صادق ملک شهمیرزادی گفت: مدرک هویتم در ایران شناسنامهام و در کشوری دیگر گذرنامهام است؛ اما میراث فرهنگی سند هویتی من در همهی دنیاست که دیروز و امروز چندان خوبی نداشته است، ولی به فردایش امید زیادی دارم.
به گزارش خبرنگار سرویس میراث فرهنگی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، این باستانشناس پیشکسوت که امروز (یکشنبه، 19 خردادماه) در همایش «میراث فرهنگی دیروز، امروز و فردا» در تالار حافظیه سخن میگفت، مسیر طیشده در حوزهی باستانشناسی ایران را بهشکل سمبلیک در چهار روز از دوران ناصرالدینشاه قاجار تا امروز، دستهبندی و تشریح کرد.
«سه روز گذشته» باستانشناسی ایران از دید ملک؛
در سال 1274 هجری شمسی در دورهی ناصرالدینشاه قاجار، او قراردادی را با فرانسویها امضا کرد که بر مبنای آن، انحصار باستانشناسی در همهی ایران به فرانسه واگذار شد و حتا امتیاز زمینکنی در ایران نیز به پزشک فرانسوی ناصرالدینشاه داده شد.
در سال 1279 هجری شمسی مظفرالدینشاه بندهایی به این قرارداد اضافه کرد که مبنای آن، انحصار باستانشناسی ایران به فرانسه تا 60 سال بعد، یعنی سال 1339 تمدید شد. پس از آن، موزهی ملی ایران در مدرسهی دارالفنون تأسیس شد.
«دو روز گذشته» باستانشناسی ایران از دید باستانشناسی پیشکسوت؛
86 سال پیش یعنی در سال 1306 هجری شمسی، رضاشاه به خوزستان رفت و با دیدن پرچم فرانسویها بر سردر یکی از قلعههای تاریخی آن استان، اعلام کرد قرارداد باستانشناسی با فرانسویها لغو است.
در سال 1309 هجری شمسی قانون عتیقات تصویب شد و در سال 1319 هجری شمسی موزهی ملی ایران در مکان کنونیاش افتتاح شد.
در سال 1320 برای نخستینبار دو دانشجوی باستان ناسی مدرک کارشناسی خود را از دانشگاه تهران گرفتند و در سال 1330 یک ایرانی رییس سازمان عتیقات ایران شد و آندره گدار فرانسوی از ایران رفت.
«دیروز» باستانشناسی ایران از دید کاوشگر تپهی باستانی سیلک؛
در سال 1340 برای نخستینبار پنج دانشجو در مقطع کارشناسی ارشد در دانشگاه تهران در رشتهی باستانشناسی ثبت نام کردند. وزارت فرهنگ و هنر با پنج مدیریت کل شامل «فرهنگ و عامه»، «آثار تاریخی»، «موزهها»، «باستانشناسی» و «موزهی ملی» تشکیل شد. همچنین اوج فعالیتهای باستانشناسی مانند پژوهشهای میدانی به سرپرستی باستانشناسان ایرانی و غیرایرانی بین سالهای 1350 تا 1357 انجام شد.
باستانشناسی تا «قبل از ظهر امروز» از نگاه صادق ملک؛
در 22 بهمن 1357 و همزمان با پیروزی انقلاب اسلامی و تغییراتی که در مرکز باستانشناسی کشور ایجاد شد، این روز هم آغاز شد.
در سال 1361 سکانداران حوزهی باستانشناسی افرادی مانند مهدی حجت، محمد ابوذری و جلیل گلشن بودند؛ ولی با آغاز جنگ تحمیلی همهچیز محدود شد، هرچند بهدلیل تلاش آنها، سازمان میراث فرهنگی هیچگاه فراموش نشد.
در سال 1364 سازمان میراث فرهنگی تشکیل شد و سال 1367 اساسنامهی آن در هشت ماده به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. همچنین در سال 1374 علاوه بر دانشگاه تهران، چند دانشگاه دیگر رشتهی باستانشناسی را در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد فعال کردند. همچنین تعدادی از دانشجویان دارای مدرک کارشناسی ارشد مشغول به کار شدند.
در سال 1376 سیدمحمد بهشتی رییس سازمان میراث فرهنگی شد و فعالیتهای باستانشناسی ادامه پیدا کرد.
توضیح ملک دربارهی باستانشناسی «بعد از ظهر امروز»؛
در این زمان، تغییرات جدیدتری در این بخش رخ داد، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری زیر نظر معاونت ریاست جمهوری رفت و حسین مرعشی، رییس سازمان و معاون رییسجمهور شد.
در سال 1384 اسفندیار رحیممشایی به ریاست سازمان میراث فرهنگی و گردشگری رسید و ادارهی همهی بخشهای مربوط به باستانشناسی به افراد دانشگاهی واگذار شد و فعالیتهای نجاتبخشی با اهمیت ویژهای ادامه پیدا کرد.
در سال 1388 حمید بقایی رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری شد؛ اما او با دانشگاه در بخش میراث فرهنگی خداحافظی کرد و بعد از مدتی کارشناسان را به خارج از تهران فرستاد تا اینکه با آمدن سیدحسن موسوی، دوباره تقدیر ورق خورد و تلاش شد همهچیز به حالت اولیه بازگردد و مسائل حوزههای مختلف اجرایی در پژوهشگاه با حضور کارشناسان اجرایی شد.
امروز در بیش از 30 دانشگاه کشور، در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد رشتهی باستانشناسی تدریس میشود و 213 نفر یا مدرک دکتری باستانشناسی گرفتهاند یا در حال تحصیل در این مقطع هستند.
«فردا»ی باستانشناسی ایران در حوزهی میراث فرهنگی از نگاه ملک؛
در 500هزار کیلومتر از مساحت حدود یکمیلیون و 150هزار کیلومتری ایران، آثار زیادی از دورههای پیش از تاریخ تا قاجار وجود دارند. بنابراین فردای باستانشناسی ایران یا میتواند ادامهی وضعیت امروز باشد یا فردایی متفاوتتر از امروز داشته باشد.
به گزارش خبرنگار ایسنا، این باستانشناس پیشکسوت پس از بررسی دیروز، امروز و فردای باستانشناسی، گفت: زمانی که گرهها باز میشود میتوانیم برای فردای این حوزه، برنامههای قابل اجرا و منطقی داشته باشیم.
وی تأکید کرد: باید در برنامهی فردای سازمان میراث فرهنگی به این نکته توجه کنیم که برای استفاده از تعداد بسیار زیاد کارشناسان در این حوزه چه کاری باید انجام شود؟ برنامهی فردای سازمان میراث فرهنگی برای همگامی با توسعهی پایدار چگونه باید باشد؟ معرفی میراث فرهنگی ایران برای جذب گردشگری بهعنوان یکی از منابع اصلی درآمدزای کشور، چگونه باید انجام شود؟
در پایان نیز او خطاب به نمایندگان رسانهها، اظهار کرد: آیا زمان آن نرسیده است که به جای انتقادهایی که آسان و مخرباند، نقدی سازنده را شروع کنیم و فردانگر باشیم؟
انتهای پیام