• پایگاه‌های اطلاع‌رسانی

  • پرتال امام خمینی (ره)
  • سایت مقام معظم رهبری
  • سایت ریاست جمهوری
  • سایت مجلس شورای اسلامی
  • سایت قوه قضاییه
  • سایت شورای نگهبان
  • سایت جهاد دانشگاهی
  • خبرگزاری‌ها

  • آنا
  • ایلنا
  • ایکنا
  • ایرنا
  • تسنیم
  • تابناک
  • دفاع مقدس
  • سینا پرس
  • شانا
  • قرآنی
  • موج
  • واحد مرکزی خبر
  • هنر آنلاین
  • دانشگاه‌ها

  • دانشگاه تهران
  • دانشگاه علامه طباطبایی
  • دانشگاه صنعتی شریف
  • دانشگاه صنعتی امیرکبیر
  • دانشگاه شهید بهشتی
  • دانشگاه آزاد اسلامی
  • دانشگاه خوارزمی
  • دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی
  • دانشگاه شهید چمران اهواز
  • دانشگاه فردوسی مشهد
  • دانشگاه اصفهان
  • دانشگاه تبریز
  • دانشگاه علوم پزشکی تهران
  • دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی
  • دانشگاه پیام نور
  • دانشگاه علم و فرهنگ
  • دانشگاه جامع علمی کاربردی
  • روزنامه‌ها

  • آفرینش
  • اطلاعات
  • جمهوری اسلامی
  • خراسان
  • رسالت
  • مردم‌سالاری

isna header

  • صفحه اصلی
  • علمی‌ و دانشگاهی
  • سیاسی
  • فرهنگی و هنری
  • اقتصادی
  • اجتماعی
  • جهان
  • ورزشی
  • استان ها
  • عکس
  • ویدئو
  • گرافیک
  • صوت
  • بازار
  • ایسنا+
  • چهارشنبه ۲۶ آذر ۱۴۰۴ - ۱۳:۰۸
  • GMT 09:38

سرویس عکس

  • مستند
  • خبری
  • ایران
  • استان‌ها
  • فتوبلاگ
  • English

  • آرشیو
  • خط مشی
  • درباره ایسنا
  • تماس با ایسنا
  • پیوندها
  • شبکه‌های اجتماعی
  • ایسنا ۲۴
  • صفحه اصلی
  • علمی‌ و دانشگاهی
  • سیاسی
  • فرهنگی و هنری
  • اقتصادی
  • اجتماعی
  • جهان
  • ورزشی
  • استان ها
  • عکس
  • ویدئو
  • گرافیک
  • صوت
  • بازار
  • ایسنا+
  • چهارشنبه ۲۶ آذر ۱۴۰۴ - ۱۳:۰۸
  • GMT 09:38

سرویس عکس

  • مستند
  • خبری
  • ایران
  • استان‌ها
  • فتوبلاگ
  • English

بند تاریخی نیم ور شاهکار مهندسی آبرسانی

۲۲ خرداد ۱۴۰۲ / ۱۲:۲۶

بند تاریخی نیم‌ور از بناهای بازمانده از دوره ساسانی و اولین حلقه از سیستم شگفت‌انگیز آبیاری دشت نیم‌ور است که با قدمتی دو هزار ساله، دانش روز مهندسی را به شگفتی واداشته است. بند به صورت دو تکه یا به عبارتی متشکل از دو بند کوچک و بزرگ است و در حدود ۹۰ متر طول دارد. بند بزرگ ۶۵ متر و بند کوچک کمتر از ۲۵ متر طول دارد. بند بزرگ در طول رودخانه و بند کوچک تقریباً به موازات آن قرار دارد و میان این دو بند یعنی در محل اتصال آنها، سکویی با ارتفاع ۴۰ سانتیمتر بالاتر از آبریز بند قرار دارد. این بند مهندسی‌ساز دارای چندین تکنولوژی دیگر از جمله سیستم تنظیم فشار آب برای جلوگیری از تخریب آن، سیستم تنظیم دبی آب خروجی، سیستم تصفیه آب و سیستم جلوگیری از مسدود شدن مسیر آب است.

عکس: هادی صفدری

  • بند تاریخی نیم‌ور از بناهای بازمانده از دوره ساسانی و اولین حلقه از سیستم شگفت‌انگیز آبیاری دشت نیم‌ور است که با قدمتی دو هزار ساله، دانش روز مهندسی را به شگفتی واداشته است.
  • نیم‌وَر شهری در بخش مرکزی شهرستان محلات و در ۲۵۰ کیلومتری جنوب تهران است و در مسیر محلات به دلیجان قرار دارد. این شهر از لحاظ جغرافیایی در جنوب شرقی استان مرکزی واقع شده و از اطراف به رودخانه قم‌رود (لعل‌بار)، کوه‌های آتشکوه، پناهگاه حیات وحش موته، معدن آتشکوه و معدن عباس آباد، محدود شده‌ است.
  • نگاهی به مسیر انتقال آب از بند تاریخی تا دشت نیم‌ور، سختی فرایند لایروبی را نمایان می‌کند و به آن ارزش دوچندان می‌بخشد. بی‌دلیل نیست که مردم نیم ور با پایان لایروبی، به جشن و پایکوبی می‌پردازند و آئین سنتی بیل‌گردانی نماد این جشن است.  
  • هرگاه که سخن از نیم‌ور به میان بیاید، سه عبارت "بیل‌گردانی"، "بند تاریخی نیم‌ور" و "معادن سنگ" خودنمایی می‌کند. سه عبارتی که به گونه‌ای در هم تنیده شده‌اند تا تاریخ کهن نیم‌ور را فراهم کنند.
  • ساخت این بند در دوران ساسانی انجام شده است و برخی از اهالی نیز بنا بر نقل قول‌ها، ساخت آن را به سلسله پیشدادیان از جمله جمشیدشاه یا سلسله کیانیان در زمان همای نسبت می‌دهند.
  • در فصل پائیز و زمستان که آب زیادی در رودخانه جاری است، بخشی از آب، و از فصل بهار به بعد و با کاهش آب رودخانه، تقریباً تمامی آب به داخل جوی می‌آید. آب از پشت بند و از جایی که آب وارد جوی و سپس وارد این کانال می‌شود، بعد از مسافتی ۱۰ متری به "چاگور" می‌رسد.
  • اگرچه بند نیم‌ور قرن‌ها است که در مسیر جریان پرتلاطم آب قمرود (لعل‌بار) قرار دارد اما طی تقریبا دو دهه اخیر به دلیل حرکت به سمت کاهش بارندگی، احداث سد در مسیر سرشاخه‌های رودخانه و قطع حقابه، در بیشتر روزهای سال با خشکی مواجه است.
  •  بدنه بند، دیواری از جنس سنگ دارد که به صورت نامنظمی کنار یکدیگر چیده شده‌اند. آب داخل رودخانه از سمت جنوب بند ابتدا وارد یک جوی کوچک و بعد از آن وارد کانال سرپوشیده‌ای می‌شود که در دل سنگ حفر شده است. آب مورد نیاز دشت کشاورزی نیم ور از همین جا وارد جوی می‌شود.
  • اگرچه این سازه یک بند بوده که با سد تفاوت دارد اما اگر این فرضیه را در نظر بگیریم که در دورانی کارکردی شبیه سد داشته است، می‌توان سازه‌ای مانند "تخلیه نیلوفری" در سدهای امروزی را در بند نیم‌ور تصور کرد که این حفره، خروجی این سازه بوده است.
  • بدنه بند، دیواری از جنس سنگ دارد که به صورت نامنظمی کنار یکدیگر چیده شده‌اند. آب داخل رودخانه از سمت جنوب بند ابتدا وارد یک جوی کوچک و بعد از آن وارد کانال سرپوشیده‌ای می‌شود که در دل سنگ حفر شده است. آب مورد نیاز دشت کشاورزی نیم ور از همین جا وارد جوی می‌شود.
  • در محل اتصال دو بند بزرگ و کوچک این سازه، سکویی با ارتفاع ۴۰ سانتیمتر بالاتر از آبریز بند قرار دارد.به نظر می‌رسد، سکو در قسمت پائین مانند یک ستون نگهدارنده عمل می‌کند و در قسمت بالا، تقسیم‌کننده آب بر روی دو بند، برای جلوگیری از تخریب احتمالی بند بر اثر فشار آب است.
  •  بند تاریخی نیم‌ور از سنگ و ساروج ساخته شده است که قرن‌ها مسئولیت تامین آب دشت نیم‌ور را بر عهده داشته است و همین سازه تاریخی، ابتدای مسیر ۱۸ کیلومتری لایروبی رودخانه تا دشت نیم‌ور است که در نهایت به آیین کهن "بیل‌گردانی" ختم می‌شود. از اینجا به بعد آب رودخانه از طریق "سیستم جالب و شگفت‌انگیز توزیع آب" بین مزارع و دشت نیم‌ور تقسیم می‌شود.  
  • در سیر و سفر ناصرالدین شاه قاجار به سراسر ایران در کتاب "سفرنامه عراق عجم"، از این بند نیز یاد می‌شود:
"...رودخانه قم هم از این نزدیکی‌ها می‌گذرد و سد محکمی در اینجا به رودخانه بسته‌اند که معروف به سد نیم‌ور است. اما ما به تماشای سد نرفتیم. اعتمادالسلطنه و شاهزاده منوچهر میرزا رفته، عکس سد را انداخته، به حضور آوردند. "
  • چاگور مجرای ورودی عمودی است که آب به داخل آن وارد شده و به سمت پائین حرکت می‌کند و بعد از آن، وارد کوره‌ای افقی به طول حدود ۵۰ متر شده و آب در دهانۀ "وره‌ما" دیده می‌شود. دیواره کناری رودخانه سنگی است و بالای چاگور نیز تخته سنگی برآمده قرار دارد که هر چند بخشی از دیواره رودخانه محسوب می‌شود اما مانند حفاظی از ورود هر چیزی به داخل چاگور جلوگیری می‌کند.
  • این بند مهندسی‌ساز دارای چندین تکنولوژی از جمله سیستم تنظیم فشار آب برای جلوگیری از تخریب آن، سیستم تنظیم دبی آب خروجی، سیستم تصفیه آب و سیستم جلوگیری از مسدود شدن مسیر آب است.
  • بند نیم‌ور علی‌رغم اینکه نزدیک به ۲ هزار سال از گزند تخریب کلی در امان مانده است اما گاهی نیز دچار خرابی‌هایی شده است که طبیعی به نظر می‌رسد.  
  • بند بصورت دو تکه یا به عبارتی متشکل از دو بند کوچک و بزرگ است و در حدود ۹۰ متر طول دارد. بند بزرگ ۶۵ متر و بند کوچک کمتر از ۲۵ متر طول دارد. بند بزرگ در طول رودخانه و بند کوچک تقریباً به موازات آن قرار دارد و میان این دو بند یعنی در محل اتصال آنها، سکوئی با ارتفاع ۴۰ سانتیمتر بالاتر از آبریز بند قرار دارد.
  • مشکل بند نیم‌ور ترددهای غیرمجاز از آن است. کاهش بارندگی و در کنار آن عریض و ناهموار بودن بستر رودخانه در اطراف بند باعث شده است که این سازه که در طول سال‌ها دچار آسیب شده، به محلی برای تردد بین دو سمت رودخانه تبدیل شود که این کار باعث افزایش خطر برای این سازه شده و سلامت آن را به شدت تهدید می‌کند.
  • اگرچه این بند برای آبیاری دشت نیم‌ور به مساحت ۵۰۰ هکتار بوده است اما دانش فنی بی‌نظیر به کار برده شده در آن، بیانگر قدرت و دانش فنی ایرانیان از گذشته‌های دور بوده است. به همین دلیل ضرورت حفظ این بنا، دوچندان می‌شود.
  • تاسیسات جانبی بند به کمک عوامل طبیعی، صخره‌ها و حفره‌های ایجاد شده در کنار بند، احداث شده است. بدیهی است که ساخت این تاسیسات کارآمد که بتواند برای هزاران سال در کنار بند، آب ۵۰۰ هکتار زمین کشاورزی را تأمین کند، بدون کمک گرفتن از عوامل طبیعی محل در زمان ساخت غیرممکن به نظر می‌رسد.
  • چرخه بی‌توجهی به بازسازی بند و ترمیم بخش‌های ترک خورده همچنان ادامه دارد و اگر اینگونه پیش رود، یکی از آثار ارزشمند اما کمتر شناخته شده کشور به تاریخ خواهد پیوست.
  • با توجه به اینکه بند بایستی فشار آب زیادی را که در زمستان و بهار پشت آن قرار می‌گیرد تحمل کند، بنابراین طول زیاد بند و دو تکه ساختن آن نیاز به منطقه‌ای داشته که رودخانه عرض مناسب را داشته باشد و هم دیواره رودخانه محکم و از جنس سنگ باشد.
  • دبیر لیلا بنیادی
  • استانی-عکس
  • بند نیم ور

اخبار مرتبط

  • شاهکار افسانه‌ای آبرسانی نیم‌ور در معرض تهدید

  • مخابرات
  • مدیران خودرو

لینکستان

    شارژر آیفون بلیط اتوبوس دانلود آهنگ خرید سرور مجازی پهنای باند اختصاصی بوکینگ تجهیزات پزشکی بهترین جراح بینی بلیط هواپیما ارزان‌ترین تورهای داخلی و خارجی بلیط استانبول به تهران رزرو هتل بلیط هواپیما خارجی ویزای دبی تور آهنگ جدید ایرانی خرید سی‌ پی کالاف دستگاه لیزر برش فلز سوالات آیین‌ نامه تور کیش با اقساط و شرایط ویژه شرکت‌های طراحی سایت در تهران خرید قسطی ساندویچ پانل پزشک 24 دانلود آهنگ جدید نرم‌افزار صورتحساب الکترونیکی
  • در زمینه انتشار نظرات مخاطبان رعایت چند مورد ضروری است:
  • -لطفا نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
  • -«ایسنا» مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
  • - ایسنا از انتشار نظراتی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزه‌های دین مبین اسلام باشد معذور است.
  • - نظرات پس از تأیید مدیر بخش مربوطه منتشر می‌شود.

نظرات

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
لطفا عدد مقابل را در جعبه متن وارد کنید
captcha
ISNA
  • آرشیو
  • خط مشی
  • درباره ایسنا
  • تماس با ایسنا
علمی و دانشگاهی
  • علم
  • پژوهش
  • فناوری
  • جهاد دانشگاهی
  • هوش مصنوعی
  • آموزش
  • صنفی،فرهنگی‌ودانشجویی
  • دانش‌بنیان‌ها
  • پیشرفت
  • rubika-icon
  • eitaa-icon
  • bale-icon
  • soroush-icon
  • telegram-icon
  • youtube-icon
  • x-icon
  • instagram-icon
  • rss-icon
  • aparat-icon
Nastooh Logoنرم‌افزار تحریریهٔ نستوه
© 2025 Iranian Students' News Agency. All rights reserved