فضيلت‌هاي آزادمنشي در فرهنگ ايران گم شده است
تهران
هر ملتي مي‌تواند متن فرهنگي و تاريخي خود را بازخواني كند و در قرائت مجدد متن سنت‌ها و تاريخ خود، فضيلت‌هاي فراموش شده‌ي انساني خويش را بازيابد.
دكتر مقصود فراست خواه، استاد دانشگاه تهران در رشته فلسفه و الهيات كه دوشنبه شب به مناسبت ليالي قدر در جمعي از دانشجويان در دفتر تحكيم وحدت سخن مي‌گفت، با اعلام اين مطلب ضمن تشريح اخلاق سياسي حضرت علي(ع) و شيوه‌اي كه ايشان در زندگي و حكومت خود به كار مي‌بردند، از فضيلت‌هاي آزادمنشي، انسان گرايي، مردم‌گرايي و عقلانيت به عنوان فضايل فراموش شده در تاريخ و فرهنگ ايران و اسلام ياد كرد و گفت: شخصيت والاي حضرت علي(ع) متن تاريخ و فرهنگ ماست و با يك بازخواني، يادآوري و قرائت اين متن متوجه خواهيم شد در دل فرهنگ خود چه ارزش‌ها و چه ظرفيت‌هاي غني داريم كه ضمن استناد و جستجو در سطوح آن به اعماق فرهنگ خود دست يافته و مي‌توانيم وجود تساهل، تكثر، آزادمنشي، مردم‌گرايي و عقلانيت را در دل فرهنگ ايران و اسلام مشاهده كنيم.
وي علت گم شدن و فراموشي اين فضيلت‌ها را دشواري‌هاي ساختاري جامعه كنوني دانست و افزود: حضرت علي (ع) راه زندگي، راه مردمداري و انسانيت را براي بشريت به ارمغان گذاشت، كسي كه بنيانگذار حقوق بشر 1400 سال قبل بود، كسي كه سياست را از ديدگاه ديانت و نه ديانت را براي سياست خويش مي‌خواست.
وي حضرت علي (ع) را يك انسان آزادمنش، با اقتدار و مردم دوست توصيف كرد كه از نظر ايشان مشروعيت، حكومت و قدرت سياسي ناشي از توافق، رضايت‌مندي و اعتبار مردم و نيز از قراردادهاي اجتماعي شكل مي‌گيرد.
ايشانمعتقد به مردم‌سالاري بود هر جا كه به حكومت خود استناد مي‌كرد به راي مردم نيز توجه داشت.
فراستخواه در ادامه با تاكيد بر اين كه در زمان حضرت علي(ع) مردم از يك وجوه آرائ آزاد و يك تكثر فرهنگي برخوردار بودند، به بحث آزادي و آزادانديشي اين دوران اشاره كرد و گفت: مردم هنگام بيعت با حضرت علي(ع) با آزادي، بينش و اختياركامل و نيز بدون هيچ‌گونه جبر و اجباري پا پيش گذاشتند حتي دختران و زنان كه در آن جامعه هيچ نقشي نداشند به صحنه آمدند و با علي(ع) بيعت كردند، يعني با نوعي گزينش و انتخاب حضور خود را اعلام كردند و علي (ع) بارها در نهج‌البلاغه به اين حضور همه‌جانبه مردمي اشاره فرموده است.
استاد دانشگاه تهران، اين آزادي را مختص برهه‌اي از زمان و يا گروهي ندانست و تاكيد كرد: مي‌بينيم كه اين آزادي و آزاد انديشي در متن اسلام و همواره با انسان از آغاز تاريخ تولد بشر و تدوين تاريخ اجتماعي ـ سياسي انسان وجود داشته است و هيچ ربطي به مدرنيته‌ي غربي ندارد، چرا كه مدرنيسم از قرن پانزدهم در اروپا متداول شده است، در حالي كه آزادي و آزاد انديشي از تولد انسان با انسان زاده شده و اسلام نيز با شعار آزادي كار خود را آغاز كرده است.
وي همچنين از جامعه‌اي كه دانايان و دانشمندان آن لگام به دهانشان زده مي‌شود به عنوان جامعه‌ي جاهلي ياد كرد و خاطرنشان ساخت: حضرت علي(ع) به عنوان يك مشي سياسي و روش زمامداري، استراتژيك‌ترين چون و چرا را در زمان خود مي‌پذيرفت و به مخالفان اجازه‌ي ابراز وجود و انتقاد و حتي مخالفت نيز مي‌داد.
وي ضمن تاكيد بر حضور مردم در تشكل‌ها ، سازمان‌ها و احزاب سياسي آن را ضروري دانست و گفت: مردم بايد در اين گونه محافل شركت كرده و به ابراز عقيده و ارايه آراء خود بپردازند. به طوري كه در زمان حضرت علي(ع) و به فرمان ايشان، محلي به نام بيت‌القصص ساخته شده بود و مردم اخبار و شكايات خود را به آنجا مي‌بردند و علي(ع) نيز ساعاتي از روز را براي مطالعه و رسيدگي اين اخبار اختصاص داده بود.
فراستخواه،در بخش ديگري از سخنانش از گرو‌هاي اشراف كهن، انحصارگرايان و خوارج به عنوان گروه‌هاي سه‌گانه‌اي نام برد كه از آغاز حكومت علي(ع) با ايشان به مخالفت مي‌پرداختند و در بحث آزادي و فضيلت‌هاي انساني با علي(ع) در تضاد بودند.
وي از امتيازات و انحصارات مختص به اين گروه‌ها به عنوان يكي از مشكلات دوران حكومت حضرت علي(ع) ياد كرد و گفت:اين گروه‌ها هر كدام به عبارتي خواستار يكسري تسهيلات نسبت به ديگران شدند و همين امر سبب شد تا طبقه جديدي در جامعه شكل گيرد، طبقه‌اي كه خواهان امتيازات و انحصارات بودند و از رانت‌ها حكومتي تغذيه مي‌كردند. اين گروه به امكانات و بيت‌المال چشم دوخته آن را تصرف كرده و در اين خصوص حتي دست به شورش زدند و بسياري از مسلمانان را شكنجه و قتل عام كردند
علي(ع)، با همه‌ي اين رويدادها، حوادث و شورشهاي قبيله‌اي داخلي، همواره،با صبر، شكيبايي و متانت برخورد مي‌كردند.
او، حتي به پرخاشگران و دشنام دهندگان خود نيز با آرامش و در نهايت صلح پاسخ مي‌گفت و تا به او يورشي نمي‌آوردند، واكنش نشان نمي‌داد.
او همواره به مردم و حتي مخالفانش احترام مي‌گذاشت و شان و مقام انساني همگان را با اخلاق و منش اسلامي‌اش رعايت مي‌كرد.
وي تصريح كرد: حضرت علي(ع) در عرصه‌هاي سياسي و حاكميت خود با شيوه‌هاي آزادمنشانه و مردمي، و انسان دوستانه‌اش به استقبال حوادث و رويدادهاي تاريخي مي‌شتافت.
مقصود فراست خواه در پايان سخنان خود به سوالات دانشجويان حاضر در جلسه پاسخ گفت.
انتهاي پيام
- در زمینه انتشار نظرات مخاطبان رعایت چند مورد ضروری است:
- -لطفا نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
- -«ایسنا» مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
- - ایسنا از انتشار نظراتی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزه‌های دین مبین اسلام باشد معذور است.
- - نظرات پس از تأیید مدیر بخش مربوطه منتشر می‌شود.
نظرات