یدالله حاجیعلیان در گفتوگو با ایسنا افزود: این آیین مخصوص اولین یلدای عروس و دامادهای سنگسری است که همچنان در دوره نامزدی هستند.
این پژوهشگر فرهنگ سنگسری درباره چگونگی برپایی این آیین توضیح داد: در این رسم کهن که همچنان در بین سنگسریها مرسوم است در اولین سال و اولین یلدای دوران نامزدی، خانواده داماد به منزل خانواده عروس دعوت میشوند. در این دعوت و میهمانی شبانه، تنها اعضای درجه یک خانواده داماد و از جمله: پدر، مادر، عمو، خاله، عمه، دایی و..دعوت میشوند.
وی ادامه داد: براساس این آیین، خانواده داماد یک دست لباس کامل سنتی برای عروس و هدایایی نیز برای اعضاء درجه یک خانواده عروس میآورند. هدیه عروس یک دست کامل از چادر زیبای سنتی و روسری اختصاصی ایل سنگسر گرفته تا کفش و دیگر البسه را شامل میشود. هدیه دیگر اعضای خانواده عروس نیز متفاوت است یا یک دست لباس و یا البسه مختلف دیگر است و یا یک تاقه پارچه برای اعضای درجه یک خانواده عروس به ارمغان میآورند.
این فعال فرهنگی با بیان اینکه البسهای که برای عروس هدیه میبرند متناسب با فصل سرد انتخاب میشود، تصریح کرد: هدیه اختصاصی عروس معمولا دربرگیرنده البسه گرم زمستانی از جمله: چادر زیبای محلی سنگسریها یا «سگی را»، دستمال پشمی یا «پشود سمال»، روسری ابریشمی یا «مکنه»، پیراهن ابریشمی سوزن دوزی شده که به «کژین شوی» معروف است و کت و دامنی از جنس ترمه که به آن «تیرمن کت و دامن» گفته میشود به همراه انواع کفش شامل چکمه چرمی، کفش کژین و حتی دمپایی پارچهای برای عروس.
وی افزود: علاوه بر هدیه اختصاصی عروس خانم، هدایا، البسه و یا پارچههایی نیز برای همه اعضای خانواده عروس تهیه و در این مهمانی اهداء میشود.
وی با بیان اینکه این میهمانی یلدایی آداب خاص خود را دارد اضافه کرد: غذای میهمانی و میوه و تنقلات شبانه آن نیز اختصاصی این آیین است. ضمن اینکه هدایایی مانند ظروف چینی، ظروف مسی و نظایر آن را نیز برای خانواده عروس به یادگار میبرند.
این پژوهشگر افزود: اعضای درجه یک خانواده داماد نظیر: عمو، عمه، خاله و... نیز که به میهمانی خانواده عروس میروند نیز معمولا هر کدام یک هدیه برای عروس میبرند.
وی با اشاره به تنوع غذایی این میهمانی گفت: غذای این میهمانی سنتی که به هفت رنگ خورش اشتهار دارد شامل هفت نوع غذا است که در صدر آن غذای معروف «دیگی» است که از غذاهای معروف ایل سنگسر و به ثبت ملی نیز رسیده است. دیگی غذایی بسیار مقوی و خوشمزه است که ۵۰ درصد آن گوشت بره و ۵۰ درصد آن برنج است.
حاجیعلیان ادامه داد: تهچین، کشمش پلو، عدس پلو، خورش قیمه، قرمه، فسنجان، سبزی پلو، خورش اسفناج و حتی در مواردی بادنجان پلو و پلو آلبالو و یا یک غذای سنتی دیگر به نام سقدو از دیگر غذاهایی هستند که معمولا هفت مورد از آنها در قالب «هفت خورش» در این آیین کهن پخته و با آنها از میهمانان پذیرایی میشود.
وی با بیان اینکه میوه و خشکبار از دیگر موارد پذیرایی در این شب یلدای خاص است، اظهار کرد: البته با توجه به اینکه در گذشته میوه به فراوانی امروز نبوده و آیین یلدابرون نیز مربوط به مقطعی از سال است که میوه کمتر وجود دارد معمولا از میوههای خشک شدهای همچون برگ زردآلو، برگ آلو،اَمرود خشک شده، سنجد، انواع میوه خشک و... و یا خشکبار و تنقلاتی همچون گردو، بادام ، پسته، گندم برشته با کشمش و شاهدانه و... استفاده میشود.
این نویسنده مهدیشهری با بیان اینکه این میهمانی با باز کردن هدایا ادامه مییابد، گفت: این میهمانی معمولا تا پاسی از شب یلدا ادامه دارد و اعضای دو خانواده به گپ و گفت میپردازند.
وی با بیان اینکه تفأل به شعر حافظ و یا یک فال با آب و برگ گل از دیگر آیینها و سرگرمیهای بعد از این مهمانی است، خاطرنشان کرد: این فال برای افراد مختلف و از جمله افراد دم بخت گرفته میشود. در این تفأل یک گل در داخل کاسهای آب گذاشته میشود و اگر برگ گلها به سمت بچرخد، باور دارند که فال خوبی است و به طور مثال بخت دختر به زودی باز میشود و اگر برگ گلها به سمت راست حرکت کند نیز گفته میشود که باید قدری بیشتر تحمل کند.
گرهگشایی از گرفتاری فامیل در شب یلدای سنگسریها
حاجیعلیان در پاسخ به پرسش خبرنگار ایسنا درباره آیینهای دیگر مرتبط با یلدا در بین مردمان ایل سنگسر خاطرنشان کرد: جدای از یلدا برون که اختصاص به اولین یلدای نامزدی دارد و یا برپایی آیین یلدا که همه سنگسریها آن را گرامی میدارند، آیین زیبای دیگری در بین مردم این ایل مرسوم است که نشاندهنده توجه ویژه به کرامت انسانها و مشارکت فامیل در حل مشکلات همدیگر است.
وی در تشریح این آیین گفت: در این رسم سنتی و کهن، بزرگ خانواده و یا بزرگ فامیل که پیش از آن از مشکل یکی از فامیل اطلاع پیدا کرده در میهمانیهای شب یلدا بدون اینکه از فرد گرفتار، نامی ببرد خطاب به همه خانواده یا فامیل اعلام میکند که برای یکی از فامیل مشکلی به وجود آمده و به طور مثال برای حل آن نیاز به این مقدار خاص پول و یا هر چیز دیگری است . معمولا بزرگ خانواده اعلام میکند هر کس هر مقدار توانایی دارد به حل این مشکل کمک کند و بنده تا قبل از یلدای سال آینده، آن را برمیگردانم.
این پیشکسوت رسانه ادامه داد: معمولا بزرگ خانواده، خود قبل از همه مقداری پول برای حل این مشکل میگذارد و مبلغ آن را اعلام میکند. بقیه افراد فامیل نیز هر کدام به وسع خود مبلغی برای حل مشکل میگذارند و بعد از جمع آوری کمکها، بدون اینکه کسی متوجه فرد گرفتار شود، پول جمعآوری شده در اختیار وی قرار میگیرد و وی نیز معمولا تا قبل از یلدای بعدی، آن را به بزرگ فامیل برمیگرداند تا طلب هر کدام را پرداخت کند.
وی با بیان اینکه این آیین سنتی چیزی شبیه مراسمهای گلریزان فعلی است، اظهار کرد: ویژگی مهم و برجسته آیین مذکور این است که کمکها با حفظ کامل کرامت انسانی و کاملا بدون اطلاع دیگران از مشکل و فرد گرفتار انجام میشود.
انتهای پیام