با گويندگي نسل‌هاي مختلف دوبله؛ مستند «رازهاي شطرنج» با الهام از رساله‌ي «شطرنجيه» ساخته شد. نيروان غني‌پور، طراح، نويسنده و كارگردان «راز‌هاي شطرنج» در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، با اعلام اين خبر اظهار كرد: ساختار و ضرباهنگ فيلم‌هاي كنوني نسبت به گذشته تغيير كرده است، به عنوان نمونه فيلم‌هايي مانند «مردي براي تمام فصل‌ها»_ كه ديالوگ محور بود _ كمتر ساخته مي‌شود تا گويندگان براي نقش‌گويي آزادي عمل لازم را داشته باشند. بنابراين پس از مطالعه‌ي «رساله‌ي شطرنجيه» به اين نتيجه رسيدم كه از اين اثر مي‌توانم در قالب مستند از صداهاي فعال در حوزه‌ي دوبله استفاده متفاوتي بكنم. او اضافه كرد: «رساله‌ي شطرنجيه» يكي از آثار شيخ علاء‌الدوله سمناني _ از عُرفاي قرن هشتم هجري _ است. دراين اثر هريك از مهره‌ها شخصيتي ويژه دارد و سالكي بين آنها حركت مي‌كند، از سلوك هركدام از آنها مي‌پرسد و نكاتي را مي‌آموزد، علاوه بر آن مهره‌هاي سفيد به عنوان نيروهاي خير در مقابل مهره‌هاي سياه كه نيروهاي شر هستند _ صف‌آرايي مي‌كنند. غني‌پور در ادامه درباره‌ي زمان توليد «رازهاي شطرنج» اظهار كرد: با توجه به آنكه به‌طور مستقل اين مستند را ساختم، هنگام ساخت با مشكلاتي مواجه شدم به‌گونه‌اي كه توليد آن اوايل سال 87 آغاز شد و حدود 20 روز پيش به پايان رسيد. تهيه‌كننده‌ي «رازهاي شطرنج» درباره‌ي بخش‌هاي مختلف اين مستند 36 دقيقه‌اي گفت: در بخش ابتدايي نگاهي اجمالي به حمله‌ي مغول به ايران و تبعات آن مي‌شود، سپس به شرح حال علاء‌الدوله سمناني پرداخته مي‌شود و در ادامه «رساله‌ شطرنجيه» به‌گونه‌اي «انيمه» به تصوير در مي‌آيد و البته متن اصلي اين رساله سنگين است، اما تلاش كردم با حفظ نكات اصلي متن را ساده‌تر كنم. او ضمن اشاره به وضعيت سينماي مستند در سال‌هاي اخير اظهار كرد: طي اين سال‌ها سينماي مستند رشد خوبي كرده است، اما متاسفانه زماني كه شرح احوال بزرگان ادب و عرفان اسلامي دستمايه‌ي ساخت مستندي قرار مي‌گيرد، دوربين به محل تولد و مزار آن شخصيت مي‌رود، سپس نريشني بر روي آن خوانده و بدين‌ ترتيب مستند ساخته مي‌شود، اما به تفكر عالم كمتر پرداخته مي‌شود.البته من نيز از اين كليشه استفاده كردم، اما پس از آن به آثار و خدمات علاء‌الدوله سمناني پرداختم. غني‌پور درباره‌ي انتخاب گويندگان هريك از مهره‌هاي شطرنج نيز گفت: باتوجه به برخورداري هر مهره از شخصيت‌پردازي، تلاش كردم صدايي كاملا منطبق با شخصيت آن انتخاب كنم. گويندگان نيز پس از ديدن متن با علاقه‌ي زياد گويندگي در «رازهاي شطرنج» را پذيرفتند. او منوچهر اسماعيلي را گوينده (مهره شاه)، ناصر طهماسب (مهره رخ)، اكبر مناني (مهره اسب)، جلال مقامي (راوي)، تورج مهرزاديان (مهره‌ فيل)، رضا آفتابي (مهره وزير)، شروين قطعه‌اي (مهره سرباز) و امير عطرچي (سالك) ذكر و اظهار كرد: در انتخاب صدا سعي بر نوآوري داشتم، چون بسياري از اين گويندگان تاكنون در اثري مستند صدا‌پيشگي نكرده‌اند. كارگردان «رازهاي شطرنج» درباره‌ي روند نظارت برخلق حس هريك از مهره‌ها در اين مستند گفت: پيشكسوتان و گويندگان ديگر با موشكافي خاصي متن را بررسي مي‌كردند و هنگام ضبط با توانايي فوق‌العاده‌اي صداپيشگي مي‌كردند به‌گونه‌اي كه جادوي دوبله بودم. او در زمينه‌ي تعامل پيشكسوتان و گويندگان جوان هنگام دوبله‌ي «رازهاي شطرنج» تصريح كرد: نسل‌هاي مختلف در اين كار به هيچ‌وجه مشكلي با هم نداشتند و هريك مشتاق بود تا از گوينده‌ي مهره‌هاي ديگر اطلاع يابند. غني‌پور در پايان در پاسخ به اين پرسش ايسنا كه آيا اين مستند را به جشنواره‌هاي سينمايي يا سيما ارائه داده‌ايد، گفت: «راز‌هاي شطرنج» را به گروه مستند شبكه‌ي چهارسيما ارائه دادم، اما مصادف به وقايع خرداد‌ماه شد، پس از آن نيز مسوولان اين شبكه تنها به گفتن اين جمله كه «رازهاي شطرنج» غيرقابل پخش است، اكتفا كردند و دليلي براي آن ذكر نكردند، البته اين مستند را به چند جشنواره داخلي مانند رشد و فيلم كوتاه تهران داده‌ام. به گزارش ايسنا، مترجم «رازهاي شطرنج» به زبان انگليسي حسين شايگان است و برخي از عوامل ساخت اين مستند عبارتند از: فيلمبردار: شاهد شرافت، مدير صدابرداري و صداگذار: ماني هاشميان، تدوين: پيام غني‌پور و عكاس: پيام حسيني. انتهاي پيام