"جهان در روزهای اخیر شاهد درگذشت مبارز راه آزادی بود؛ فردی که پس از تحمل سالها سختی و مشقت هرگز حاضر نشد در بستر بمیرد و همواره تلاش کرد جامعهای را بسازد که شبیه آرزوهایش بود و جهانی را خلق کند که سرشار از فداکاری و احساسات انسان دوستانه بود. نلسون ماندلا، مردی که تحولات زیادی را با ویژگیهای شخصیتی خود در جهان ایجاد کرد و در کشورش دموکراسی را برای مردمی که سالها از آن محروم بودند به ارمغان آورد."
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، روزنامه الاخبار لبنان به مناسبت مراسم بزرگداشت نلسون ماندلا، رهبر مبارز آفریقای جنوبی که امروز(سه شنبه) با حضور بیش از 100 تن از رهبران برجسته جهان برگزار شد، در تحلیلی تحت عنوان "نلسون ماندلا ... آزادهای برای همیشه" مینویسد:
توصیف شخصیت مردی چون نلسون ماندلا که تمام نیکیها و صفات پسندیدهای که مستحق یک انسان است در وی دیده میشود دشوار است؛ مردی که میتوان به وی لقب "پدر ملت" را داد. نلسون ماندلا کسی بود که در طول زندگیاش شاهد تحولات ریشهای فراوانی بود، تحولاتی که ماندلا به واسطه آنها از مبارزی شجاع که به قدرت سلاح برای آزادی مردم کشورش ایمان داشت به انسانی رئوف که زندگی آرام در کنار همسرش را برای برقراری صلح و آزادی در کشورش کنار گذاشت تبدیل کرد.
شاید تولد و رشد رویلیهلا هلا ماندلا (نام اصلی ماندلا بود و بعدها نام انگلیسی نلسون توسط معلمش برای وی در مدرسه برگزیده شد) در کشوری که نظام نژادپرستی در آن حاکم بود، یکی از عوامل اصلی بود که باعث شد ماندلا حیات سیاسی خود را برای متحد کردن گروههای سیاهپوستی که سالها زیر یوغ و سلطه حاکمان سفیدپوست بودند آغاز کند.
ماندلایی که در 22 سالگی و هنگام ورود به ژوهانسبورگ (بزرگترین شهر آفریقای جنوبی) در سال 1941 آرزوی ریختن استعمارگران سفیدپوست به دریا را در سر میپروراند، بعدها رئیس جمهوری برای آفریقای جنوبی شد که همگان را به همزیستی مسالمتآمیز و اتحاد بین سیاه و سفید فرامیخواند.
شاید سه نقطه عطف اصلی که در زندگی نلسون ماندلا میتوان به آن اشاره کرد تولد و رشد وی در فضایی بود که نظام نژادپرستی (آپارتاید) در آن حاکم بود که باعث شد ماندلا مبارزهای مسالمتآمیز را که بعدها به مبارزه مسلحانه کشیده شد آغاز کند.
ماندلا همواره به ادغام تمامی مخالفان نژادپرستی از تمامی قومیتها و گروهها در یک جبهه واحد و برای آغاز مبارزاتی مسالمتآمیز دعوت میکرد و در نهایت ثمره این تلاشها در توافق حزب کنگره ملی با دیگر مخالفان از تمامی اقشار مشخص شد.
فعالیتهای ماندلا تنها به مبارزه با نژادپرستی محدود نمیشود بلکه ماندلا برای علم و فرهنگ نیز مبارزه کرد و اولین موسسه قانونی برای سیاهپوستان را در شهر ژوهانسبورگ در سال 1952 با مشارکت اولیور تامبو، یکی از دوستانش تاسیس کرد.
اما مبارزات مسلحانه ماندلا تنها به این دلیل بود که تلاشهای مسالمتآمیزش برای احقاق حقوق سیاهپوستان با شکست روبهرو شد و کنگره ملی در سال 1960 ممنوع الفعالیت شد.
ماندلا، رهبر مبارزی بود که معتقد بود مبارزه مسلحانه میتواند آمال و آرزویهای ملتش را در آزادی از بردگی محقق کند. ماندلا در سال 1961 رهبر عالیترین جناح مسلح سری در کنگره ملی آفریقا شد و سال بعد از آن آموزشهای نظامی در الجزایر و اتیوپی دید. پس از گذشت یک سال از اقدام محرمانه این گروه ماندلا بازداشت شد و در سال 1964 به حبس ابد محکوم شد.
این مبارز آفریقایی در یادداشتهای خود نوشت: "در طول 50 سال کنگره ملی آفریقا معتقد بود که عدم خشونت اصل اساسی برای این کنگره است اما از حالا به بعد کنگره ملی سازمانی با ویژگیهای متفاوت خواهد بود و ما راهی جدید و بسیار خطرناک را آغاز خواهیم کرد؛ راهی که مسیرخشونت سازمانیافته است و اعلام میکنم که من آماده مرگ در این راه هستم."
این تحول زمانی به وجود آمد که آلبرت لوتولی، رئیس کنگره ملی توانست جایزه صلح نوبل را به خاطر مبارزات مسالمتآمیزش علیه نظام نژادپرستی به دست آورد.چنانکه ماندلا نیز وقتی از مبارزات مسلحانه دست کشید این جایزه را برد.
شکی نیست که ماندلا به تنهایی بخشی از هزینههای جنگ سرد را پرداخت، آن زمان که نامش توسط آمریکا در فهرست تروریستی برای سالهای طولانی ثبت شد و پس از آن که مبارزاتش در پرتوریا، یکی از پایگاههای غرب در رویارویی با گسترش نفوذ شوروی به عنوان "خط قرمز" غرب، آغاز شد.
اما نقطه عطف دیگر در زندگی ماندلا بازداشت وی در سال 1962 بود و در آن زمان پناه بردن به گزینه نظامی را توجیه کرد و گفت که اقداماتش تنها پاسخی به خشونتهای نظام آپارتاید است.
آزادهای در زندان
ماندلا در زندان انسانی آزاده بود و در طول 27 سال زندگی پشت میلههای زندان کتابهای زیادی را به زبان آفریقای جنوبی مطالعه کرد و مطالعاتش در رشته حقوق را ادامه داد و مهمترین کاری که در زندگی انجام داد انجام مذاکرات محرمانه با زندانبانان بود. ماندلا 18 سال در زندانی در جزیره "روبن آیلند" پیش از انتقالش در سال 1982 به زندان بلزمور به سر برد و سپس از آنجا به زندانی دیگر منتقل شد. در سال 1985 به ماندلا پیشنهاد شد که در مقابل متوقف کردن مبارزات مسلحانه آزاد میشود اما ماندلا این پیشنهاد را رد کرد و تا 11 فوریه 1990 در زندان ماند و پس از سقوط دیوار برلین و خروج ماندلا از زندان تمامی چارچوبهای فکری و ایدئولوژیکی که ماندلا به آن ایمان داشت فرو ریخت تا زمینهای فراهم شود که این فکر را بقبولاند سیاه و سفید برابرند. ماندلا در سال 1994 توانست ریاست جمهوری آفریقای جنوبی را به دست آورد.
زندانی که رئیس جمهور شد
با افزایش تحریمها و مجازاتهای بینالمللی بر آفریقای جنوبی به خاطر حاکمیت نظام نژادپرستانه فردریک ویلیام دکلرک رئیسجمهور تقریبا میانهروی آفریقای جنوبی جایگزین رئیسجمهور تندروی این کشور در سال 1979 شد که نتیجه این تغییر آزادی ماندلا بود. فردریک ویلیام دکلرک دستور داد ممنوعیتی که بر شورای آفریقا تحمیل شده بود برداشته شود و ماندلا توانست به جایگزین نوبل صلح در سال 1993 دست یابد.
شاید زیباترین جملهای که زمان خروج ماندلا از زندان گفته شد توسط اسقف آنگولایی و برنده جایزه صلح نوبل گفته شد.
وی در خصوص آزادی ماندلا گفت: شخصیتی از زندان آزاد میشود که از لحاظ اخلاقی بسیار بالاتر از کسی است که 27 سال پیش وارد زندان شد؛ کسی که سرشار از رحمت نسبت به ظالمانش است و میداند که چگونه بخشندهترین انسانها نسبت به دیگران باشد.
در سال 1994 ماندلا دور اول ریاست جمهوری آفریقای جنوبی را بر عهده گرفت و از سال 1991 تا 1997 رئیس شورای آفریقا بود.
ملت رنگین کمان
ماندلای زندانی حامل طرح صلح ملی برای آفریقای جنوبی بود و این را در روز ادای سوگند ریاست جمهوریاش چنین بیان کرد:" ما وارد دورهای میشویم که در آن جامعهای خواهیم ساخت با حضور شهروندان سیاه و سفید که همه با هم در آفریقای جنوبی برابرند؛ شهروندانی که میتوانند سرشان را بالا گرفته و بدون هیچ ترسی قدم بردارند و اطمینان داشته باشند که حقشان در برخورداری از کرامت انسانی محفوظ است. ملت رنگین کمانی که در کنار یکدیگر زندگی و با جهان زندگی مسالمتآمیزی خواهند داشت.
ماندلا پس از کنارهگیری از دنیای سیاست در سال 1999 تمام وقتش را به ماموریت میانجیگری در درگیریهای مختلف به ویژه در جنگ بوروندی صرف کرد و این به رغم اوضاع نامطلوب جسمانی وی بود و با وجودی بود که ماندلا از بیماری سخت سرطان پروستات که بعدها با عمل جراحی برطرف شد، رنج میبرد.
با وجودی که ماندلا در سال 1999 از سیاست بازنشسته شد همچنان به فعالیت خود در جمعیتها و جنبشهای حامی حقوق بشر در سراسر جهان ادامه داد و تعداد زیادی مدال و تقدیرنامه از رهبران سراسر جهان از جمله جواهر لعل نهرو و معمر قذافی دریافت کرد.
اما از بارزترین مواضع ماندلا میتوان به مخالفت وی در سال 1992 با دریافت جایزه صلح مصطفی کمال آتاتورک در ترکیه اشاره کرد که وی در اعتراض به اقدامات ناقض حقوق بشر در آن دوره در ترکیه از پذیرفتن این جایزه خودداری کرد و بعدها در سال 1999 این جایزه را پذیرفت.
آرشیو زندگی ماندلا پر است از مواضع سیاسی و جنجالبرانگیز این رهبر آفریقای جنوبی در غرب که از جمله آن میتوان به افکار و مواضع ماندلا در حمایت از مساله فلسطین و مخالفت با سیاستهای خارجه جورج دبلیو بوش، رئیسجمهوری اسبق آمریکا اشاره کرد. اما یک مساله که میتوان به آن اشاره کرد این است که جورج دبلیو بوش کسی بود که تصمیم گرفت نام ماندلا را از فهرست تروریستی آمریکا در سال 2008 در تولد 90 سالگی ماندلا حذف کند.
آخرین حضور ماندلا در عرصه بینالمللی تلاش وی برای دستیابی آفریقای جنوبی به حق میزبانی جام جهانی فوتبال در سال 2010 بود که برای اولین بار در قاره آفریقا اتفاق افتاد و شمار زیادی از حاضران در مسابقات نهایی زمانی که ماندلا ناگهان در یک ماشین گلف حاضر شد به وجد آمدند.
در خانواده ماندلا نیز در سال 1998 تحولی جدید در زندگی ماندلا به وجود آمد، ماندلای 80 ساله پس از جدایی از همسر سابق مادیکیزیلا با گراکا میشل، بیوه رئیسجمهور موزامبی ازدواج کرد و در مه 2004 اعلام کرد که فعالیتهای خود را برای بهرهمندی زندگی آرامتر در کنار خانواده و دوستانش کم کرده است.
از جمله مهمترین و برجستهترین مراحل زندگی این مبارز راه آزادی میتوان به این مساله اشاره کرد که سازمان ملل روز تولد ماندلا را روز جهانی اعلام کرد و ماندلا را به عنوان سفیر حسن نیت در سال 2005 برگزید.
از مهمترین لحظه هایی که ماندلا را در تاریخ ماندگار خواهد کرد زمانی است که این رهبر مبارزی که دوستدارانش از او به نام مادیبا یاد میکردند با بیوه کسی که نظام نژادپرستی را پایهگذاری کرده بود چای نوشید اما در کل زندگی ماندلا کتابی سرشار از تحولات و نقاط عطف مهم است.
آفریقای جنوبی با رئیسجمهور همیشگیاش وداع میکند
رهبر مبارز ضدآپارتاید در سن 95 سالگی نلسون ماندلایی که دوستدارانش از او به عنوان مادیبا (نام قبیله ماندلا) یاد میکردند دیگر میان مردمش نیست و امروز با حضور بیش از 100 تن از رهبران سراسر جهان مراسم بزرگداشتی برای او برگزار میشود.
جاکوب زوما، رئیس آفریقای جنوبی در سخنانی در یک برنامه تلویزیونی زنده اعلام کرد که نلسون ماندلا در 95 سالگی درگذشت ما امروز ماندلا را از دست دادیم و مردم آفریقای جنوبی کسی را از دست دادند که بیشترین تحول را ایجاد کرد. ماندلا در صلح درگذشت ولی ما با از دست دادن او ضرور زیادی کردیم.
باراک اوباما، رئیسجمهوری آمریکا نیز با توصیف ماندلا به عنوان شخصیتی شجاع و انسانی پاک در سخنانی کوتاه اعلام کرد، من اراده ماندلا در فداکاری در راه آزادی انسانها را ارج مینهم.
دیوید کامرون، نخستوزیر انگلیس نیز در پایگاه اجتماعی توییتر نوشت: با مرگ ماندلا نوری بزرگ به خاموشی رفت.
در همین حال، محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین نیز اعلام کرد که فلسطین و ملت آن ماندلایی که شجاعترین انسانهای جهان در حمایت از مساله فلسطین بود از دست دادند.
انتهای پیام