ایسناپلاس: ۲۸ اسفند ۱۳۸۱ و در زمان ریاست جمهوری جورج بوش، ایالات متحده با ائتلافی متشکل از انگلیس، استرالیا و لهستان طی عملیات نظامی همه‌جانبه، ابتدا از هوا و روز بعد از زمین به خاک عراق حمله کردند. رئیس جمهوری ایالات متحده و نخست‌وزیر انگلیس، هدف از حمله را «خلع سلاح‌های کشتار جمعی مخفیانه صدام در عراق، توقف حمایت صدام از تروریسم و آزادی مردم عراق» اعلام کردند؛ که البته ادعای وجود زرادخانه‌ی تسلیحات شیمیایی در عراق هرگز اثبات نشد.
بعد از وقوع حملات ۱۱ سپتامبر (۲۰ شهریور ۱۳۸۰) و پیش از حمله به عراق، جورج بوش با یک سخنرانی در ۳۰ دی ۱۳۸۰، عراق را حامی تروریسم و دشمن آمریکا خواند و این کشور را در کنار ایران و کره شمالی «محور شرارت» نامید. او علت این نامگذاری را «حمایت این سه کشور از تروریسم» و «تلاش آنها برای دستیابی به سلاح‌های کشتار جمعی» اعلام کرد تا افکار عمومی آمریکا را در این جنگ قریب‌الوقوع با خود همراه کند.
از طرف دیگر نخست‌وزیر انگلیس هم دلیل این حمله را شکست عراق در استفاده از «آخرین فرصت» برای خلع سلاح کشتار جمعی ادعایی خواند که مقامات آمریکایی و بریتانیایی آن را تهدیدی مستقیم و غیرقابل تحمل برای صلح جهانی توصیف می‌کردند تا سازمان ملل را نیز در این تصمیم با خود همراه کنند.
سرانجام ۲۹ اسفند ۱۳۸۱ حمله‌ای غافلگیرانه با اسم رمز «عملیات آزادی عراق» برای آمریکایی‌ها و «عملیات هدفمند» برای انگلیسی‌ها به خاک عراق آغاز شد. در این حمله نیروهایی از ده‌ها کشور دیگر با عنوان «ائتلاف راغِبان» با ارسال نیرو، تجهیزات، خدمات و نیروهای حفاظتی و ویژه مشارکت کردند.
سقوط بغداد، پایان صدام
بغداد در بیستمین روز از فروردین ۱۳۸۲ سقوط کرد و ۲۴ سال دیکتاتوری صدام حسین به پایان رسید. با فرار مقامات بعثی مردم به ساختمانهای دولتی هجوم برده و دست به غارت اموال دولتی زدند؛ در این میان نیروهای آمریکایی تنها وزارتخانه متروک نفت را در کنترل خود گرفتند. سپس عملیات دیگری را علیه ارتش عراق ترتیب دادند و با تصرف مناطق نفت‌خیز کرکوک و تکریت - زادگاه صدام - اشغال عراق را کامل کردند و پس از آن صدام ناپدید شد. هر چند سقوط صدام ابتدا با ابراز خوشحالی مردم بخصوص اکثریت شیعه همراه بود اما باعث فقدان دولت منجر به هرج‌ومرج وسیع در کشور شد.
تخمین زده می‌شود در مرحله‌ی حمله‌ی اولیه به عراق که حدود ۴۰ روز طول کشید، تقریباً ۹ هزار و ۲۰۰ سرباز عراقی و سه هزار و ۷۵۰ غیرنظامی توسط نیروهای ائتلاف کشته شدند. همچنین نیروهای ائتلاف از مرگ ۱۳۹ نظامی آمریکایی و ۳۳ نظامی بریتانیایی خبر دادند. با اینکه جورج بوش روز ۱۱ اردیبهشت ۱۳۸۲ پایان جنگ عراق را اعلام کرد، اما این پایان حضور آمریکایی‌ها در این کشور نبود. حضور نیروهای عملیاتی اشغالگران در عراق، هشت سال و هشت ماه و ۲۹ روز ادامه یافت و آمریکایی‌ها در تاریخ ۲۷ آذر ۱۳۹۰ در توافق با دولت عراق، بیشتر نیروهای نظامی خود را از این کشور خارج کردند.
صدام پس از سقوط کامل عراق متواری و در خانه‌ی یکی از محافظانش در شهر تکریت – زادگاه صدام - پنهان شده بود، سحرگاه بیست و دوم آذر ۱۳۸۲ در عملیاتی با نام «سپیده‌دم سرخ» توسط نیروهای آمریکایی بازداشت شد. دیکتاتور عراق سه سال بعد از دستگیری، پس از بازجویی‌ها و برگزاری دادگاه‌های طولانی به اعدام محکوم شد.
سابقه درگیری نظامی آمریکا و عراق
با وجود آنکه حمله‌ی آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳، یکی از طولانی‌ترین عملیات‌های نظامی آمریکا در منطقه محسوب می‌شود، این جنگ تنها درگیری نظامی آمریکا با عراق نبوده و پیش از این هم آمریکایی‌ها دو بار با عراق درگیری نظامی داشتند. نخستین درگیری در سال ۱۳۶۹ و با هدف بیرون راندن عراقی‌ها از خاک کویت صورت گرفت. دومین حمله‌ی آمریکا به عراق، در سال ۱۳۷۷ انجام شد که طی آن بسیاری از زیرساخت‌های نظامی عراق نابود شد. آمریکا و انگلیس دلیل این حمله را در اختیار داشتن سلاح‌های غیرقانونی توسط عراق اعلام کردند.
وضعیت سیاسی عراق پس از سقوط صدام و تشکیل دولت انتقالی
نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا اندکی پس از ساقط شدن دولت بعثی صدام، حکومتی با عنوان ائتلاف موقت ایجاد کردند تا به عنوان یک حکومت انتقالی عمل کند. این حکومت از اردیبهشت ۱۳۸۲بمدت چهارده ماه تمامی امور عراق را به دست گرفت. شش ماه بعد، عراقی‌ها در انتخابات مجلس شرکت کردند تا اعضای آن پیش‌نویس قانون اساسی را آماده کنند تا اولین حکومت دموکراتیک در عراق شکل بگیرد.
تبعات خروج نیروهای آمریکایی از عراق
پس از خروج نیروهای آمریکایی از عراق در سال ۲۰۱۱، خلاء قدرتی در عراق ایجاد شد که شبه‌نظامیان داعش آن را پر کرده و تقریبا یک‌سوم خاک دو کشور عراق و سوریه را تصرف کردند. پیشروی این گروه تروریستی، این نگرانی را در میان کشورهای عربی حوزه خلیج فارس ایجاد کرد که دیگر نمی‌توانند برای تامین امنیتشان به آمریکا تکیه کنند.
همچنین ریچارد آرمیتاژ، معاون سابق وزیر امور خارجه آمریکا در دولت بوش در این رابطه گفته «حمله‌ی آمریکا به عراق ممکن است به‌اندازه حمله هیتلر به شوروی یک خطای استراتژیک باشد و ناتوانی ما در تامین امنیت عراق پس از این حمله، باعث بالا گرفتن هرج و مرج و پیدایش داعش در این کشور شد.»
پیامدهای «نبرد بزرگ»
پیامدهای این جنگ که بوش آن را «نبرد بزرگ» نامیده بود، و پایان حکومت بیست‌وچهارساله‌ی صدام، بقدری فراگیر بود که چهره‌ی عراق را بکلی دگرگون و این کشور را صحنه‌ی درگیری‌های فرقه‌ای و مذهبی کرد. این امر منجر به ظهور افراط‌گرایی در منطقه و در نتیجه کشتار و آواره‌شدن میلیون‌ها انسان شد.
حمله‌ی آمریکایی‌ها به عراق بدون داشتن برنامه‌ای منسجم برای نظام سیاسی جایگزین و فقدان درک درست آنها از اینکه صدام چگونه آتش جریان‌های پنهان سیاسی در عراق را زیر خاکستر نگه داشته بود، منجر به بروز تحولاتی شد که تا سال‌ها دامن آمریکایی‌ها را گرفت. جان نیکسون، یکی از مأموران اطلاعاتی سیا، سال‌ها بعد در کتابش با عنوان «بازجویی از صدام» اذعان کرد که «فقدان درک ما از وضعیت عراق، نقیصه‌ای جدی را در سیاست خارجی آمریکا نشان داد که ما را از زمان تأسیس کشورمان به ستوه آورده است.»
بر اساس برآوردهای پروژه «هزینه‌های جنگ» در دانشگاه براون، هزینه‌های آمریکا در جنگ عراق و سوریه تاکنون بالغ بر یک تریلیون و ۷۹۰ میلیارد دلار بوده است. پیش‌بینی شده که این رقم، با احتساب هزینه‌های مراقبت از مجروحان جنگی تا سال ۲۰۵۰ به رقم دو تریلیون و ۸۹۰ میلیارد دلار خواهد رسید.
بعد از این حمله که دستاورد ملموسی برای دولت آمریکا در بر نداشت و براساس اطلاعات جعلی انجام شده بود، اعتبار آمریکا در افکار عمومی بین‌المللی به شدت خدشه‌دار شد. با این حال، چهره‌های حامی جنگ مانند جان بولتون که در زمان حمله هم از این اقدام حمایت کرده بود، خروج نیروهای آمریکایی از عراق در سال ۲۰۱۱ را «بدترین اشتباه پس از سرنگونی صدام» دانستند.
از سوی دیگر، ایران که بعنوان یک بازیگر قدرتمند منطقه‌ای مایه‌ی نگرانی آمریکا بود و حتی از سوی بوش بعنوان جزئی از «محور شرارت» نامیده شده بود، پس از دگرگونی‌های سیاسی در عراق نه‌تنها تضعیف نشد بلکه با پایان حکومت اقلیت سنی صدام و انتقال قدرت به‌دست اکثریت شیعه، به متحد و کشور نزدیک به عراق تبدیل شد و نفوذ استراتژیک خود را در منطقه تعمیق کرد؛ اتفاقی که درست عکس چیزی بود که آمریکا می‌خواست.
انتهای پیام
نظرات