابل پذیرش محسوب میشود. مستند فیلمهایی که در جلسات قبل پخش شد نشان میدهد که شخص متهم ردیف دوم، متهم ردیف سوم و برخی دیگر از متهمین در اتاق فرماندهی حضور داشته و عملیات را راهبری میکردهاند. فیلمهایی که نشاندهنده عملیات آنان بود، نیروهایی را نمایش میداد که با ادوات نظامی سنگین وارد کشور شده بودند. همچنین تصاویری که از شهر اسلامآباد و بیمارستان اسلامآباد منتشر شد، همگی حکایت از وقوع این اقدامات دارد.
وی ادامه داد: شاهدان نیز در این جلسات حاضر شدند و نسبت به عملیات فروغ جاویدان و جنایاتی که منافقین مرتکب شدند، شهادت دادند. نشریات و اظهارات منتسب به شخصیت حقوقیِ سازمانِ متهم ردیف اول پرونده نیز صراحتاً و با افتخار از این کشتار نام برده و اعلام کردهاند که کشتیم و خوب کردیم که کشتیم، و اگر بار دیگر به مردم ایران دستمان برسد، باز هم میکشیم، جنایاتی که این افراد انجام دادهاند بسیار گسترده است. اگر بخواهم فقط به جنایاتی اشاره کنم که در عملیات فروغ جاویدان مرتکب شدند، قتلهای گستردهای رخ داده که خودشان اعلام کردهاند بیش از ۵۵ هزار نفر را کشتیم یا زخمی کردیم. تخریب گسترده شهرها؛ بنا به اذعان خودشان بیش از ۱۵۰ کیلومتر وارد خاک کشور شدهاند و به هر شهر و روستایی که در مسیرشان بوده تخریب و غارت کردهاند.
قاضی ادامه داد: یک زمان شخصی در هیجان، مرتکب قتل با سلاح میشود، اما اینجا موضوع متفاوت است، مجروح را از بیمارستان خارج میکنند و در حیاط بیمارستان به آتش میکشند؛ اینها نوزاد تازه متولد شده را در آغوش مادر در بخش زایمان بیمارستان به رگبار میبندند؛ آدمربایی گسترده انجام دادهاند و خودشان با افتخار اعلام کردهاند که تعداد زیادی اسیر از مردم ایران گرفتیم. آتش زدن بیمارستانها، تیرباران مجروحین، سوزاندن اجساد، آویزان کردن اجساد از تیر چراغبرق در خیابانهای شهر بهمنظور ایجاد ارعاب گسترده، آتشزدن خانهها و غارت وسیع اموال مردم تمامی این مصادیق بهصورت سازمانیافته و منسجم توسط یک گروه منظم و هماهنگ رخ داده است.
حجتالاسلام والمسلمین مداح وکیل شکات پرونده، اظهار کرد: پیش از آغاز عملیات، جلسهای با حضور همه اعضا به ریاست مسعود رجوی برگزار شده که در آن اهداف حمله، نقاط مورد نظر، نوع ادوات نظامی و شیوه اجرای عملیات بهطور دقیق تعیین شده است. این عملیات از پیش طراحی شده بود و پس از طرحریزی، تقسیم کار صورت گرفت و حتی فرماندهان محورها و یگانها مشخص شدند.
وی ادامه داد: قریب به اتفاق متهمان این پرونده شخصاً در عملیات حضور داشتند، مسلح بودند و اقدام نظامی انجام دادند. در فیلمهای ارائهشده، حضور متهم ردیف دوم، متهم ردیف سوم و برخی دیگر از متهمان در اتاق فرماندهی کاملاً مشهود است؛ بهگونهای که مسیر حرکت نیروها و نحوه پیشروی آنها را نیز هدایت میکنند.
وی شرکتکنندگان در عملیات را به سه دسته تقسیم کرد: فرماندهان اصلی و سردستهها که نقش آمریت، هدایت و راهبری داشتند، فرماندهان میانی مانند فرماندهان محور، گردان و تیپ و اعضای مسلح عادی که مباشرت مستقیم در جنایت داشتند.
وکیل شکات پرونده تأکید کرد: در جرایم سازمانیافته، مسئولیت کیفری سردستهها و فرماندهان از مباشرین جرم در قوانین کیفری داخلی و بینالمللی در جرایم سازمانیافته سنگینتر است؛ چرا که تأمین تجهیزات، دریافت تسلیحات، آموزش نیروها، طرحریزی عملیات و هدایت میدانی همگی توسط سردستهها انجام شده است. رجوی سه روز برای دریافت تسلیحات به صدام التماس کرد و بدیهی است که افراد و اعضای عادی نمیتوانستند این دیدار را با صدام داشته باشند و این کارهار را انجام دهند. اگر پیگیریها برای دریافت پول و سلاح از رژیم بعث عراق صورت نمیگرفت، اعضای عادی امکان انجام چنین حملهای را نداشتند.
وی یادآور شد: مستندات و فیلمهای عملیات نشان میدهد که صدور فرمان آتش مستقیماً توسط مسعود و مریم رجوی انجام میشده و تا زمانی که این فرمان صادر نمیشد، نیروهای میدانی اقدامی نمیکردند؛ همانگونه که در سطوح پایینتر نیز بدون دستور فرماندهان میانی، نیروها وارد عمل نمیشدند.
حجتالاسلام والمسلمین مداح همچنین با استناد به ارکان مادی و معنوی جرایم محاربه و افساد فیالارض و همچنین ماده ۱۳۰ قانون مجازات اسلامی تصریح کرد: چنانچه عنوان مجرمانه اعضای یک گروه محاربه یا افساد فیالارض باشد، این عنوان برای سردسته گروه نیز محقق است، حتی اگر شخصاً سلاح به دست نگرفته و مستقیماً در عملیات شرکت نکرده باشد.
حجت الاسلام والمسلمین مداح گفت: زمانی که عنوان محارب یا مفسد فی الارض بر سر دسته گروه مجرمان صدق کند، حسب مورد به عنوان محارب و مفسد فی الارض محکوم میشود. میخواهم آنچه در عملیات فروغ جاویدان اتفاق افتاده را جزئیتر خدمت تان بیان کنم. علی القاعده به نسبت سردستههایی که در اتاق فرماندهی بودند، چنین چیزی رخ داده است.
وی ادامه داد: ممکن است بگوییم خود این افراد اسلحه نکشیدند و در میدان کسی را به قتل نرساندند، اما جرایم توسط اعضای گروه محقق شده است. ارتکاب جرائم در راستای اهداف گروه بوده است. اهداف نامشروعی که مسعود رجوی قبل از همین عملیات برای اعضا جمع آوری میکند را طرح ریزی کرده و افراد را برای این موضوع دعوت میکند و همه اعضا نیز نسبت به این موضوع علم دارند و اینطور نبود که وحدت قصد نبوده باشد و اعضا نیز چنین جنایاتی را انجام میدهند.
حجت الاسلاموالمسلمین مداح عنوان کرد: پس جرایم توسط اعضا محقق شده و ارتکاب جرم در راستای اهداف گروه است، ممکن است هر یک از اعضای گروه جرم مجزایی را انجام دهد، از اعضای جهاد سازندگی را به قتل رسانده و در بالای تیر چراغ برق آویزان کند و شخص دیگری از اعضای این گروه مجرمانه اجساد را بسوزاند و شخص دیگری به بیمارستان حمله کند و گردان و گروهان و یک بیمارستان را آتش بزنند و ممکن است هر کدام از این اعضا جرمهای مختلفی را انجام دهند.
وی ادامه داد: سردسته وقتی شریک جرم نداشته باشد، بدین معنا که در عملیات مادی و عملیات اجرایی جرم همراه سایرین اعضا مباشرتی هم نداشته باشد، طبق دکترین حقوقی هر سه قولی که نسبت به ماده ۱۳۰ و نسبت به عنوان سردگی است چه آنهایی که سردستگی به عنوان مستقل مجرمانه میدانند و چه آنهایی که نمیدانند اینجا قائل به این موضوع شدند که سردسته مرتکب جرم سردستگی در همه جرایم به نحو تعدد معنوی است که اینجا اشد مجازات هم اجرا خواهد شد. چیزی که اتفاق میافتد به عنوان بزه محاربه، افساد فی الارض و بغی قطعاً نسبت به این اعضایی که این جنایات را مرتکب شدند قابل انتصاب است و به طریق اولی از جهت سردستگی و معاونت در جنایات گسترده، این فرماندهان و این آمرین که در اتاق فرماندهی بودند ولو سلاح نکشیدند ولو خودشان مباشرت در جنایت نداشتن، مسئول هستند.
حجتالاسلام والمسلمین مداح گفت: از جانب موکلین خود سوال دارم، اولاً حالا که بعد از ۴۰ سال دستگاه قضایی به این نتیجه رسید دادگاه را برگزار کند، که از این بابت ما متشکریم که بالاخره دادگاه برگزار شده است، اما موکلینام از دستگاه دیپلماسی و وزارت امور خارجه انتظار پیگیری این موارد را از مجامع بینالمللی دارند. تناقضگویی کشورهای اروپایی پر واضح است؛ و این دوگانه عمل کردن آنها در مواجهه با مردم ایران. این جنایات در هر جای دنیا اتفاق میافتاد طبق قوانین بینالمللی مصداق بارز جنایت جنگی و نسلکشی است و مصداق بارز جنایت علیه بشریت است.
وی اظهار کرد: به عنوان مثال عرض میکنم در قوانین بینالمللی، مسئولیت فرمانده، اصلی است که پذیرفته شده است. اتفاقاً در قوانین بینالمللی مسئولیت فرمانده را بیشتر از مسئولیت سرباز میدانند. مستند آن ماده ۲۸ اساسنامه رم (آی سی سی) دیوان بینالمللی کیفری صراحتا در ماده ۲۸ لحاظ شده که فرمانده در دو صورت مسئول شناخته میشود یکی اینکه علم داشته باشد یا فرض علم داشتن برای او وجود داشته باشد یعنی یا آگاه بوده یا باید آگاه میبوده از اینکه زیر دستانش و سربازانش چنین جنایتی را انجام میدهند.
حجتالاسلام والمسلمین مداح در ادامه جلسه دادگاه با تشریح مسئولیت فرماندهان در حقوق بینالملل کیفری اظهار کرد: حالت دوم مسئولیت، قصور در اقدام است. قصور در اقدام یعنی چه؟، یعنی فرمانده آگاهی داشته که سربازان یا نیروهای تحت امر او در حال ارتکاب جنایت هستند، اما اقدام عاقلانه و مؤثری انجام نداده است؛ نه برای بازداشتن نیروهای خود از ارتکاب جنایت، نه برای نهی آنان، و نه حتی برای مجازات مرتکبان. سؤال این است که آیا چنین اقدامی صورت گرفته است؟ خیر.
وی افزود: در نظام حقوق بینالملل کیفری، دو نوع مسئولیت برای سردسته و فرمانده تعریف شده است؛ نخست، مسئولیت مبتنی بر فرمان مستقیم؛ یعنی فرمانده شخصاً دستور ارتکاب جنایت را صادر کرده باشد که در این صورت، مسئولیت او قطعی است. دوم مسئولیت مبتنی بر کنترل؛ یعنی فرمانده نوعاً میداند اگر چنین دستور آتش بدهد جنایت رخ میدهد، یا میداند نیروهای تحت امر آن در حال ارتکاب جنایت هستند، اما هیچ اقدامی برای توقف یا مجازات آنها انجام نمیدهد.
قاضی گفت: در عملیاتها و اقدامات تروریستی، اساساً بدون دستور عامل و فرمانده، عمل واقع نمیشود. زنجیره جرم در این نوع اقدامات، نقش اصلی را برای عامل و فرمانده تعریف میکند.
وی با طرح پرسشی صریح ادامه داد: من واقعاً سؤال دارم صدام مرتکب جنایت شد و دادگاههای بینالمللی او را محاکمه کردند. داعش مرتکب جنایت شد و دادگاههای بینالمللی فرماندهان آن را مجازات کردند. طبق مواد ۶، ۷ و ۸ اساسنامه رم دیوان کیفری بینالمللی، صدام بهخاطر حمله گسترده علیه جمعیت غیرنظامی، کشتار سیستماتیک غیرنظامیان و شکنجهها و قتلهای گسترده مجازات شد. حال سؤال من این است مسعود رجوی چرا مجازات نشد؟ چرا دستگاه دیپلماسی ما این موضوع را پیگیری نکرد؟ مسعود رجوی دست راست صدام بود.
وی افزود: فرماندهان صدام مجازات شدند، فرماندهان داعش مجازات شدند، اما مسعود رجوی و مریم قجر عضدانلو که فرماندهی این کشتارها را بر عهده داشتند نهتنها مجازات نشدند، بلکه مصون ماندند.
وکیل شکات گفت: من روزنامهها و اسناد همان سالها را در اختیار دارم و در رسانه منتسب به شخصیت حقوقی، سازمان منافقین اینها را منتشر کرده است. در نشریه شماره ۱۴۴ اتحادیه انجمنهای دانشجویان مسلمان خارج از کشور، از صفحه ۶۷ تا ۷۰ بعد از عملیات تروریستی فروغ جاویدان، شخصیت حقوقی سازمان منافقین صراحتاً اعلام میکند ما ۵۵ هزار ایرانی را کشته و زخمی کردیم، بیش از ۱۵۰ کیلومتر در خاک ایران پیشروی کردیم و اسلامآباد غرب را به تصرف خود درآوردیم.
وی ادامه داد: نکته دردناکتر این است که رسانههای دشمن از جمله رسانههای آمریکا، انگلستان، فرانسه و آلمان این اقدامات را بهعنوان پیروزی اپوزیسیون و پیروزی مجاهدین خلق معرفی کردند. برای مثال خبر «جنبش مخالفین ایرانی؛ مجاهدین خلق پیروز شدند» را یکی از خبرگزاریهای فرانسه در تاریخ ۶ مرداد ۱۳۶۷ منتشر کرد و در جای دیگر عملیات فروغ جاویدان را با تیتر «پیشروی ارتش آزادیبخش ملی تا عمق ۱۵۰ کیلومتری خاک ایران» و کشته و زخمی شدن ۵۵ هزار نفر منعکس کرد.
تکمیل می شود.