به گزارش ایسنا، اقدام رژیم صهیونیستی در به رسمیت شناختن منطقهای که از سال ۱۹۹۱ خود را مستقل میداند، اما تاکنون هیچیک از اعضای سازمان ملل متحد آن را بهعنوان کشور مستقل به رسمیت نمیشناختند، گامی بیسابقه است و واکنشهای گستردهای در سطح منطقهای و جهانی برانگیخته است.
رژیم اسرائیل با امضای توافقنامهای با «جمهوری سومالیلند» روابط دیپلماتیک برقرار کرد و اعلام کرد که این اقدام در چارچوب توافقهای ابراهیم انجام شده و زمینه همکاریهای سیاسی، اقتصادی و فرهنگی را فراهم میکند.
از منظر راهبردی، موقعیت ژئوپلیتیک سومالیلند در شمال خلیج عدن و نزدیک تنگه بابالمندب اهمیت بسیاری دارد؛ این گذرگاه آبی یکی از مهمترین مسیرهای بینالمللی برای تجارت انرژی و کالاست و کنترل آن به هر بازیگر منطقهای یا فرامنطقهای امکان میدهد نفوذ اطلاعاتی و نظامی خود را در یک نقطه کلیدی افزایش دهد.
تحلیلگران هم بر این نکته تأکید کردهاند که رژیم صهیونسیتی با توسعه روابط با سومالیلند به دنبال گسترش شبکه نفوذ خود در منطقه دریای سرخ است، جایی که رقابت قدرتها و نگرانیهای امنیتی قابل توجه است.
اما این اقدام بدون واکنش نبوده است. دولت مرکزی سومالی این تصمیم را بهصراحت محکوم کرده و آن را «حمله عمدی به حاکمیت و تمامیت ارضی خود» خوانده است؛ سومالی و بسیاری از کشورهای منطقه از جمله مصر، ترکیه، جیبوتی و اتحادیه آفریقا ضمن تأکید بر اهمیت حفظ یکپارچگی سرزمینی سومالی، چنین حرکتی را مداخله در امور داخلی دانستهاند که میتواند ثبات و امنیت در شاخ آفریقا را به مخاطره بیندازد.
در سطح بینالمللی نیز واکنش ایالات متحده آمریکا جالب توجه است؛ رئیسجمهور آمریکا اعلام کرده که کشورش فعلاً برنامهای برای به رسمیت شناختن سومالیلند ندارد و حتی در اظهاراتی با لحنی طنزآمیز پرسیده است که «آیا واقعاً کسی میداند سومالیلند چیست؟» این واکنش نشاندهنده تردید واشنگتن نسبت به تأیید توسعه یک جداییطلبی نوظهور در آفریقاست، بهویژه در حالی که آمریکا تلاش دارد روابط خود با کشورهای عرب حوزه خلیج فارس را نیز مدیریت کند.
در مجموع، اقدام اسرائیل را باید در چارچوب یک بازی بزرگتر در رقابتهای منطقهای و بینالمللی تحلیل کرد؛ این کشور با شناسایی سومالیلند تلاش دارد موقعیتی راهبردی در یکی از حساسترین گذرگاههای جهان به دست آورد و ضمن گسترش روابط دیپلماتیک در آفریقا، حضور خود را در مقابله با نفوذ بازیگران مخالف مانند انصارالله در یمن و دیگر گروههای وابسته به ایران تقویت کند.
همزمان، مخالفتهای گسترده منطقهای و رویکرد محتاطانه آمریکا نشان میدهد که این طرح با چالشهای قابلتوجهی مواجه است و میتواند به پیچیدهتر شدن تحولات در شاخ آفریقا و دریای سرخ منجر شود.
اسرائیل و امارات به دنبال چندپارهسازی سومالی هستند
«علیرضا تقوینیا»، کارشناس مسائل بینالملل، در گفتوگو با ایسنا با اشاره به ابعاد راهبردی تلاش رژیم صهیونیستی برای به رسمیت شناختن «سومالیلند» به عنوان یک کشور مستقل، اهداف پنهان این اقدام و واکنش آمریکا به آن را تشریح کرد.
تقوینیا در پاسخ به این پرسش که هدف اسرائیل از به رسمیت شناختن سومالیلند چیست، گفت: سومالیلند ادعایی است که قبایل ساکن پنج استان شمالی سومالی مطرح کردهاند و مدعی هستند که یک کشور مستقل تشکیل دادهاند. دولت مرکزی سومالی نیز به دلیل ضعف حاکمیتی و ناتوانی در یکپارچهسازی حاکمیت خود، تاکنون نتوانسته این مسئله را حلوفصل کند. در این شرایط به نظر میرسد اسرائیل و امارات متحده عربی با الگوبرداری از تجربههایی که در یمن، سودان و لیبی داشتهاند، به دنبال چندپارهسازی سومالی و پیشبرد منافع خود از طریق گروههای مسلح و بازیگران نیابتی هستند.
او افزود: سومالیلند از منظر ژئوپولیتیکی و ژئواستراتژیکی منطقهای بسیار حساس و حائز اهمیت است. این منطقه در جنوب تنگه بابالمندب و در ورودی دریای سرخ قرار دارد. در صورتی که اسرائیل و امارات، چه بهصورت مستقیم و چه از طریق نیروهای نیابتی، بر این منطقه سیطره پیدا کنند، قادر خواهند بود ورودی و خروجی تنگه بابالمندب را تحت اشراف و کنترل خود درآورند؛ تنگهای که اندکی پایینتر از مناطق تحت کنترل انصارالله یمن قرار دارد.
این کارشناس مسائل بینالملل ادامه داد: اهمیت دوم سومالیلند برای اسرائیل، اشراف اطلاعاتی و عملیاتی بر دریای سومالی و خلیج عدن است. از این طریق، محمولههای تدارکاتی احتمالی که میتواند به انصارالله یمن برسد، تحت رصد و کنترل قرار میگیرد. نکته سوم نیز قابلیت بسیار بالای این منطقه برای استقرار رادارها، تجهیزات شنود، مراقبت و سامانههای ارتباطی است. پیشتر نیز امارات در بندر بوساسو در سومالی – هرچند خارج از محدوده سومالیلند – چنین زیرساختهایی را برای اسرائیل فراهم کرده بود که نشاندهنده نگاه کاملاً استراتژیک آنها به این منطقه است.
تسلط بر سومالیلند به اسرائیل و امارات امکان اشراف گسترده بر دریای سرخ، خلیج عدن و حتی دریای عربی را میدهد
او با اشاره به اهمیت دریای سرخ گفت: حدود ۱۱ درصد از انرژی و کالای جهان از مسیر دریای سرخ عبور میکند و این موضوع برای اسرائیل نیز از اهمیت ویژهای برخوردار است، چراکه برخی بنادر این رژیم، بهویژه بندر ایلات، از طریق دریای سرخ به آبهای آزاد متصل میشوند. در مجموع، تسلط بر سومالیلند به اسرائیل و امارات امکان اشراف گسترده بر دریای سرخ، خلیج عدن و حتی دریای عربی را میدهد و بستر مناسبی برای پیگیری اهداف نظامی و امنیتی آنها فراهم میکند.
تقوینیا در پاسخ به این پرسش که آیا هدف اسرائیل از این اقدام، تسهیل تسلط بر یمن است، تصریح کرد: بله، این تحلیل کاملاً درست است. استقرار تجهیزات ارتباطی، اطلاعاتی و نظارتی در سومالیلند به اسرائیل این امکان را میدهد که ارتباطات دریایی یمن، بهویژه مسیرهای ارتباطی این کشور با ایران، اقیانوس هند و سایر مناطق را کنترل و مدیریت کند. از این منظر، سومالیلند نقش مکملی در راهبرد فشار و محاصره یمن ایفا میکند.
واشنگتن تمایلی ندارد که همپیمانان عربش بیش از این از سیاستهای منطقهای امارات و اسرائیل ناراضی شوند
او درباره علت مخالفت آمریکا با این اقدام نیز گفت: برای درک مخالفت آمریکا باید به منافع و ملاحظات این کشور توجه کرد. واشنگتن تمایلی ندارد که همپیمانان عربش بیش از این از سیاستهای منطقهای امارات و اسرائیل ناراضی شوند. بسیاری از کشورهای عربی نسبت به نفوذ فزاینده امارات و نقش آن در چندپارهسازی کشورهای عربی بهشدت معترض هستند. به نظر میرسد آمریکا، بهویژه تحت فشار برخی کشورهای عربی و قطر، با بلندپروازیهای امارات در این منطقه همراهی نمیکند.
این کارشناس مسائل بینالملل افزود: از نگاه آمریکا، به رسمیت شناختن سومالیلند از سوی اسرائیل میتواند به تشدید تنشها در دریای سرخ و برهم خوردن نظم منطقه و نارضایتی دنیای عرب منجر شود و بهجای کاهش بحرانها، بیثباتی بیشتری را به منطقه تحمیل کند. افزون بر این، سومالیلند تاکنون از سوی هیچ کشوری به رسمیت شناخته نشده و قطعنامههای سازمان ملل متحد نیز بر حفظ یکپارچگی سرزمینی سومالی تأکید دارند.
تقوینیا در پایان خاطرنشان کرد: رژیم صهیونیستی با نادیده گرفتن حقوق بینالملل و صرفاً در راستای اهداف راهبردی خود، تلاش میکند با اعطای امتیاز «به رسمیت شناختن»، جای پایی در این منطقه حساس به دست آورد و سپس از گروههای مسلح و بازیگران محلی برای پیشبرد اهداف امنیتی و نظامی خود بهرهبرداری کند؛ اقدامی که میتواند پیامدهای جدی برای امنیت منطقهای و بینالمللی به همراه داشته باشد.
انتهای پیام
نظرات