حسین سلیمی، استاد روابط بین الملل و رییس سابق دانشگاه علامه طباطبایی با حضور در ایسنا به بررسی ابعاد مختلف انتخابات ۱۱ اسفند ماه پرداخت و گفت: به تصور من این انتخابات تلاقی سه گونه متفاوت از بیم و امید بود، کسانی که از انتخابات به عنوان عنصر مشروعیت بخشیدن بیشتر به نظام و تثبیت جایگاه مردمی آن نگاه می کردند، بیم مشارکت کم و امید مشارکت بیشتر را داشتند. گروه دوم بیم وامید کسانی که کاملا مخالف انقلاب و طرفدار براندازی هستند که بیم مشارکت بیشتر و امید تحریم گسترده انتخابات را داشتند. در نهایت گروه سوم بیم امید کسانی بود که معتقد به تحول هستند و می گویند این تحول فقط از صندوق رای امکان پذیراست. از طرفی به دلیل اینکه سلایق مختلف در انتخابات وجود نداشت این تردید را داشتند در انتخابات باشند یا نباشد، از طرفی امید این را داشتند که اگر قرار است تحولی در کشور اتفاق بیفتند، تنها کانال مشروع این تحول انتخابات است و کانال امیدبخش دیگری برای تحول وجود ندارد.

وی در ادامه تصریح کرد: بیم و امید گروه سوم شدیدتر بود اول اینکه تنوع کاندیداها در برخی مناطق کم بود اگر می گفتند شرکت نکنیم دیدگاه تحول مخدوش می شد و اگر هم شرکت می کردند کاندیدای مورد علاقه خود را پیدا نمی‌کردند. به نظر می آمد امید گروه اول و سوم در این انتخابات بر بیمشان می چربید به این دلیل که اولا درست است که میزان کسانی که در انتخابات شرکت نکردند بیشتر است اما به تناسب انتخابات مجلس میزان مشارکت نیز آنقدرپایین نبود که بگوییم مردم از انتخابات روی گرداندند.

*ضرورت حرکت تحولی در مسیر اکثریت جامعه

رییس سابق دانشگاه علامه طباطبایی یادآور شد: البته حدود ۶۶ درصد مردم یا در انتخابات ۱۱ اسفند شرکت نکردند یا رای باطله دادند، این امر خود یک رای مهم است. به ما گوشزد می کند اگر ما به راه تحولی که اکثریت مردم می‌خواهند نرویم ممکن است در آینده انتخابات را به عنوان کانال مشروع جامعه از دست بدهیم. اما این دوره از انتخابات نشان داد باب انتخابات همچنان در حدی باز است و گروه دوم که بحث تحریم انتخابات را داشتند چندان موفق نبودند.

*تحول جدی در راه است

سلیمی خاطرنشان کرد: نتیجه ای که از انتخابات ۱۱ اسفند بدست آمد نشان می دهد شناسایی درستی از حدود ۵۰ یا ۶۰ درصد از نمایندگان منتخب وجود ندارد و به نظر می رسد تحولی در فضای قانون گذاری کشور در پیش است، اینکه این تحول چگونه است و آنگونه که برخی کارشناسان پیش بینی می کنند، این تحول تندروترانه خواهد بود؛ یعنی تصمیمات را رادیکال ترو تندتر خواهد کرد یا اینکه تحول به سمتی خواهد بود که می شود نظر آمار بیش از۶۰ درصدی مردم که در انتخابات شرکت نکردند را در انتخابات بعدی جلب کرد، باید منتظر بود و دید چه اتفاقی می افتد. اما به نظر می رسد یک تحول جدی در راه است.

این استاد تمام دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه مجلس آتی راهی جز تحول ندارد، تصریح کرد: نمایندگان مجلس آتی اگر دنبال شکوفایی، امیدبخشی و تداوم نظام هستند راهی جز ایجاد تحول در نظام را ندارند. در واقع عده‌ای که در انتخابات شرکت نکردند ممکن است به طور روتین در انتخابات همه دنیا مهم نباشد؛ اما در کشور ما که یک کشور انقلابی است، همراهی اکثریت مردم در انتخابات مهم است؛ حتی اگر فرض کنیم اگر ۹۰ درصد مردم در انتخابات شرکت می کردند، باید به این می اندیشیدیم آن ۱۰ درصد مردم چرا شرکت نکردند و چگونه می شود نظر این عده از مردم را برای شرکت در انتخابات بعدی جلب کرد تا برگردیم به ابتدای انقلاب که بالای ۹۹ درصد در انتخابات شرکت کردند.

*راهی جز تحول مثبت نداریم

به گفته وی، بنابراین ما راهی جز تحول مثبت نداریم. برخی این تحول را قانونگذاری در مسیر تندروی بیشتر می دانند تا در فضای روابط اجتماعی، بین المللی تندروی بیشتری داشته باشند یا اینکه اقدامات سخت تری در برابر مخالفان سیاسی اعمال کنند که به نظر من این نوع تحول مثبت نخواهد بود. همانطور که قانون اساسی راه را باز کرده و رهبران انقلاب تاکید کردند باید فضا را به گونه ای باز کنیم که همه مردم این کشور را از آن خود بدانند و حس تعلق و دلبستگی به نظام و کشور را داشته باشند. چرا که جوامع بر اساس نظام اعتماد شکل می گیرند اگر این نظام اعتماد خدشه دار شود و گسست بردارد مسئله پایداری و ثبات اجتماعی مطرح می شود.

*پیوندی بین نهادهای قانون گذاری و علمی ایجاد شود

سلیمی تاکید کرد: ما اگربه سمتی حرکت کنیم که اکثریت جدی مردم نسبت به نهاد انتخابات و نهادهای اصلی تصمیم گیرنده کشور رویگردان شوند ممکن است با بحران اعتماد مواجه شویم و این بحران خطر درهم ریختگی اجتماعی را در شرایط مختلف دارد و به نظر می رسد مجلس جدید نوعی پیوندی بین نهادهای قانون گذاری و علمی ایجاد شود تا آسیب های اجتماعی و جهاد جدید را با کمک این پیوند حل کنیم.

این استاد دانشگاه ادامه داد: من به جرات می توانم بگویم شرایطی که مجلس جدیدی شکل گرفته با مجلس ۴ سال پیش در حیطه های مختلف اعم از اقتصادی، فرهنگ و مطالعات اجتماعی متفاوت است. بنابراین باید این جهان را بشناسیم و سیاست های متناسب با جهان جدید تدوین کنیم. اگر ما این تحولات را نادیده بگیریم و بر طبل ثابتی که از چندین سال پیش آغاز کردیم بکوبیم ممکن است تحول در مقابل واقعیت های جاری جهان جدید قرار بگیرد.

*رای دهندگان مدل کلاسیک سیاست ورزی را نمی پسندند

رییس انجمن علمی علوم سیاسی کشور در پاسخ به شکست برخی چهره های مهم سیاسی در انتخابات اخیز نیز تاکید کرد: طبیعتا گروهی که در انتخابات شرکت کردند اعتماد لازم را به تیپ های سنتی و کلاسیک سیاست ورزی نداشتند. یعنی به نظر می رسید کسانی که شرکت کردند مدل کلاسیک سیاست ورزی را نمی پسندند و اینکه می گوییم جهان جدیدی شکل گرفته است همین موضوع است. به طوریکه افرادی که سبقه سیاسی جدی نداشتند اما در شبکه های اجتماعی پرنفوذ بودند این گروه توانستند نظر بخش جدی از رای دهندگان را به خود جلب کنند. به این دلیل که ما نمی توانیم پدیده شبکه های اجتماعی را که یک بعد جهانی دارند، نادیده بگیریم.

وی ادامه داد: بنابراین ذهنیت برخی از افرادی که در انتخابات شرکت کردند تحت تاثیر این شبکه ها قرار گرفت و برخی دیگر نیز که در انتخابات شرکت نکردند باز تحت تاثیر این شبکه ها قرار گرفتند. این نشان می دهد اول اینکه پدیده های نوین اجتماعی در جامعه باید جدی گرفته شوند. دوم اینکه تحت تاثیر این شبکه ها و عملکرد مسئولان و سیاستمدارانی که همواره بودند و یکنواخت عمل کردند، به نوعی از چشم رای دهندگان افتادند و گفتمان آنها ناکارآمد تشخیص داده شد. به طوریکه کسانی که رای دادند و کسانی هم که رای ندادند دنبال گفتمان ها و سخن کارآمد جدید هستند.

*بلوغ سیاسی در انتخابات دخیل بود

رییس سابق دانشگاه علامه طباطبایی قطعا عقلانیت و بلوغ سیاسی در انتخابات گذشته دخیل بود، گفت: این عقلانیت، هویت های سیاسی و اجتماعی جدید در درون تیپ جدید جامعه که همان شبکه های اجتماعی هستند شکل گرفته است. بلوغی که در این شرایط وجود دارد ممکن است از بلوغی که در بلوغ سیاست ورزی کلاسیک وجود داشت عمیق تر است.

*کسانی که در انتخابات شرکت نکردند برای خود تحلیلی داشتند

سلیمی همچنین در خصوص ضرورت ساماندهی شبکه های اجتماعی نیز یادآور شد: هر وقت این عنوان مطرح می شود نوعی محدودسازی وا فزایش فیلترینگ اتفاق می افتد. در حالی که باید سیاست های خود در حوزه شبکه های اجتماعی را بازنگری کنیم. حتی تعدادی از اصولگرایانی که بر خلاف تصور رای آوردند کسانی هستند که در شبکه های اجتماعی فیلتر شده پرنفوذ هستند. بنابراین کسانی هم که در انتخابات شرکت نکردند برای خود تحلیلی داشتند حدود ۲۰ درصد از مردم کسانی هستند زندگی روزمره خود غیرسیاسی هستند که این وضعیت در همه جوامع وجود دارد برای این افراد مهم نیست چه کسانی در رای قدرت قرار می گیرد اما عده بسیاری از کسانی که شرکت نکردند بر اساس تحلیل شرکت نکردند.

وی تاکید کرد: بسیاری هنوز معتقد هستند از طریق صندوق رای می شود نظر داد اما وقتی حتی یک کاندیدا پیدا نمی کند که موافق نظر خود باشد و بتواند تحولی که می خواهد را محقق کند چگونه رای بدهد به این دلیل است ما باید در سیاست های اعم از سیاست های شبکه های اجتماعی و سیاست های انتخاباتی به گونه ای رفتار کنیم که اکثریت مردم ازاین دیدگاه که تحول از طریق صندوق رای است رویگردان نشوند.

*باید کانال انتخابات را باز نگه بداریم

این استاد دانشگاه علامه طباطبایی درادامه یادآور شد: کسانی که در انتخاب شرکت نمی کنند و طرفدار براندازی نیز نیستند حتما فردی را مناسب ندیدند در انتخابات شرکت کنند اما کسانی هم که شرکت کردند معتقد بودند گفتار و کردار همیشگی کارآمد نیست. این پیام را می شود درک کرد، این انتخابات به نوعی بیانگر این است که اگر سیاستمداران می خواهند از کانال انتخابات وارد عرصه سیاست شوند باید رفتار، گفتار و کردار دیگری را بکار بگیرند. بنابراین برای چهره و نسل های جدید باید کانال انتخابات را باز نگه بداریم، همه یکنواخت نباشند و مثل هم سخن نگویند.

وی اظهار کرد: رقابت در سیاست به نوعی معارضه و مقابله جز ویژگی های آن است هیچ جامعه ای در هیچ کجای دنیا نمی تواند یکدست شود. در واقع سیاست نوعی رقابت بر سر قدرت و دستیابی به پایگاه ذاتی دولت است و دموکراسی به این دلیل آمده است که رقابت به خون و تعارضات وحشتناک کشیده نشود و بتواند از کانال رقابت به سمت مثبت هدایت کند. در این رقابت همه جناح ها باید به گونه ای عمل کنند که مردم را به سمت خود جلب کند. بجای اینکه تلاش کنند یکدیگر را به شیوه های فیزیکی سیاست ورزی سنتی از بین ببرند در سیاست ورزی دموکراتیک رقابت کنند تا نظر مردم را به سمت خود جلب کنند.

*گفتمان دور دوم انتخابات

رییس انجمن علمی علوم سیاسی کشور در پاسخ به این سئوال که چه گفتمانی در مرحله دوم انتخابات پاسخگو خواهد بود، گفت: نتایج این دوره از انتخابات نیز تا حدودی شبیه نتایج انتخابات مرحله اول خواهد بود، یعنی شاید چهره های سنتی و کلاسیک چندان موفق نباشند، چهره های جدیدتر و کسانی که توانستند در فضای اجتماعی جدید خود را در ذهن مردم جا بیندازند، مورد انتخاب باشند. این امر از یک طرف امیدبخش است که شاید بتوانند اقدامات موثری را انجام دهند و مقدار اعتمادی هم که وجود دارد را حفظ کنند، از طرف دیگر نیز ممکن است هراس آلود باشد؛ اینکه اگر این گروه فضای موجود را بسته تر کنند ممکن است در انتخابات بعدی دایره کسانی که فکر می کنند می‌توانند تحول ایجاد کنند کمتر شود.

این استاد دانشگاه علامه طباطبایی همچنین خاطرنشان کرد: سیاست هایی که برخی از منتخبین مجلس آتی بعضا ارائه می دهند با واقعیت های جهان بیرون تفاوت شگرفی دارد. مثلا در حوزه اقتصاد ما با پدیده ای به نام اقتصاد ملی فاصله گرفتیم اقتصاد جهان امروز بر اساس زنجیره هایی از اقتصاد جهانی می گذرد؛ یعنی کمتر کالای جهانی است یک کشوری برای خود تولید کند. فقط شیوه ها و اقتصادهایی برنده هستند که بتوانند خودشان را وارد زنجیره‌های ارزش جهانی کنند. اگر ما در گفتارها و سخنان برخی کاندیدا ببینیم اعتقادی به این زنجیره ندارند و معتقد هستند این زنجیره استکبار است و ما آن را نمی خواهیم. این امر به معنای رو به افول رفتن اقتصاد کشور است ما ناگزیر به پیوستن به این زنجیره های جهانی هستیم به ویژه اینکه اقتصاد ایران نظیر انرژی، پتروشیمی و.... که ماهیت بین المللی دارد.

وی ادامه داد: حدود ۱۶ سال پیش وقتی بزرگترین کمپانی های دنیا را بررسی می کردیم جنرال موتور و غیره جز این کمپانی ها بودند که امروزه هیچ کدام از آنها جز کمپانی های بزرگ محسوب نمی شوند؛ بلکه کمپانی های جدیدی نظیر گوگل، اپل و غیره جای آن را گرفته است که به صورت شبکه زنجیره جهانی به هم متصل هستند. اگر نگرشی بیاید گوی سبقت را از مابقی برباید و اینکه ثروت در جهان جدید کجا تولید می شود و رونق اقتصادی چگونه اتفاق می‌افتد و کشور ما به حفظ استقلال و آرمان های موجود می تواند در این شبکه جهانی حضور یابد و از آن بهره ببرد. اما اگر این تفکر را نداشته باشد و به تحولات جهان جدید نه فقط ناآشنا باشد؛ بلکه حالت موضع گیری جدی نسبت به آن داشته باشد هراس ما تشدید می شود.

*براندازان نفوذ ندارند

سلیمی همچنین خاطر نشان کرد: کسانی که طرفدار نگاه براندازانه در ایران هستند و می خواهند انتخابات را به عنوان راهگشا نفی کنند اینقدر در جامعه ما نفوذ ندارند. ممکن است درصد کمی در جامعه را تحت تاثیر خود قرار دهند اما همه بررسی های میدانی نشان می دهد اکثریت جدی مردم ایران با تغییر سیستم و براندازی نیستند و با نگرش شبکه های اجتماعی و رسانه های ضد انقلاب موافق نیستند به این دلیل باید به گونه ای عمل کنیم این گروه از افراد جامعه تقویت شوند.

سلیمی در پاسخ به این سئوال که دیپلماسی علمی در بعد داخلی و بین المللی چگونه می تواند به دولت و مجلس کمک کند، گفت: من معتقد هستم که روابط علمی دانشگاه های ما با شبکه جهانی دانش محدود و دیپلماسی علمی شکل نگرفته است، در واقع خود دیپلماسی علمی واژه محدود و به معنی روابط رسمی دولت ها با یکدیگر می باشد. این امر می تواند در تسهیل روابط ایران با سایر کشورها موثر باشد. اما به نظر من این موضوع برای حوزه دانش لازم است.

*نیازمند ارتباط با شبکه دانش جهانی هستیم

سلیمی با بیان اینکه امروزه نیازمندیم ارتباط گیری با شبکه دانش جهانی هستیم، افزود: ما امروزه با شبکه های دانش جهانی مواجه هستیم، اینکه بخواهیم با برخی کشورها توافق نامه علمی بنویسیم یا با چند دانشجو یا دانشگاه پروژه تحقیقاتی مشترک انجام دهیم یعنی دیپلماسی علمی شکل گرفته اما اصلا کافی نیست و باید در شبکه دانش جهانی حضور داشته باشیم. شبکه ای که اگر ما وارد نشویم مزیت های زیادی از دست داده ایم. بنابراین ما باید شرایطی را ایجاد کنیم تا دانشمندان و دانشگاه های ما بتوانند فارغ از محدودیت های سیاسی و امنیتی در شبکه جهانی دانش حضور داشته باشند.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: امروز دانشگاه های ما نقطه عطف کشور در روابط بین المللی هستند هیچ عرصه ای به اندازه این مراکز رشد قابل ملاحظه در دنیا نداشته است. دانشگاه های ما در عرصه های علوم انسانی، مهندسی و تجربی حرف های زیادی برای عرصه در زنجیره دانش جهانی دارند.

*توقع از مجلس آتی

وی تاکید کرد: توقعی که از مجلس آینده داریم این است که طراحی صورت بگیرد که چگونه دانشگاه های ما می توانند در شبکه جهانی دانش حضور فعال و بالنده داشته باشند. حضور در این شبکه ها فقط به معنی تاثیرپذیری نیست برای تاثیرگذار بودن نیز باید حضور جدی در این شبکه داشته باشیم و حوزه علم عرصه ای است که ما بسیار  می توانیم تاثیرگذار شویم.

سلیمی خاطرنشان کرد: دریچه هایی که به سوی دانشگاه ها برای کمک به مجلس باز شده بود بسیار امید دهنده محسوب می شد و در تاریخ ایران بی سابقه محسوب می شد که این دریچه ها می تواند بازتر شده و به دروازه های بزرگ تبدیل شود. مثلا در مجلس دو دوره قبل بسیاری از سیاست ها ابتدا پژوهش صورت می گرفت و از دانشگاه ها نیز برای بحث کارشناسی آن دعوت صورت می گرفت و طرح های خود را ارائه می دادند. که سیاست گذاری در حوزه راز و رمزها و همچنین اصلاح سیستم بانکی با نظر کارشناسی دانشگاه ها از جمله اقدامات مثبت گذشته بود.

رییس انجمن علمی علوم سیاسی کشور در پایان تاکید کرد: نابراین انتظار ما این است مجلس جدید شرایطی را ایجاد کنند که دانشگاه های ما بتوانند با پیوستند به شبکه دانش جهانی خودشان را تقویت کنند و در نتیجه آن درهای قانون گذاری و کشور را به گونه ای به روی دانشگاه ها بازکنند تا این مراکز نیز بتوانند با عقلانیتی که وجود دارد مشکلات کشور را حل و عقلانیت را به عرصه قانون گذاری و اجرا وارد کنند. بنابراین دانشگاه ها می توانند موتور تحول مثبت در جامعه باشد.

انتهای پیام