به گزارش ایسنا، بنابراعلام کتاب هدهد، آموزش فلسفه به کودکان یکی از روش‌های پرورش و تقویت مهارت‌های استدلالی از جمله تفکر نقادانه، تفکر خلاقانه و حل مسئله است که به حق، پیشگام این جنبش، متیو لیپمن، استاد دانشگاه مونت کلر ایالت نیو جرسی آمریکا می‌باشد.

در این برنامه، فراگیران و تسهیل‌گر دایره‌وار کنار یکدیگر می‌نشینند و چشم در چشم فعالیت خود را آغاز می‌کنند. داستان‌ها ابزار اصلی حلقه‌ی کند و کاو فلسفی هستند. «لیپمن معتقد است فلسفه، ویژه‌ی بزرگسالان نیست و کودکان با ابزار داستان می‌توانند آن را انجام دهند.» (سهرابی، خوشبخت و البرزی، ۱۳۹۲).

 به این صورت که مربی، داستان را می‌خواند و کودکان با دقت به داستان گوش می‌سپارند. قبل از اجرای داستان، مربی به کمک کودکان قانون‌هایی نظیر اجازه گرفتن برای صحبت کردن، رعایت نوبت برای گفت‌وگو، بیان عقیده با عدله‌ی محکم، گوش سپاری به دیگری، پرهیز از حاشیه‌روی را برای اجرای منظم حلقه‌ی کند و کاو تعیین می‌کنند.

ویگوتسکی، روانشناس روسی که نظریه‌ی خود را با عنوان نظریه‌ی «فرهنگی_اجتماعی» بنا نهاد؛ معتقد است که یادگیری در اجتماع و در بستر فرهنگ اتفاق می‌افتد. او نقش زبان را به عنوان وسیله‌ای برای دیالوگ و گفت‌وگو بسیار مهم می‌دانست. ویگوتسکی، تعاملات را با حرکت در فاصله‌ی بین سطح عملکرد کنونی به سوی عملکرد برتر تبیین می‌نماید و به این صورت کودکان می‌توانند یادگیری بالقوه‌ی خود را با تسهیل‌گری فردی متخصص و بزرگ‌تر به سوی یادگیری بالفعل پیش ببرند. او این تعامل را منطقه‌ی تقریبی رشد می‌نامد.

ویژگی داستان‌های فبک (فلسفه برای کودکان)

داستان‌هایی که برای اجرای حلقه‌ی کند و کاو مورد استفاده قرار می‌گیرد، عموماً داستان‌هایی فکری_فلسفی هستند که روحیه‌ی پرسشگری کودکان را تحریک می‌کنند و آنها را به گفت‌وگو و تامل وا می‌دارند. اما برای اجرای حلقه‌ی کند و کاو می‌توان از داستان‌های ملی و میهنی که با آداب و رسوم کودکان منطبق است نیز استفاده کرد.

از جمله ویژگی‌های داستان‌های فلسفی برای کودکان مناسب برای کلاس فبک، علاوه بر داشتن محتوا و درون مایه‌ی گیرا، مطابقت با سن و سال و مراحل شناختی اعضای حلقه‌ی کند و کاو است؛ پیاژه روانشناس سوییسی می‌گوید: برای درونی شدن مفاهیم می‌بایست از محتوایی استفاده نمود که میان تجارب قبلی و تجارب فعلی فراگیران، تفاوتی وجود داشته باشد، به گونه‌ای که کودکان گمان نبرند برای همه‌ی مسائل تنها می‌توان از یک راه حل استفاده نمود، آنها باید بدانند برای مسائل گوناگون، کلیدهای گوناگونی نیز وجود دارد و به این ترتیب کودکان برای یافتن کلید راه‌گشا، کنجکاو می‌شوند تا بتوانند خلا شناختی خود را از بین ببرند و به آرامش خاطر دست یابند. استفاده از داستان‌هایی که از قوه‌ی تمرکززدایی بهره‌مند هستند؛ می‌توانند کودکان را برای رسیدن به این مهم یاری رسانند.

از دیگر ویژگی‌های داستان‌های مناسب فبک، برخورداری از نقاط اوج و گره‌گشایی است. داستان‌هایی که دارای ریتمی یکسان، بدون فراز و فرود هستند، برای کلاس فبک مناسب نیستند و هیچ محرکی را برای جست‌وجو و کاوشگری در کودکان ایجاد نمی‌کنند و فضای کلاس را برای کودکان، خسته و کسل‌کننده می‌کنند. داستان‌هایی که قوه‌ی تخیل کودکان را فعال می‌نمایند و آنها را از بعد زمان و مکان رها می‌سازند، به گونه‌ای که کودکان با شخصیت‌ها و جریان داستان همراه می‌شوند و با شخصیت‌ها هم‌ذات‌پنداری کرده و راه حل‌هایی را پیش روی شخصیت‌ها می‌گذارند.

این‌گونه داستان‌ها، پرسشگری کودکان را فعال کرده و زمینه‌ی بحث و گفت‌وگو را در کلاس فراهم می‌آورند.

فضای مناسب در کلاس فبک

معلمی که کلاس خود را بر پایه‌ی آزاد اندیشی و فراگیرمحوری تعیین می‌کند، می‌تواند قبل از شروع کلاس، فضای کلاس را به گونه‌ای فراهم آورد که موضوع بحث را برای کودکان جذاب‌تر و کنجکاوانه‌تر سازد، به این ترتیب، روحیه‌ی پرسشگری کودکان را فعال‌تر و پویاتر می‌سازد و زمینه‌ی مشارکت و درگیری بیشتر کودکان در بحث را فراهم می‌آورد.

یاد دهی_یادگیری در کلاس فبک

کلاس فبک، محیط مناسب برای کودکانی است که فرصت گفت‌وگو و اظهار خود در کلاس‌های سنتی برای آنها فراهم نشده است و کودکان می‌توانند در کلاس‌های فبک با آسودگی خاطر و بدون ترس و واهمه، عقاید خود را بیان کنند و به این ترتیب، کودک بر ترس‌ها و دلهره‌هایش غلبه کرده و احساس اعتمادبه‌نفس می‌کند. همان‌گونه که از چینش دایره‌وار کلاس فلسفه برای کودکان بر می‌آید، معلم یا تسهیل‌گر، جزیی از کودکان است و هیچ یک برتر از دیگری نیست. دیدگاه تسهیل‌گر نسبت به فراگیر از بالا به پایین نیست، بلکه کودکان، افرادی هستند که در پی کسب تجارب بیشتر هستند و همه‌ی اعضا در کنار یکدیگر، می‌آموزند و یادگیری خود را تصحیح یا تکمیل می‌کنند.

معلم تنها منبع اطلاعات نیست بلکه فراگیران را در روشن ساختن آموخته‌ها یاری می‌کند. در کلاس‌های آموزش فلسفه به کودکان، روش‌های تدریس به صورتِ مشارکتی، گفت‌وشنود، اکتشافی هدایت شده و اکتشافی نیمه هدایت شده، بارش مغزی، پروژه‌محور و مسئله‌محور است.

 کودک فلسفی

کودکانی که از اعضای فعال حلقه‌ی کند و کاو هستند، مسائلی را که به نظر بدیهی و سطحی هستند به سادگی نمی‌پذیرند و ابعاد مختلف مسائلی را که در زندگی روزمره با آنها مواجه می‌شوند، می‌سنجند. کودکان فلسفی دارای دیدگاهی انتقادی هستند؛ آنها انصاف فکری را رعایت می‌کنند و خود را در موقعیت طرف مقابل قرار می‌دهند. این کودکان، بر ضعف‌های شناختی و محدودیت‌های تفکری به فراشناخت خود واقف هستند و تصور نمی‌کنند که همه چیز را می‌دانند.

انتهای رپرتاژ آگهی