نقد هوشنگ صدفي بر مجموعهي تلويزيوني «از نفس افتاده»؛ «فراموشي ذكاوت انقلابيون در يك مجموعهي رمانتيك و نه تاريخي»
اين روزها شبكهي اول سيما به مناسبت پيروزي انقلاب اسلامي مجموعه برنامهاي را در قالب داستاني به مخاطبان ايراني ارايه ميكند كه هم از منظر مخاطبشناسي و هم از نظر ساختار تكنيكي قابل تعمق است. هوشنگ صدفي در نقدي كه به سرويس تلويزيون خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا) ارائه داده با ارائه مطلب بالا آورده است: متاسفانه فاصلهي اندك بروز جنگ تحميلي با وقايع انقلاب اسلامي مانع از آن شد كه مديران و برنامهسازان فرهنگي تلويزيون با تعمق بيشتر به برنامهسازي در حيطههاي وقوع انقلاب اسلامي بپردازند، سالهاست كه برنامهسازان و فيلمسازان خوشفكر و خلاق از تار و پود 8 سال دفاع مقدس سوژههاي جذاب و گيرايي را به مخاطبان ايراني و خارجي عرضه ميكنند، اما بهرغم اين تلاشها هنوز خميرمايه اين فضاي فرهنگي و معنوي كه برخاسته از فرهنگ مبارزه دوران انقلاب اسلامي است همچنان در غربت و انزوا مانده است. غربتي كه صرفا در مناسبتهاي دهه فجر زدوده ميشود، معلوم نيست چه زماني مديران فرهنگي پرورش يافته در مكتب انقلاب اسلامي به ماهيت چرايي اين انقلاب خواهند پرداخت؟ ارزيابي و بازخواني سلسله حوادث تاريخ معاصر ايران از زمان مشروطيت تا پيروزي انقلاب اسلامي آنچنان از ويژگي و گيرايي داستاني برخوردارند كه ميتوان چنين حوادث تاريخي را در دهها مجموعه تلويزيوني جا داد. اين منتقد با اشاره به آن كه قرار است مجموعهي تلويزيوني «از نفس افتاده» شبكهي اول را مورد نقد قرار دهيم كه ناخواسته به انزواي برنامههاي تلويزوني دربارهي انقلاب اسلامي پرداختيم. افزوده است: اگر بخواهيم از منظر مخاطب خاص به اين مجموعه رمانتيك و نه تاريخي نگاه كنيم شايد در يك جمله گفت كه به شعور مخاطب عام و خاص در اين مجموعهي تلويزيوني توهين شده است. حال اگر موضوع را از منظر انقلابيون مورد كنكاش قرار دهيم باز اين نكته مطرح است كه شعور و ذكاوت انقلابيون سالهاي پيروزي انقلاب اسلامي مورد فراموشي قرار گرفته است. محور قرار دادن آرش و شيده به عنوان دو دلداده متضاد براي پيشبرد روايت تاريخ انقلاب اسلامي شايد قالب درستي از نظر كارگردان باشد، اما بايد پذيرفت كه قصهپردازي و شخصيتسازي مجموعه تلويزيوني سطحي و شتابزده است. سطحي از اين بابت كه انقلابيون معمولا با رعايت اصول حفاظتي و در عين زندگي به مبارزه و چه بسا كه در اين ميان حتي از جان و مال خود نيز ميگذشتند. بپذيريم آمد و رفت شيده به منزل سرهنگ ساواك كه خيلي سادهانگارانه است و يا اينكه بعد از آزادي توسط آرش، كوچك شمردن مجموعه امنيتي ساواك توسط دو جوان ناپخته عاشق است! در حالي كه در همان لحظه در شبكههاي ديگر تلويزيوني با نمايش تصاوير پيروزي انقلاب اسلامي و بيدادگاههاي رژيم شاهنشاهي از قدرت جهاني ساواك با آب و تاب ياد ميشود. هوشنگ صدفي ادامه داده است: و اما شتابزدگي كارگردان و فيلمنامهنويس دربارهي روايت انقلاب اسلامي موجب شده كه ماهيت پيروزي انقلاب اسلامي بدون حضور و نقش مردم صرفا به رويارويي دو جوان عاشق و مجموعه امنيتي ساواك درشهر رامسر ختم شود. بايد گفت كه دستاندركاران شبكه اول متاسفانه قصه بدي را براي يادمان انقلاب اسلامي انتخاب كردهاند. در زمينهي تحليل شخصيت آرش و شيده، برجسته شدن عشق نازي، تحتالشعاع قرار گرفتن كليت نظام سلطنتي با بازي يك عكاسباشي ساواك ديگر نيازي به كنكاش نيست. اين منتقد متذكر شده است: اما ميتوان به مديران و برنامهسازان تلويزيوني توصيه كرد كه به جاي توليد برنامههاي داستاني با هزينهي بالا و كيفيت پايين، بهتر است چند مجله تصويري با چاشني خاطره و تصاوير تكراري دوران انقلاب اسلامي توليد كرد و از خير چنين برنامههاي تلويزيوني عشق و عاشقي با چاشني انقلاب اسلامي گذشت. طبيعي است اگر قرار باشد فيلمي در قد و قواره جانفشاني انقلابيون ساخت بهتر است از هماينك به وضعيت كارگرداني، صحنهآرايي و شيوهي لباس پوشيدن، آرايش آن دوره، لوكيشنهاي واقعي، شيوهي فيلمبرداري، نوع قصه و روايت آن و ساير موارد مخاطببرانگيز توجه اساسي كرد. هوشنگ صدفي در پايان با اعلام اين كه انتظار ميرود رسانهي ملي به جاي شتابزدگي در ساخت مجموعههايي از اين دست، از هماكنون گروههايي را براي پژوهش و تهيهي متون قرص و محكم دوران انقلاب اسلامي بسيج كند، اضافه كرده است: جداي از آن، هماكنون برخي از مراكز فرهنگي از جمله مركز ادبيات انقلاب اسلامي حوزهي هنري و روايت فتح اسناد و مدارك قابل تعمقي را تهيه كردهاند كه ميتواند دستمايه مناسبي براي اين مجموعههاي تاريخي باشد. نبايد فراموش كنيم كه با گذشت 28 سال از عمر پيروزي انقلاب اسلامي ديگر نميتوان به نسل جوان همان تصاوير و اسناد تكراري را نشان داد، مگر اينكه متوليان رسانه ملي بپذيرند كه مناسبت دهه فجر و پيروزي انقلاب اسلامي هم در رديف ساير مناسبتهاي ملي و مذهبي است و نيازي به سرمايهگذاري مطلوب ندارد! انتهاي پيام