به گزارش ایسنا، بزرگترین خبر علمی سال جاری اختلالات سیاسی در ایالات متحده بود. کاهش بودجه، اخراجهای دانشگاهی و سیاستهای مربوط به واکسن به طور گسترده به عنوان حمله به علم دیده شدند و طبق گفته منتقدان دولت دونالد ترامپ، آسیب حاصل به علم میتواند تا مدتها ادامه یابد. با این حال، در سال ۲۰۲۵ پیشرفتهای مثبت زیادی هم وجود داشت که امید به سالهای آینده را افزایش میدهد.
به نقل از نیچر، در ادامه نگاهی خواهیم انداخت به پیشرفتها و دستاوردهای گوناگون علمی سال ۲۰۲۵ که میتوانند نور امیدی بر آینده بتابانند.
بازیابی گونههای در حال انقراض
در سال ۲۰۲۵ جمعیت برخی گونههای در معرض خطر و نزدیک به انقراض به دلیل تلاشهای قوی حفاظتی احیا شدند.
لاکپشت سبز دریایی (Chelonia mydas)، که از دهه ۱۹۸۰ در خطر بود، اکنون به وضعیت «کمترین نگرانی» در فهرست قرمز اتحادیه بینالمللی حفاظت از طبیعت (IUCN) منتقل شده است. تلاشها برای محافظت از تخمهای لاکپشت و اقدامات برای جلوگیری از گرفتار شدن تصادفی آنها در تورهای ماهیگیری، باعث بازیابی جمعیت آنها شده است.
مولگارای دمیالدار (Dasycercus hillieri)، یک پستاندار کوچک استرالیایی به اندازه موش، امسال از وضعیت نزدیک انقراض به «کمترین نگرانی» رسید. بین سالهای ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۱، قلمرو مولگارای دمیالدار بیش از ۴۸ هزار کیلومتر مربع با وجود شرایط خشک و کمبود غذا گسترش یافت.
در نهایت، کشورها در سپتامبر به یک اوج تاریخی برای حفاظت از دریاها رسیدند، با تصویب معاهده آبهای بینالمللی سازمان ملل توسط بیش از ۶۰ کشور. این معاهده، که از ژانویه اجرایی میشود، هدفش حفاظت قانونی از تنوع زیستی در آبهای بینالمللی و حفاظت از حداقل ۳۰ درصد از مناطق خشکی و دریاها است.
کوچکتر شدن سوراخ لایه اوزون
سوراخ لایه اوزون بر فراز قطب جنوب به کوچکترین اندازه خود از سال ۲۰۱۹ تبدیل شده است، که نشاندهنده ادامه بازیابی جو محافظ بالایی زمین است.
سوراخ اوزون اولین بار در ۱۹۸۵ کشف شد و نتیجه انتشار کلروفلوئوروکربنها (CFCs) توسط انسانها است، مانند خنککنندهها در یخچالها و اسپریهای آئروسل. پروتکل مونترال در ۱۹۸۷ تولید و استفاده از این مواد را مرحله به مرحله متوقف کرد و با موفقیت انتشار آنها را محدود کرد. از سال ۱۹۸۷، اندازه متوسط سوراخ اوزون در طول سال به تدریج کاهش یافته است و به کوچکترین اندازه تا کنون رسیده است.
سوراخ لایه اوزون در مسیر بازیابی کامل تا اواخر دهه ۲۰۶۰ است، مشروط بر اینکه تلاشها برای یافتن جایگزینهای سازگار با محیط ادامه یابد.
موفقیتهای ویرایش ژن
دیوید لیو، زیستشیمیدان در موسسه Broad در موسسه فناوری ماساچوست و هاروارد در کمبریج، ماساچوست میگوید: امسال سال پیشرفتهای بزرگ در ویرایش ژن بود در سال ۲۰۲۵، این فناوریها به تعدادی از نقاط عطف پزشکی دست یافتهاند.
اولین درمان ژنی برای بیماری هانتینگتون تاثیرگذار بود و نرخ کاهش شناختی شرکتکنندگان را ۷۵ درصد کاهش داد. آزمایش درمان ژنی دیگری برای درمان لوسمی لنفوبلاستیک حاد سلول T نویدبخش بود و بالغ بر ۱۱ کودک و بزرگسال شرکتکننده در آن مطالعه بهبود یافتند. نوع جدید درمان CAR-T-cell از فناوری ویرایش پایه برای تغییر چندین ژن در سلولهای T استفاده میکند و به آنها کمک میکند سلولهای سرطانی را هدف قرار دهند.
پژوهشگران همچنین اولین استفاده از فناوری کریسپر شخصیسازیشده را امسال آزمایش کردند. موفقیتهای دیگر شامل اولین آزمایش بالینی درمان ژنی برای یک اختلال ایمنی نادر به نام بیماری گرانولوماتوز مزمن و دیگری که جهش پاتوژنیک ایجادکننده آسیب ریه و کبد را اصلاح میکند.
این آزمایشهای بالینی راه را برای توسعه استراتژیهای ویژه جهش، برای بیماریهای نادر هموار کردند و نشان دادند همکاری بین دانشگاه و صنعت میتواند منجر به درمان بیماران شود.
افزایش استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر
انرژی تجدیدپذیر برای اولین بار در جهان از زغالسنگ پیشی گرفت. این موفقیت با نصب یک تراوات ظرفیت انرژی خورشیدی توسط چین در ماه مه ۲۰۲۵ تسهیل شد. تنها در ۶ ماه اول ۲۰۲۵، چین سیستمهای خورشیدی جدید با ظرفیت ۲۵۶ گیگاوات نصب کرد که دو برابر بیشتر از سایر نقاط جهان است. این کشور برنامه دارد ۲۰۰ تا ۳۰۰ گیگاوات ظرفیت انرژی خورشیدی و بادی دیگر اضافه کند.
چین و بسیاری از کشورهای در حال توسعه، با سرعت بسیار بالا انرژی خورشیدی و بادی و خودروهای برقی را توسعه میدهند.
حدود نیمی از تقاضای برق اتحادیه اروپا در سهماهه دوم و سوم سال از منابع تجدیدپذیر تامین شد. پیشبینی میشود ظرفیت انرژی تجدیدپذیر بین ۲۰۲۵ تا ۲۰۳۰ تقریبا ۴۶۰۰ گیگاوات افزایش یابد و دو برابر ظرفیت نصبشده بین سالهای ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۴ باشد.
با این حال، انتشار گازهای گلخانهای از سوختهای فسیلی امسال به بالاترین حد خود رسید. هنوز معلوم نیست آیا انرژی تجدیدپذیر میتواند جایگزین سوختهای فسیلی به عنوان منبع انرژی غالب جهانی شود یا خیر.
مهار ابولا
در ماه سپتامبر، تلاشهای قهرمانانه از سوی کارکنان بهداشت و دولتهای آفریقایی شیوع ابولا در جمهوری دموکراتیک کنگو را تنها در ۴۲ روز مهار کردند. در ۴ سپتامبر، شیوع در استان کاسای توسط وزارت بهداشت تایید شد. در مجموع، ۶۴ مورد گزارش شد که با آخرین مورد مربوط به ۲۵ سپتامبر بود. واکسیناسیون و درمان با آنتیبادی مونوکلونال بلافاصله پس از اعلام شیوع آغاز شد که به جلوگیری از بیماری کمک کرد.
داروهای جدید مالاریا
در ماه نوامبر، سازمان جهانی بهداشت (WHO) اولین درمان مالاریا برای نوزادان را تصویب کرد. از آنجایی که کودکان زیر پنج سال حدود ۷۵ درصد مرگ و میرهای مالاریا را تشکیل میدهند، این دارو میتواند جهان را یک قدم به حذف بیماری نزدیکتر کند.
نسخه نوزادی این درمان، به نام Coartem (artemether–lumefantrine)، دارویی ارائه میدهد که اکنون میتواند به طور ایمن برای درمان مالاریا در جمعیت نسبتا مورد بی توجهی قرار گرفته نوزادان و کودکان کوچک استفاده شود. این قطعاً تاثیرات گستردهای خواهد داشت، به ویژه در بهبود درمان مالاریا در جمعیتهای در معرض خطر و همچنین بهبود نتایج درمان در نوزادان و کودکان کوچک و در مناطقی با انگلهای مقاوم به دارو.
در یک آزمایش بالینی فاز ۳ امسال، داروی دوم مالاریا به نام GanLum موفق شد مالاریا را در۹۷.۴ درصد از شرکتکنندگان درمان کند. این دارو همچنین انگلهایی را که به داروی ضد مالاریا آرتیمیسینین مقاوم شده بودند از بین برد. اگر GanLum تاییدیه قانونی بگیرد، اولین دسته جدید داروی مالاریا در بیش از ۲۵ سال خواهد بود.
آلرژی به بادام زمینی کاهش یافت
یک مطالعه نشان داد که آلرژی به بادام زمینی در کودکان در ایالات متحده طی دهه گذشته کاهش یافته است، که یک پیروزی بزرگ برای سیاستها و تصمیمگیری مبتنی بر علم است.
سالها به والدین گفته میشد نوزادان را در معرض بادام زمینی قرار ندهند تا از واکنشهای آلرژیک خطرناک جلوگیری شود. اما یک مطالعه مهم در ۲۰۱۵ عکس این موضوع را نشان داد. وقتی نوزادان از چهار ماهگی با محصولات بادام زمینی آشنا میشوند، احتمال حساسیت آنها بسیار کمتر است. این مطالعه منجر به تغییر دستورالعملهای بهداشتی بین سالهای ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۷ شد.
اکنون، شیوع آلرژی به بادام زمینی در کودکان زیر سه سال در ایالات متحده ۴۳ درصد در مقایسه با سال ۲۰۱۲ کاهش یافته است. همان روش قرار دادن نوزادان در معرض انواع آلرژنها همچنین باعث کاهش ۳۶ درصد از آلرژیهای غذایی دیگر شد.
انتهای پیام