به گزارش ایسنا، ابعاد سکونت‌گاه‌های شهری روزبه‌روز پیچیده‌تر و به تبع آن ناپایداری  امنیتی در بوم‌شهرها نمایان‌تر شده است. بر این منوال جامعه شهری، به ویژه در اشکال امروزی و مدرن آن، به طور دائم و گسترده در معرض انواع مختلفی از مخاطرات قرار گرفته است. تهران با قرارگیری و گسترش در مجاورت گسل‌های فعال در شمال و جنوب در معرض تهدید به زلزله است. با توجه به این که سکونت‌گاه‌های غیررسمی از بافت‌های آسیب‌پذیر از لحاظ کالبدی هستند، با رویکرد توجه به موقعیت نسبی خطر زلزله در تهران، محققان در پژوهشی با عنوان " کاهش آسیب‌پذیری سکونت‌گاه‌های غیررسمی محله فرحزاد در برابر زلزله احتمالی تهران" این موضوع را بررسی کرده‌اند.

در این پژوهش که توسط صادق صیدبیگی، دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامی، محمد نصیری، دانش آموخته کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای دانشگاه گیلان، سروش برازان لطفی، دانش‌آموخته کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی شهری دانشگاه گیلان و سید حسن رسولی، کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه پیام نور انجام شده، آمده است:« تحقیق حاضر بر حسب هدف از نوع تحقیقات، کاربردی است و براساس ماهیت و روش، از نوع توصیفی- تحلیلی است. محله فرحزاد یکی از محله‌های منطقه دو شهرداری تهران است . بافت مسکونی فرحزاد متاثر از ویژگی‌های طبیعی چون توپوگرافی، باغات و فضای سبز و الگوی سکون و شیوه گسترش کالبدی خود به غیر از قسمت‌هایی از جنوب محدوده، دارای بافتی ارگانیک با خصوصیاتی متنوع از نظر جهت‌گیری اقلیمی است.»

بر این اساس به منظور سنجش میزان آسیب‌پذیری کالبدی، برحسب شاخص‌های عمر بنا،  کیفیت بنا،  مساحت قطعات تفکیکی، عرض معابر، تعداد طبقات، نوع مصالح بررسی شد که در نهایت میزان آسیب‌پذیری هر شاخص براساس تحلیل سلسله مراتبی AHP به دست آمد.

نویسندگان این مقاله می‌گویند:« برحسب امتیازهای هرکدام از شش شاخص مورد بررسی از تحلیل متغیرها در موتور استننتاج‌گر GIS، نقشه آسیب‌پذیری تولید شده است. برحسب پهنه‌بندی لایه‌های کالبدی، حدود ۴۴ درصد در پهنه آسیب‌پذیری بسیار پایین قرار گرفته است که البته مساحت قابل توجهی فاقد بنا است. ۱۲ درصد در پهنه آسیب‌پذیری پایین، ۳ درصد در پهنه آسیب‌پذیری متوسط، ۲۸ درصد در پهنه آسیب‌پذیری بالا و ۱۳ درصد در پهنه آسیب‌پذیری بسیار بالا قرار دارد.»

با توجه به آن چه در این پژوهش آمده است، براساس شاخص مساحت بنا، ۲۶ درصد از سطح محله در سطح متوسط، ۴۹ درصد در سطح زیاد و همچنین ۲۵ درصد در سطح خیلی زیاد آسیب‌پذیر هستند. براساس قدمت بنا، ۴۷ درصد از سطح محله از آسیب‌پذیری زیاد برخوردار هستند.

نتایج این پژوهش نشان داد که در محدوده فرحزاد، تفکیک قطعات در اندازه‌های کوچک و بافت ریزدانه، قدمت بالای ساختمان‌ها و عرض کم و زیر شش متر معابر و مصالح کم دوام، شرایط نامناسبی را فراهم کرده است که محدوده در آسیب‌پذیری بالا قرار بگیرد. برای کاهش آسیب‌پذیری باید با برنامه‌ریزی جامع و هدفمند و با تاکید بر مسائل کالبدی، اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی سعی در کاهش آسیب‌پذیری و بهبود شرایط موجود کرد.

محققان در پایان این مقاله راهکارهایی همچون بالا بردن میزان مشارکت شهروندان از طریق برگزاری کلاس‌های آموزشی جهت فراگیری خطرات احتمالی، تخریب و نوسازی ۱۳ درصد پهنه موجود در فرحزاد با آسیب‌پذیری بسیار بالا و فقرزدایی فرهنگی از شهر و شهروندان را ارائه کرده‌اند.

این پژوهش در دومین شماره نهمین دوره نشریه دانش پیشگیری و مدیریت بحران منتشر شده است.

انتهای پیام