علت‌هاي اصلي تقدس و احترام خاص مردم به سبلان را در سوابق اعتقادي مردم در ادوار مختلف تاريخ پيش از اسلام به اين كوه مي‌توان جست‌وجو كرد. دكتر سيدمهدي جوادي - داراي دكتري تاريخ و تمدن ملل اسلامي - با بيان اين مطلب در گفت‌وگو با خبرنگار ايران‌شناسي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) افزود: در متن‌هاي تاريخي و جغرافيايي گزارش‌هاي متعددي درباره جايگاه ويژه‌ي سبلان در اعتقادات مردم وجود دارد كه به دوران پيش از ظهور اسلام برمي‌گردد كه از ميان آن‌ها به انداختن عصا توسط حضرت سليمان (ع) به درياچه سبلان، اقامت حضرت موسي (ع) و حضرت خضر (ع) در اين كوه براي زيارت، وجود قبر حامد پيامبر در آن، احترام و تقدس ويژه‌ي سبلان در نزد پادشاهان ماد و هخامنشي و ساساني، شهرت سبلان به‌طور زرتشت به‌جهت ملهم گشتن وي در اين كوه بر اساس برخي آثار، كتابت اوستا در اين مكان مقدس، شرط تصرف قلعه‌ي بهمن دژ در اين كوه براي تصاحب تخت پادشاهي از سوي كيخسرو و فريبرز كياني، ‌استفاده از دامنه‌هاي سبلان به عنوان مكان‌هاي دعا و عبادت مي‌توان اشاره كرد. مدرس دانشگاه و پژوهشگر در تاريخ اسلام درباره تقدس سبلان در دوره اسلامي خاطرنشان كرد: در دوره اسلامي مهم‌تر از هر چيز فرمايش پيامبر اكرم (ص) است كه فرمود: هر كس آيه 19 سوره روم را بخواند به عدد آنچه خوانده، خداوند متعال بر او حسنات به اندازه كافي كه بر كوه سبلان بريزد، بنويسد. حضرت محمد (ص) در پاسخ به سوال حاضران كه پرسيدند سبلان چيست فرمودند: كوهي است بين ارمينه (ارمنستان) و آذربايجان كه در آن چشمه‌اي از چشمه‌هاي بهشتي و قبري از قبور انبيا (ع) قرار دارد. اين مطلب در «عجايب المخلوقات و غرايب الموجودات» مستوفي و نيز در آثار البلاد و اخبار العباد زكرياي قزويني آمده است. دكتر جوادي درباره وجه تسميه سبلان گفت: سبلان در آثار گذشتگان به صورت‌هاي مختلف « سبلان»، «سولان»، «ساوالان»، «سيلان» و «سپلان» به ثبت رسيده است. گرچه صاحب‌نظران ترك‌زبان اعتقاد دارند كه در زبان تركي آذري «سس ساو» يا «سس سود» به معناي بانگ و فرياد و «آلان» به معناي پژواك يا گيرنده صدا مي‌باشد كه با قراردادن اين دو كلمه در كنار هم يك كلمه‌ي مركب و يك اسم مجرد شكل مي‌گيرد كه ساوالان خوانده شده و در ادبيات عرب و فارسي نام اين كوه معروف آذربايجان به مرور زمان بصورت «سبلان» درآمده است. وي اضافه كرد: بعضي‌ها با مرتبط ساختن سبلان به ريشه‌ي عربي «سبل» اعتقاد دارند كه «سبل» باران درشت‌دانه و مفيدي است كه بر اين منطقه كوهستاني باريده و يا از آسمان درحال باريدن است و چون اين باران در اولين بارش، مناطق كوهستاني و مرتفع آذربايجان را در برگرفته است، به همين خاطر نام آن «سبلان» نام گرفت كه در اين مورد هم مطالبي در كتاب‌هاي مختلف آمده است. او درباره منابعي كه از «سبلان» سخن به‌ميان آمده است، گفت: سبلان در آثار مكتوب مسلمانان و نوشته‌هاي صاحب‌نظران غيرمسلمان انعكاس بيشتري دارد كه از آن جمله آثار اصطخري (م 346 هجري قمري)، ابن حوقل (و 367 هجري قمري)، مولف حدود العالم (375و هجري قمري)، احمد مقدس (375و هجري قمري)، ياقوت حموي (م 626 هجري قمري) و زين‌العبادين شيرواني و نيز دايره‌المعارف‌هاي مشهور جهان همچون دايره‌المعارف لبناني، دايره‌المعارف اسلام انگيسي، دايره المعارف آذربايجان (شوروي سابق)، دايره‌المعارف اسلام (تركي)، دايره‌المعارف بريتانيكا و قاموس الاعلام (تركي) مطالبي در مورد تقدس سبلان بيان شده است. جوادي افزود: در سفرنامه‌هاي جهان‌گردان اروپايي مانند پيتر و دلاواله (1619 ميلادي) ايتاليايي، مينورسكي در تعليقات فوبر «حدود العالم»، ماركورات، آرام اولئاريوس (1637 ميلادي)، جيمز موريه (1821 ميلادي)، تاورينه و ماكسي يرو اطلاعات قابل توجهي درباره سبلان و اردبيل وجود دارد. وي به پايان سخنان خود گفت: مورخان و جغرافي‌دانان درصدد كنار زدن نقاب از چهره مستور سبلان و نمايان ساختن شگفتي‌هاي آن بر آمده‌اند و آنان هرگز سبلان را جداي از اردبيل نپنداشته‌اند. كوه آتشفشاني سبلان در شمال شرق آذربايجان شرقي و 40 كيلومتري جنوب غربي اردبيل و 25 كيلومتري جنوب شرقي «مشگين شهر» واقع شده است. سلسله جبال سبلان داراي سه قله معروف است كه قله مرتفع‌تر آن به‌نام « سلطان ساوالان» داراي چهار هزار و 811 متر ارتفاع از سطح دريا است و دو قله ديگر آن به «هرم» و «كسري» شهرت دارد. انتهاي پيام