بعد از حدس و گمان های فراوان مبنی بر اینکه ترامپ رئیس جمهوری آمریکا قصد قرار دادن نام سپاه در لیست گروههای تروریستی دارد؛ این اتفاق در نهایت در ۸ آوریل  عملی شد. از همان لحظه رسمی شدن این خبر، واکنش ها از هر چهار گوشه عالم به رفتار تهاجمی ترامپ و خارج از عرف و نزاکت بین المللی ترامپ آغاز شد. با توجه به اینکه سپاه پاسداران نیروی رسمی حکومتی و برآمده از قانون اساسی است، رفتار ترامپ از منظر حقوق بین الملل، نقض استقلال و مداخله در امور داخلی است.

در همین راستا در گفت‌وگو با جلال میرزایی رئیس کمیته سیاسی فراکسیون امید، پیامدهای رفتاری ترامپ بر فضای امنیتی خاورمیانه و روابط ایران و امریکا را مورد بررسی قرار داده ایم.

علی رغم اینکه تصور نمی شد ترامپ به این زودی سپاه را در لیست گروههای تروریستی قرار دهد؛ چه عوامل و محرک هایی باعث رفتار تهاجمی ترامپ در مواجهه با ایران شد؟

معمولا در اتخاذ یک تصمیم بزرگ سیاسی عوامل مختلفی دخیل است. در تبیین رفتار دولت آمریکا نسبت به ایران بایستی مجموعه عوامل و شرایط محیطی را در نظر گرفت. بخش عمده سیاست خارجی آمریکا در خصوص ایران متاثر از دشمنی های همسایه جنوبی عرب‌مان و اسرائیل است.  رژیم صهیونستی با توجه به نفوذ و موقعیت اش در مراکز قدرت آمریکا به شدت پیگیر سیاست فشار حداکثری به ایران است. از سوی دیگر باید در نظر داشت که ترامپ شخصیتی خاص دارد. ترامپ تمایل دارد متمایز و متفاوت از دیگران دیده شود. دنبال دیده شدن و برجسته شدن است و مدام سعی دارد با اقدامات خلاف انتظار توجهات جهانی را به خود جلب کند. شناسایی جولان اشغالی به عنوان بخشی از سرزمین رژیم صهیونیستی از جمله این رفتارهاست. در حالی که مطابق قعطنامه های سازمان ملل، منطقه جولان جزء مناطق اشغالی حساب می شود و تاکنون هیچ نهاد بین الملل و حتی روسای پیشین جمهور آمریکا این منطقه را مورد شناسایی قرار نداده اند. البته در خوش خدمتی های ترامپ به اسرائیل باید به پایان تحقیقات رابرت مولر بازرس ویژه تحقیقات روس گیت اشاره داشت. به نظر می رسد با نفوذ لابی های یهودی بود که تحقیقات مولر به پایان رسد. بی دلیل نیست که بنیامین نتانیاهو نخست وزیری رژیم صهیونیستی به فاصله یک ماه  چندین بار به دیدار مقامات روسی و شخص پوتین رفته است. نتانیاهو به نوعی نقش واسط و میانجی را در حل منازعه میان دو محور واشنگتن و مسکو بازی می کند. به طوری که اخیرا نیروهای روسی حاضر در سوریه جنازه یک سرباز صهیونیستی را که حدود دهه ها پیش در سوریه مفقود شده بود را در اختیار مقامات صهیونیستی قرار دادند. برآیند این رفتارها نشان می دهد که ترامپ سیاست فشار حداکثری به ایران را دنبال می کند.

با توجه به اینکه اقدام ترامپ هم از منظر حقوق بین الملل و هم عرف سیاسی قابل قبول نیست و عموم بازیگران به نکوهش ‌ترامپ پرداختند؛ از دیدگاه جنابعالی در تصمیم اخیر ترامپ نسبت به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پای منافع چه بازیگرانی نهفته است؟

حضور  تقریبا سه ساله ترامپ در کسوت ریاست جمهوری آمریکا، این مساله را برای همه عیان کرده که رئیس جمهوری آمریکا کمترین اعتبار و ارزش را برای مقررات و حقوق بین الملل قائل است. نظر متخصصان اهل فن برای ترامپ مهم نیست. ترامپ دوست دارد دیگران از او حساب ببرند تا اینکه گوش به فرمان سایر نهادها باشد. در ارتباط با رویکردش با سپاه کاملا مشخص است که جریان عبری- عربی بسیار خوشحال و سرمست از رفتار ترامپ هستند. چه بسا خوشحالی و استقبال کشورهایی چون بحرین و رژیم صهیونیستی نشان می دهد که این جریان ها برای این کار هزینه هم داده اند. از سوی دیگر این دیدگاه نیز مطرح است که جریان صهیونیستی با پیشبرد این طرح به نوعی به دنبال بستن باب هر گونه مذاکره میان ترامپ با دولت ایران هستند. اسرائیلی ها به شدت نگران هر گونه مذاکره احتمالی میان ایران و واشنگتن هستند. ترامپ نشان داده که مرد لحظه هاست و تصمیمات هیجانی می گیرد و بارها آمادگی اش را برای مذاکره با ایران هم اعلام داشته است. این رویکرد ترامپ به مذاق صهیونیست ها خوش نمی آید و برای همین، لابی های یهودی با عملیاتی ساختن راهبرد تروریستی اعلام شدن سپاه از سوی دولت آمریکا، عملا امکان هر گونه مذاکره با ایران را بسته اند. البته این به آن معنی نیست که طرف ایرانی حاضر به مذاکره با آمریکایی هاست و ایران از همان روز خروج ترامپ از برجام اعلام داشته که خط قرمزش برای مذاکره بازگشت به توافق برجام است. اینجا مساله ذهنیت و برداشت طرف های صهیونیستی مطرح است که نگران هر گونه مذاکره ایران و امریکا بودند.

رفتار ترامپ چه تاثیری بر ائتلاف سازی های منطقه در خاورمیانه خواهد داشت. آیا شاهد صف کشی کشورها در منطقه میان ایران و امریکا خواهیم بود؟.

وقتی سخن از منازعه منطقه ای میان ایران و آمریکا باشد، عراق به عنوان کانون اصلی این منازعه مطرح است.  با عطف به همین نگرانی هاست که عادل عبدالمهدی نخست وزیری عراق در سخنانی اعلام کرد که نگران تاثیر منفی رفتار تهاجمی ترامپ نسبت به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بر وضعیت امنیتی عراق است. با توجه به حضور فعال سپاه در پروژه بازسازی اقتصادی عراق و مشارکت در امنیت این کشور، بعید به نظر می رسد که عراق وارد ائتلاف سازی های منطقه ای به رهبری آمریکا علیه ایران شود. از سوی دیگر این ملاحظه در عراق نیز وجود دارد که با توجه به حضور نزدیک به ۵ هزار نیروی آمریکایی مستقر در شمال کشورشان، زمینه ای برای تنش و درگیری میان این نیروها با سپاه ایجاد نشود. دولت عراق تمام هم و غم اش عادی سازی روابط با هر دو کشور ایران و آمریکاست تا قربانی کشمکشهای این دو قدرت واقع نشود. از این منظر تصمیم ترامپ در تروریستی خواندن سپاه، دولت عراق را در موقعیت بسیار دشوارتری نسبت به گذشته در تنظیم و متعادل سازی روابط خارجی اش قرار داده است.

تاثیر واقعی و ملموس تروریستی اعلام شدن سپاه از سوی ترامپ به ایران چه خواهد بود؟

قبل از هر چیز باید توجه داشت که دولت آمریکا سابقا سپاه و شخصیت های مرتبط با این نهاد نظامی را مورد تحریم قرار داده بود. امریکا در سال ۲۰۰۷ شاخه برون مرزی سپاه یعنی نیروی قدس را در لیست شمول فرمان اجرایی۱۳۲۲۴ گذاشته بود. در دوره اخیر هم وزارت خزانه داری آمریکا در سال ۲۰۱۷سپاه را به بهانه حمایت از تروریسم در شمول این فرمان اجرایی قرار دارد. از این رو اقدام اخیر ترامپ فی نفسه چیز جدیدی نیست. سپاه حضوری فعال در جغرافیای امنیتی خلیج فارس دارد. نیروهای سپاه در همین خلیج فارس در کنار ناوهای امریکایی حضور دارند و از سوی دیگر در لبنان، سوریه و عراق حضوری اثرگذار دارند.  برداشت بنده این است که تیم تصمیم ساز ترامپ خود متوجه این واقعیت ها هستند و از قرار دادن نام سپاه در لیست سازمان های تروریستی خارجی، اهداف نمادین و سیاسی را دنبال می کنند. برای همین هم است که ترامپ مسئولیت را نه به پنتاگون بلکه به وزارت خارجه سپرده و این نشان می دهد که دولت آمریکا به دنبال برخوردهای مستقیم نظامی نیست.

جنابعالی چه راهبرد و رویکردی را در مقابل رفتار ترامپ برای دولتمردان توصیه می کنید؟

در وهله اول راهبرد ما در ارتباط با آمریکا بایستی بر مفروضات درست و اصولی استوار باشد. اگر به ظرافت ها توجه نکنیم و تصمیمات هیجانی و احساسی بگیریم، متضرر می شویم. نکته دیگر این است که اقدام آمریکایی ها در ارتباط با سپاه از روی اعتماد به نفس و موضع فعالانه نیست. امریکایی ها طی سالیان گذشته فعال مایشاء در خاورمیانه از افغانستان، سوریه، عراق تا یمن بودند. امروز با حضور و نقش یابی ایران در این کشورها از میزان اثرگذاری آمریکا بسیار کاسته شده است. طبیعی است که دولت آمریکا دلیل اصلی کاهش قدرت و موقعیت اش در منطقه را از ناحیه ایران می بیند. ابزار ایران در این مناطق سپاه است. اینجاست که عمق خصومت امریکا با سپاه عیان می شود. از این رو حرکت ترامپ در قرار دادن نام سپاه اقدامی منفعلانه است. دولت آمریکا با روی آوردن به سیاست فشار حداکثری به نوعی به دنبال تضعیف موقعیت سپاه است. با عطف به این واقعیت ها باید در داخل با آرامش و اعتماد به نفس بیشتری عمل کنیم. اقدام مجلسی ها که با فرم لباس سپاه وارد مجلس شدند؛ در نوع خود حرکتی پسندیده بود و نشان از همدلی و انسجام در داخل داشت. البته در موضع گیری ها و اظهارنظرهایمان باید دقیق و حساب شده عمل کنیم و هر روز به فکر صدور قطعنامه نباشیم.  باید با تقویت همگرایی داخلی و تقویت مراودات منطقه ای، دولت آمریکا را مجبور به تجدید نظر در سیاست های تقابلی اش کنیم.

انتهای پیام