فرهنگ عامه
-
«خردادگان»؛ جشن فراموش شده پاسداشت آب
در ایران باستان به بهانههای مختلفی جشنهایی برگزار میشده که البته با آنچه که ما امروز به عنوان «جشن» از آن یاد میکنیم، تفاوت داشته است. این جشنها الزاما برای شادی کردن نبوده و گاهی مجموعهای از نیایشها را دربرمیگرفته؛ در این میان پاسداشت مواهبی که از سوی پروردگار برای انسان درنظر گرفته شده بود از جمله زمین بارور، آبهای روان، آتش و... از آنچنان اهمیتی برخوردار بود که سبب شکلگیری جشنهای مخصوص میشد.
-
آداب و رسوم ایرانیِ سفر حج/ قسمت اول
از ریختن شِکر مقابل خانه حاجیها تا آداب خاص پختن آش پشتِ پا
به جا آوردن حج به عنوان یکی از فرایضی که تحت شرایطی خاص بر هر مسلمانی واجب میشود، آداب مخصوص خود را دارد که بخشی از آنها مرتبط با احکام اسلامی بوده و برخی دیگر نشات گرفته از رسوم خاصِ هر منطقه است و همین موضوع سبب شده سنت ویژهای برای بدرقه و استقبال از حاجیها شکل گیرد.
-
«پنجاه به دَر» قزوینیها چگونه مدارس را تعطیل کرد؟
امروز پنجاهمین روزِ بهار است؛ روزی همزمان با آیینِ «پنجاه به درَ» قزوینیها؛ آیینی کهن که حتی برگزاری آن بهانهای برای تعطیلی مدارس شهر میشود!
-
«بهاربد»؛ جشنی قدیمیتر از بعثتِ زرتشت
پانزدهم اردیبهشت مصادف با جشن «بهاربد» است؛ روزی که هم بهار به نیمه میرسد و هم بنابر روایتی همزمان با بعثت زرتشت است. هرچند در حال حاضر شاید کمتر کسی از این مناسبت خبر داشته باشد.
-
«کوچنشینی» و یک تغییر فرهنگی ۸ هزار ساله
جمعیت قابل توجهی از ایرانیان زندگی قومی، ایلی و عشیرهای دارند؛ سبکی از زندگی که به طور معمول با مفهوم «کوچ» همراه است و همین موضوع سبب شکلگیری نوع خاصی از فرهنگ، آداب و رسوم و سنتهایی شده است که هرچند نسبت به گذشته در حال کمرنگ شدن است اما همچنان وجود دارد.
-
رسوم متفاوت استقبال از عید فطر در ایران
با روئیت هلال ماه شوال، روزهداری و عبادت در ماه مبارک رمضان به پایان میرسد و مسلمانان به استقبال عید بندگی میروند؛ استقبالی که در ایران نیز بسته به عواملی همچون فرهنگ و منطقه جغرافیایی متفاوت است.
-
خرافات عجیب ایرانیها برای شب قصاص ابنملجم!
بر اساس برخی روایات عامیانه، بیستوهفتم ماه مبارک رمضان، روزی است که ابنملجم مرادی -قاتل امام علی (ع)- قصاص شد و به همین مناسبت، برخی رسوم عجیب در فرهنگ ایرانی شکل گرفت.
-
«مادرِ رنج برنج» و ترانه های فولکلوریک شالیزار
بخش زیادی از کاشت برنج توسط زنان گیلان صورت می گیرد. در زمان نشاکاری و وجین، زنان دسته جمعی در باتلاق شالیزار کار می کنند و ترانه های فولکلوریک می خوانند.
-
رسوم متفاوت خواندن دعای «جوشنکبیر» در شهرهای مختلف
مراسم شبهای قدرِ ماه مبارک رمضان فرصتی برای شب زندهداری با هدف دعا و نیایش و انجام مناسک خاص خود است؛ با این وجود گاهی عمل به این فرایض دینی با فرهنگ عامه، آمیخته شده و سبب ایجاد رسومی متفاوت برای شبهای قدر در هر نقطه از کشور شده است.
-
نذری نان؛ رسم زیبایی که هنوز در محلات قدیمی ادامه دارد
ماه رمضان رنگوبوی همه چیز را تغییر میدهد. حتی نذری دادن در این ماه، شکل و شمایل متفاوتی دارد و میتواند احیاکننده رسمِ یک نذری ساده، ارزان و بدون تفاخر باشد.
-
درگفت وگو با نویسنده کتاب مطرح شد؛
«آقادار» بازتاب فرهنگ مردم گیلان در حفظ درختان است
کتاب «آقادار» توسط انتشارات سپیدرود رشت منتشر شده و موضوع آن «درخت، در فرهنگ مردم گیلان» است.
-
فرهنگ مردم کوی و برزن در سیمای «شاهعباس و پینهدوز»
برخلاف تواریخ حکومتی و درباری، حکایتها و داستانهای عامیانه بازتابدهنده گذشته و فرهنگ فرودستان هستند. پُردورغ اند، اما راستینه هم دارن و سرشار از واقعیتهای فرهنگی و تاریخی جامعۀ ما هستند که بارها به خواندن و درنگ نیازمندند.
-
چرا جوجهها را آخر پاییز میشمارند؟
"جوجهها را آخر پاییز میشمارند" یکی از ضربالمثلهای شیرین ایرانی است که عموما مردم از آن در کنایه زدن به دیگران و بهنوعی برای رجزخوانی استفاده میکنند، اما همه بر این امر واقف هستیم که در هر ضربالمثل نکتهها و داستانهایی نهفته است.
-
فرهنگهای عاشورایی از کجا میآید؟
از پیشینۀ لغوی و فرهنگی «روضهخوانی»، «زنجیرزنی»، «سقّایی»، «سلّه (صلّه)»، «سنج»، «سنگزنی» و «سینهزنی» چه میدانیم و کدام یک از اینها در ادبیات کهن ما ریشه دارد؟
-
«عید قربان» در میان اقوام ایرانی چگونه است؟
«قربان» از معروفترین اعیادِ اسلامی است که میان شیعیان و اهل تسنن مشترکاً و با اندک تفاوتی برگزار میشود. رسم ذبحِ گوسفند یا شتر در این میان، معروفترین حرکتِ مشترک میانِ مسلمانانِ اغلب نقاط دنیاست.