*همايش حقوق مطبوعات* راسخ: -مطبوعات را بايد با اخلاق و خودتنظيمي كنترل كنيم -دستدرازي به حريم خصوصي به اصل وجود مطبوعات لطمه ميزند
عضو هيات علمي دانشگاه شهيد بهشتي اظهار كرد: مطبوعات زماني ميتوانند كاركرد داشته باشند كه آهنگ حركت آنها آرام باشد تا به اصل خود لطمه نزنند.
به گزارش خبرنگار حقوقي ايسنا، دكتر محمد راسخ در سخنراني پاياني نشست اول همايش دو روزهي حقوق مطبوعات در سخناني با عنوان «مطبوعات و دموكراسي: آزاد اما اخلاقي» با اشاره به دموكراسي به عنوان امري بنيادين، اظهار كرد: هدف اصلي ما در هيات جمعيمان دموكراسي است. دموكراسي يك وصف ثانويه است كه ما به ازاي بيروني ندارد. اگر 10 عنصر در بيرون برشمرده نشود وجود دموكراسي معنا ندارد. وقتي به اين عناصر نگاه ميكنيم سه عنصر در ميان آنها وجود دارد كه اگر باشند آن جامعه شيوهي تمشيت امر عمومي را به سبك دموكراتيك اداره و محقق ميكند.
وي با برشمردن سه عنصر مهم براي تحقق دموكراسي، تشريح كرد: نصب حاكمان از طريق عمومي، عزل حاكمان بر اساس راي عمومي و نظارت عمومي بر كار حاكمان سه عنصر مطرح هستند. ماهيت دموكراسي به اين ترتيب يعني عزل و نصب حاكمان از طريق راي و نظارت از سوي مردم بر حاكمان است.
عضو هيات علمي دانشكدهي حقوق دانشگاه شهيد بهشتي، با بيان اينكه دموكراسي ارزش بنيادين دارد، گفت: ارزش دموكراسي بر يك انسانشناسي بنا شده است. زيرا انسان يك موجود ذياراده است. يعني اين موجود ذياراده بر سرنوشت فردي و جمعي خود حق دخالت دارد. پس اگر از طريق عدم مداخلهي انسان در تمشيت عمومي زندگي او اداره شود ماهيت انسان پايمال شده است.
وي در ادامه همهي انسانها را داراي حق مداخله در سرنوشت خود دانست و گفت: اين سنگ بناي دموكراسي است و اين خط قرمز انسانهاي عصر مدرن است يعني كسي بر ديگري در تمشيت امور عمومي رجحان ندارد.
راسخ با قرائت سخني از برنارد شو مبني بر ساماندهي جامعه توسط تك تك اعضاي جامعه نه طبقهي خاص، اظهار كرد: مشكل دموكراسي به نظر برخي از اساتيد بر اساس راي افلاطون حق برابري راي جاهل و عالم است. راي افلاطون نقطهي آغاز مشكل دموكراسي به نظر برخي است كه معتقد است اقتضاي طبيعي امور نيست كه ناخدا به خدمه التماس كند تا از دستورات او تبعيت كنند. بدين ترتيب يكي از مشكلات دموكراسي اين است كه اگر همه اعضاي جامعه حق برابر مداخله در تمشيت امور عمومي داشته باشند راي جاهل در كنار راي عالم برابر است و در نتيجه تصميمات نامناسب اخذ ميشود.
وي افزود: دخالت دادن عموم مردم در تمشيت عمومي احتمال تصميمگيري نامناسب در دموكراسي را بالا ميبرد. مداخلهي جاهلان از سوي ديگر در تمشيت امور عمومي امكان نظارت را پايين ميآورد. دموكراسي مبتني بر گوهر انساني است و ذرهاي از آن نميتوان عقبنشيني كرد پس بايد چارهاي براي اين نقيصه انديشيد. علاج اين مشكل گفتوگو، تعامل و شكلگيري آراي آگاهانه است.
اين نويسندهي حقوقي گفتوگو را بخش معرفتي و تعامل با بخش رفتاري را راهحل مشكل دموكراسي دانست و گفت: اگر گفتوگو شكل نگيرد آراي موجه و قرين به حقيقت شكل نميگيرد و لذا دموكراسي به ضد خود تبديل ميشود و راهحل دموكراسي نفي آن نيست.
وي در ادامهي سخنان خود نقطهي شروع بحث مطبوعات در دموكراسي را در نقيصهي دموكراسي دانست و بيان كرد: بسياري از امور طبع شده ميتواند از مصاديق ضديت با نظام سياسي باشد مثلا در نظام پادشاهي يا شبه كمونيست كه اساسا در اين جوامع طرح انديشهي جديد را برنميتابند.
راسخ با ذكر مثالي از دورهي قاجار، مطبوعات را تنها در بستر دموكراسي ممكن دانست و گفت: ديالوگ يك دموكراسيگرا با ضد دموكراسي ديالوگ يك كر و لال است. در دموكراسي مطبوعات از دو جهت مطرح ميشوند.يكي محل تعامل و تمرين فضيلت مدارا هستند و دوم امكان نظارت عمومي احسن را فراهم ميكنند. به اين ترتيب مطبوعات دو معنا دارد كه معناي عام آن در ايران مطلوب است. هر گونه مطلب منتشر شدهي چاپي معناي مطبوعات را دارد.
وي افزود: يكي از آسيبشناسيهاي مطبوعات اين است كه در نظر بگيريم كه كاركرد كتاب را نميتوانند داشته باشند. البته اگر كتابي سانسور شود در اين حالت گفتوگو ناممكن يا ناقص ميشود و اميدي به ارتقاي فرهنگ وجود ندارد.
وي با اشاره به صنعت چاپ به عنوان نقطهي تحول در تاريخ، بيان كرد: مطبوعات يعني آنچه چاپ و در شمارگان بالا توزيع ميشود كه موجب شكلگيري آراء، مشاركت و نظارت ميشود.
وي مطبوعات را داراي سه نوع مطلب يعني خبر، گزارش و نظريات دانست و تصريح كرد: سه نوع كالا از سوي مطبوعات در اختيار مردم گذاشته ميشود كه مهمترين نتيجهي انتشار اين سه نوع مطلب واقعنمايي حيات فردي و اجتماعي است. جامعهاي كه از واقعيات زندگي خود مطلع نباشد به سمت ادارهي تمشيت عمومي خود به شكل مناسب پيش نخواهد رفت. دومين نتيجه به اين ترتيب اصلاح نگرشهاست. اگر نگرشهاي ما عوض نشوند نوع زندگي ما عوض نميشود. مطالب چاپي به شكلگيري نگرشها، تمرين مدارا و نظارت منجر ميشوند.
راسخ با اشاره به نظريهي انتخاب عمومي در آمريكا و تاثير آن در انگليس، تعقيب نگرشها و امكان نقد را بيان و تصريح كرد: نقد مبتني بر نگرشهاست و اگر نگرشهاي غني در جامعه نباشد نقدها سطحي خواهد بود و بر اساس اين مسئله امكان نظارت عمومي و سياسي ايجاد ميشود و فضائل در جامعه رشد ميكنند.
وي افزود: ما پيش از آنكه به جامعهي مدني بپردازيم بايد به شجاعت مدني بپردازيم. جامعهي ايراني بعد از سركوب مغول دچار سركوب بوده است و واجد شرايط مدني نيست. از اينرو مردم دچار چند شخصيتي ميشوند و اين مسئله مانع شكلگيري جامعهي مدني و ارتقاء فرهنگي است. مطبوعات در اين ميان فضيلت شجاعت را ميتوانند گسترش دهند. گفتن از برخي چيزها در بعضي زمانها موجب ميشود كه حكومتها حقوق مردم را به رسميت بشناسند.
عضو هيات علمي دانشكدهي حقوق دانشگاه شهيد بهشتي، لازمهي كاركرد مطبوعات در دموكراسي را داشتن آزادي و غنا در ماهيت آنها دانست و اظهار كرد: مطبوعات هر آنچه كه در كشور جرم نيست را از ديد حكومت ميتوانند بنويسند و جرايم البته بايد تفسير شوند و ناقض حقوق شهروندي نباشند.
وي افزود: دو مسئله وجود دارد. اول آنكه از دموكراسي نميتوان گذشت و لازمهي دموكراسي گردش اطلاعات است و دوم اينكه از مطبوعات نميتوان گذشت زيرا مطبوعات براي اينكه گردش اطلاعات معنا داشته باشد لازم هستند اما آزادي مطبوعات امري تضمين شده نيست.
راسخ در ادامهي سخنان خود مطبوعات را داراي آسيبهايي دانست و گفت: وجود اين آسيبها اصل مسئله را زير سوال نميبرد و حكومتها به اين بهانه نميتوانند مطبوعات را تعطيل كنند. اولين آسيب مطبوعات اين است كه از آنها توقع بيشتر داشته باشيم و دوم اينكه مطبوعات به فرهنگ و ساختار قدرت بيتوجه باشند يعني مطبوعات زماني ميتوانند كاركرد داشته باشند كه آهنگ حركت آنها آرام باشد تا به اصل خود لطمه نزنند.
وي با اشاره به فشار مطبوعات و دخالت آنها در زندگي خصوصي احمدشاه در دورهي قاجار مطبوعات را از زبان شاه فضولباشي خواند و گفت: اگر مطبوعات به حريم خصوصي دست درازي كنند به اصل وجود مطبوعات لطمه ميزنند و يكي از آسيبهاي مطبوعات پرداختن به امور نسبتا نامهم است.
راسخ مسالهي مهم براي مردم در درجهي اول را با اشاره به نظرسنجي دربارهي كلينتون در آمريكا امنيت و نظم دانست و بيان كرد: مطبوعات در يك فضاي سياسي و فرهنگي كه خودشان ساختهاند و نسبتي با واقعيت ندارد كار ميكنند؛ لذا اگر نميتوانيم از آزادي و غناي مطبوعات بگذريم بايد از ناحيهي جامعهي مدني و مردمان عضو جامعهي سياسي آسيبهاي مطبوعات را در نظر بگيريم وگرنه مطبوعات كاركردي براي دموكراسي ندارند.
عضو هيات علمي دانشكدهي حقوق دانشگاه شهيد بهشتي، در پايان سخنانش با اشاره به اهميت جامعهي مدني در توجه به آسيبهاي مطبوعات، تاكيد كرد: مطبوعات بايد آزاد باشند زيرا باب دموكراسياند و دموكراسي ارزش پايه است اما مطبوعات را بايد با اخلاق و خودتنظيمي حفظ و كنترل كنيم.
انتهاي پيام
- در زمینه انتشار نظرات مخاطبان رعایت چند مورد ضروری است:
- -لطفا نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
- -«ایسنا» مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
- - ایسنا از انتشار نظراتی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بیاحترامی به اشخاص، قومیتها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزههای دین مبین اسلام باشد معذور است.
- - نظرات پس از تأیید مدیر بخش مربوطه منتشر میشود.
نظرات