به گزارش ایسنا، شبکه الجزیره در یادداشتی درباره تحولات اخیر مصر و تجمعات ضد عبدالفتاح سیسی، رئیس جمهوری این کشور و همچنین موضع احتمالی آمریکا در قبال سیسی چنین می‌نویسد: مقامات آمریکا این مسأله را پنهان نمی‌کنند که اولین ملاحظه استراتژیک حاکم بر مواضعشان درباره تحولات مصر همواره روابط مصر با اسرائیل است، چراکه واشنگتن اصرار دارد در هیج شرایطی تهدیدی برای اسرائیل به وجود نیاید.

در همین راستا، طبق اذعان رهبران اسرائیل و مراکز تحقیقاتی آن، سیسی به موفقیت‌های بزرگی دست یافته است. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر موقت اسرائیل بارها تحسین خود را از نقش سیسی ابراز کرده و "خرد"، "شجاعت" و "دوستی" با وی را ستوده است.

نتانیاهو پیشتر در این باره گفته بود: در جریان دیدارهایم با سیسی برداشت مثبتی از رهبری و هوش او داشتم و بینش‌ مفیدی از او درباره نوع چالشی که ما با آن مواجه هستیم، کسب کردم. ما همچنین درباره مقابله با این چالش‌ها به بهترین شکل ممکن بحث و گفت‌وگو کردیم.

همچنین مرکز تحقیقات امنیت داخلی اسرائیل به این نتیجه رسیده است که تقویت و اطمینان از ثبات نظام سیسی جزئی از منافع اسرائیل به شمار می‌رود.

دستگاه نظامی مصر

علی‌رغم جنبه شخصی روابط با اسرائیل، وضعیت و انسجام دستگاه نظامی مصر، کلید اصلی این روابط است. بنابراین با توجه به این دیدگاه، نباید ماندن سیسی در قدرت به ضرر وحدت و اثربخشی دستگاه نظامی این کشور باشد.

با این وجود، چندین شبهه در این باره وجود دارد؛ چراکه سیسی تعدادی از افسران بلند پایه ارتش را که پیشتر یار و یاور او بودند، برکنار کرده و سامی عنان، رئیس سابق ستاد مشترک ارتش مصر را پس از تلاش برای رقابت با او در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۸ به زندان انداخت.

دستگاه نظامی مصر در سایه ساختار ضعیف نیروهای سیاسی و حزبی و همچنین نهادهای جامعه مدنی، به عنوان مرجع اصلی هرگونه تغییر سیاسی در این کشور شناخته می‌شود. این همان چیزی است که پیشتر آن پاترسون، سفیر پیشین آمریکا در قاهره به آن اشاره کرده بود.

وی در این باره گفته بود که ارتش مصر در سال ۲۰۱۱ حسنی مبارک را از قدرت کنار گذاشت و محمد مرسی را نیز در سال ۲۰۱۳ برکنار کرد و چنانچه کسی سیسی را سرنگون کند، آن ارتش مصر خواهد بود.

ثبات سیاسی

به طور کلی، حفظ این نوع از ثبات در مصر یک منفعت برای آمریکا و اسرائیل به شمار می‌رود، اما ارزیابی‌های متفاوتی از عملکرد سیسی در این رابطه وجود دارد، به ویژه با توجه به نگرانی‌های برخی نیروها نسبت به آنچه "موج دوم بهار عربی" توصیف شده است که در الجزایر و سودان اتفاق افتاد.

طبق برخی از این ارزیابی‌ها، سیسی با هزینه‌ای‌ بسیار هنگفت موفق به برقراری ثبات شده است اما این ثبات پایدار نیست، چراکه حکومت وی متکی به سرکوبگری است که مصر طی دهه‌ها و شاید قرن‌ها شاهد آن نبوده است.

اما طبق ارزیابی‌های دیگر، سیسی نتوانسته مصر را به ثبات واقعی برساند و اگرچه او مشروعیت خود را بر جنگیدن با آنچه که "اسلام سیاسی" و "گروه‌های افراطی" می‌نامد ، بنا نهاد، اما به اشکال مختلف تمامی جریان‌های را سرکوب کرده است.

در همین راستا، "‌جکسون دیل"، عضو هیئت تحریریه روزنامه واشنگتن پست گفته است: احیای استبداد که قرار بود ثبات سیاسی را به جهان عرب بازگرداند و راه را برای نوسازی اقتصادی باز کند، شکست خورده است.

وی افزود: سیسی تصور می‌کرد که می‌تواند از مدل استبداد سرمایه داری که توسط چین و روسیه ساخته و ترویج شده بود، تقلید کند، اما به دلیل فساد، تسلط نظام سرمایه داری بر حکومت و ناکارآمدی در تحقق این هدف شکست خورد.

روابط شخصی

اما روابط شخصی میان سیسی و دونالد ترامپ چه می‌شود؟ آیا این روابط نمی‌تواند یک حلقه نجات برای رئیس جمهوری مصر باشد؟

ترامپ در چندین جلسه سیسی و روابط با او را تحسین کرده و معتقد است که او در ایجاد ثبات در مصر، پایان دادن به هرج و مرج و مقابله با تروریسم موفق عمل کرده است.

اما این رابطه وجهه دیگری نیز دارد که توسط مطبوعات فاش شده است، طوری که ترامپ همتای مصری خود را یک "دیکتاتور" و "قاتل" می‌داند که نقش مفیدی برای واشنگتن ایفا می‌کند.

روزنامه وال‌استریت ژورنال در این باره گزارش کرد، رئیس جمهوری آمریکا پیشتر و در جریان نشست میان کشورهای عضو گروه هفت در حالی که قرار بود در هتلی در شهر بیاریتز فرانسه با عبدالفتاح السیسی دیدار کند، گفت: "دیکتانور محبوب من کجاست؟" این در حالی بود که دست کم ۱۰ مقام آمریکایی و سه مقام مصری منتظر ورود رئیس جمهور مصر بودند و حرف‌های ترامپ را شنیدند.

پیش از این نیز "باب وودوارد"، روزنامه‌نگار برجسته آمریکایی در کتاب خود تحت عنوان "ترس .. ترامپ در کاخ سفید" آورده که رئیس جمهوری این کشور عبدالفتاح سیسی را "قاتل لعنتی" خوانده است.

چه کسی پشت می‌کند؟

این روابط همیشه برای هر دو طرف مثمر ثمر نبوده است، چراکه دولت آمریکا بلافاصله به درخواست سیسی برای تروریستی خواندن اخوان المسلمین پاسخ نداد و این درخواست همچنان بدون پاسخ و معلق باقی مانده است.

از سوی دیگر، طبق گزارش‌های رسانه‌ای، سیسی نیز به درخواست‌های واشنگتن برای پیوستن قاهره به ائتلاف استراتژیک منطقه‌ای برای مقابله با "نفوذ" ایران موسوم به "ناتوی عربی" پاسخ نداد.

علاوه بر این، تحلیل‌های سیاسی صورت گرفته در واشنگتن میان سیاست خارجی نهادهای آمریکایی و روابط بین‌المللی که ترامپ در پیش گرفته مانند ارتباط با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه و یا کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی، تفاوت قائل هستند.

آیا واقعاً حمایت ترامپ مهم است؟

در همین راستا، مرکز تحقیقاتی کارنگی به عنوان بخشی از مطالعات خاورمیانه خود این سؤال را مطرح کرده است که آیا حمایت ترامپ از دیکتاتورهای عرب واقعاً مهم است؟

از جمله پاسخ‌هایی که به این سؤال داده شده می‌تواند به پاسخ خانم "میشل دن" دیپلمات سابق آمریکا و تحلیلگر مسائل مصر اشاره کرد که گفته است: "آنچه آمریکا در خاورمیانه انجام می‌دهد شاید تعیین کننده نباشد اما همیشه تأثیر گذار است."

وی که پیش از وقوع انقلاب ژانویه ۲۰۱۱ مصر آن را پیش‌بینی کرده بود، افزود: دیدار ترامپ با سیسی در آستانه رفراندوم مردمی در مورد اصلاحات قانون اساسی (آوریل ۲۰۱۹) ممکن است به مهار برخی از منتقدین وی در میان نخبگان مصر کمک کرده باشد، اما اگر روزی کاسه صبر ملت مصر نسبت به سیسی لبریز شود، این مهار هیچ معنایی نخواهد داشت.

عمرو حمزاوی، تحلیلگر سیاسی مصری نیز در پاسخ به سؤال مذکور گفت: قطعاً پاسخ فوری من به این سؤال "نه" است، چراکه بقای استبداد در بسیاری از کشورهای عربی بستگی به اوضاع داخلی و رضایت مردمی است.

وی افزود: حمایت آمریکا از دیکتاتورهای عرب (در عربستان و مصر) و یا عدم وجود این حمایت باعث تغییر مسیر فاجعه آمیز حوادث نشده است.

حمزاوی در ادامه تصریح کرده است: وقایع و تحولات در کشورهای عربی یک امر داخلی و وابسته به اوضاع داخلی است که توسط عوامل محلی تغذیه می‌شود اما عوامل خارجی ازجمله سیاست‌های آمریکا نیز موثر بوده و در مرتبه دوم تاثیرگذاری قرار دارد. این واقعیت بر موضوع حمایت ترامپ از مستبدان عرب نیز صدق می‌کند، طوری که وی قادر به افزایش مداوم قدرت این افراد یا ممانعت از سقوط حکومت‌هایشان در قبال خیزش‌های دموکراتیک نیست.

در همین راستا، "امی هوثورن" (Amy Hawthorne) پژوهشگر مؤسسه "طرح دموکراسی در منطقه خاورمیانه" می‌گوید: دیکتاتورهای عرب برای ماندن در قدرت به بیش از حمایت ترامپ احتیاج دارند. آنها مشابه تمامی دیکتاتورها در سراسر جهان است که اغلب به ابزارهای محلی از جمله کنترل نیروهای مسلح و پلیس برای سرکوب مخالفان، استفاده از رسانه‌ها و سیستم‌های آموزشی برای شکل دادن به افکار عمومی و همچنین کنترل درآمدهای کشور برای تأمین مالی شبکه‌های فساد تکیه می‌کنند. علاوه بر این مسأله، آنها همچنین می‌دانند که چگونه از تهدیدهای امنیتی و اختلافات اجتماعی برای توجیه نیاز به امنیت و نظم، ایجاد رعب برای فرمانبرداری و بازداشتن بیشتر شهروندان از قیام علیه خود استفاده کنند.

وی افزود: با این حال، حمایت رئیس جمهوری آمریکا ارزش افزوده‌ای‌ است که به این دیکتاتورها "مشروعیت" جهانی و فضای تنفس سیاسی و حمایت مالی بین‌المللی می‌بخشد و سلاحی را در اختیار آنها قرار می‌دهد که دوره حیات سیاسی‌شان را تمدید کنند.

انتهای پیام