اسدالله صبوري فارغ التحصيل رشته مهندسي برق از دانشگاه صنعتي شريف در سال 1356 است، او 27 سال سابقه‌ي كار دارد و در مقاطع بالاتر نيز در خارج از كشور تحصيل كرده است. صبوري 20 سال در صنعت برق كشورمان مشغول فعاليت بوده و در نيروگاه‌هاي متعدد برق سابقه كار دارد. او همچنين در ساخت نيروگاه‌هاي متعدد توانير مشاركت داشته و اكنون شش سال است كه از توانير به سازمان انرژي اتمي منتقل شده و سمت معاونت نيروگاه‌هاي سازمان انرژي اتمي كشورمان را عهده‌دار است. وي مي‌گويد كه طي اين شش سال 80 درصد كار نيروگاه بوشهر به انجام رسيده و مابقي آن تا سال 2006 به پايان خواهد رسيد.

***چرا سند امضا شده ميان ايران و روسيه محرمانه ماند؟
اسدالله صبوري، معاون نيروگاه‌هاي سازمان انرژي اتمي كشورمان در گفت‌وگويي تفصيلي با خبرنگار انرژي هسته‌يي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) درباره‌ي علت محرمانه بودن سند امضا شده بين ايران و روسيه براي بازگرداني سوخت هسته‌يي، اظهار داشت: بحث انتقال 90 تن سوخت نيروگاه هسته‌يي مطرح است و خود همين انتقال، نه تنها به دليل شرايطي كه ما به سر مي‌بريم، بلكه به دليل معمول بودن اين امر در ساير كشورها نيز همين شيوه‌ي برخورد وجود دارد.

وي افزود: انتقال 90 تن سوخت هسته‌يي، چيزي نيست كه اطلاعيه‌ درباره‌اش بدهيد و تاريخ و محل و مسير دقيق آن را مشخص كنيد، چنين روشي اصلا مرسوم نيست و عدم ارايه‌ي جزييات اين مساله هيچ ارتباطي با تاريخ راه‌اندازي نيروگاه نداشته و ندارد و فقط همين بحث كه اعلام چنين مسايلي مرسوم نيست، مطرح است و خود روس‌ها هم متذكر بودند كه اين سند چيزي نيست كه به انتشار عمومي نياز داشته باشد و مرسوم نيست؛ كه ايران نيز اين امر را پذيرفت.

صبوري ادامه داد: بنابراين بنا شد، مفاد اين سند به عنوان مطالبي كه فقط بين ما و روس‌ها در سطح عالي مشخص است، باقي بماند و ديگر گسترش نيابد.

معاون نيروگاه‌هاي سازمان انرژي اتمي كشورمان هم چنين گفت: حمل سوخت حادثه‌ي بسياري بزرگي است و مطمئن باشيد وقتي شروع شود، نه تنها كل هموطنان‌مان كه تمام دنيا با خبر خواهند شد و اين چيزي نيست كه بشود پنهانش كرد، ولي افشاي اطلاعات مربوط به تاريخ و زمان و شيوه و چنين مسايلي در هيچ كجا مرسوم نيست.

وي درباره‌ي زمان راه‌اندازي نيروگاه اتمي بوشهر با توجه به اظهارات اخير غلامرضا آقازاده، رييس سازمان انرژي اتمي كشورمان در بوشهر افزود: مهندس آقازاده تلاش كردند در آن نشست خبري اتفاقات ملموس‌تري را براي رسانه‌ها بيان نمايند و نشان دهند كه وقايعي كه پشت سر هم رخ مي‌دهند، چيستند و چرا اين زمان‌ها لازم است.

***ژوئن 2006 آغاز به كار نيروگاه هسته‌يي بوشهر
صبوري ادامه داد: نتيجه‌ي صحبت‌هاي ايشان اين است كه ما در ژوئن 2006 به مرحله‌اي مي‌رسيم كه در نيروگاه‌هاي اتمي آن را راه‌اندازي فيزيكي مي‌نامند، سپس مراحل ادامه مي‌يابد و حرفي كه روس‌ها در اين مذاكرات زدند، اين بود كه ما ژوئن 2006 را‌ه‌اندازي فيزيكي داريم و دسامبر 2006 اميدوارند كه به بهره‌برداري و توليد برق برسند؛ فاصله بين‌ ژوئن تا دسامبر 2006 همان ميزان زماني بود كه آقاي آقازاده از آن به شش ماه تعبير كردند.

معاون نيروگاه‌هاي سازمان انرژي تمي كشورمان با بيان اين كه طرف روسي زمانبندي راه‌اندازي نيروگاه بوشهر را فشرده مي‌دانند، گفت: روس‌ها سعي مي‌كنند در همان تاريخ معين به وعده‌هاي‌شان عمل كنند.

صبوري در توضيح مفهوم راه‌اندازي فيزيكي متذكر شد: تمام تاسيسات غير هسته‌يي مثل پالايشگاه‌، نيروگاه يا پتروشيمي زماني راه‌اندازي مي‌شوند كه تمام تجهيزات و سيستم‌هاي تاسيسات‌شان نصب و تست شده‌اند و آمادگي كار را دارند و وقتي به اين مرحله مي‌رسند، تمامي تاسيسات را راه‌اندازي مي‌كنند؛ اين مرحله كه خاتمه‌ي راه‌اندازي آنهاست، راه‌اندازي فيزيكي است.

وي درباره‌ي راه‌اندازي فيزيكي يك نيروگاه هسته‌يي ادامه داد: در اين مرحله شما پمپاژ ورودي آب تمام پلنت‌هاي جانبي و غيره را راه‌اندازي كرده‌ايد، بنابراين تمام سيستم‌هاي شما آماده به كار هستند، ولي سوخت هسته‌يي را وارد راكتور نكرده‌ايد، يعني پلنت را هنوز هسته‌يي نكرده‌ايد.

معاون سوخت نيروگاه‌هاي سازمان انرژي اتمي كشورمان گفت: پس از تاييد راه‌اندازي فيزيكي و مشخص شدن اينكه تمام سيستم‌هاي نيروگاه آماده به كار هستند، نظام ايمني هسته‌يي ايران اجازه مي‌دهد كه سوخت گذاري نماييم، پس از اينكه سوخت را به راكتور وارد كرديم بايد مسير راه‌اندازي نيروگاه تا توليد برق را ادامه دهيم؛ يعني بتوانيم راكتور را آماده كنيم، بحراني كنيم، حرارت به دست آوريم، به مولد‌هاي بخار ببريم، از آنجا بخار را به توربين ببريم و از توربين با ورود بخار گردش داشته باشيم و برق توليد كنيم.

صبوري افزود: روندي كه ذكر شد شش تا هفت ماه، پس از راه‌اندازي فيزيكي وقت لازم دارد كه همان فاصله‌ي ژوئن تا دسامبر سال 2006 است. به هر حال در اين زمان فعاليت‌هاي بسياري بايد انجام شود كه بسيار هم حساس است و اميدواريم در پايان سال 2006 بتوانيم به توليد برق برسيم و آقازاده همين مساله را از زاوايه‌ي ديگر بيان كردند.

*** خالص برق تحويلي نيروگاه 1009 مگاواتي بوشهر 915 مگاوات خواهد بود
وي در تشريح بازده نيروگاه اتمي بوشهر اظهار داشت: ظرفيت الكتريكي نيروگاه بوشهر در خروجي ژنراتور بر اساس قرارداد، 1009 مگاوات است كه اين ميزان به نيروگاه 1000 مگاواتي تعبير مي‌شود. تعهد پيمان‌كار تحويل 1009 مگاوات مي‌باشد، بديهي است كه مشابه تمام نيروگاه‌ها، نيروگاه اتمي هم مصرف داخلي دارد و تمام سيستم‌ها روشن و در حال كار هستند، بنابراين برقي كه به شبكه تحويل مي‌شود، بعد از كسر مصرف داخلي است و معادل 915 مگاوات است؛ اين ميزان در واقع خالص برق تحويلي به شبكه پس از كسر مصرف داخلي است.

***چرا ساخت نيروگاه بوشهر طولاني شد؟
صبوري درباره‌ي هزينه‌ي ساخت نيروگاه اتمي بوشهر اظهار داشت: در زماني كه آلمان‌ها در بوشهر كار مي‌كردند، پرداخت‌هاي قابل توجهي هم انجام شده بود، ولي عملا با توجه به گذشت زمان طولاني از آن موقع تا آغاز كار توسط روس‌ها، بيش از 20 سال فاصله‌ي زماني وجود داشت و بنابراين خيلي از تجهيزت آلمان را نتوانستيم مورد استفاده قرار دهيم و اين تجهيزات از لحاظ ضوابط ايمني، ديگر قابل قبول نبودند.

وي افزود: به طور كلي مي‌توانم بگويم كه واحد نخست نيروگاه اتمي بوشهر با 48 هزار تن تجهيزات كامل مي‌شود كه از اين ميزان 11 هزار تن را ما توانستيم از تجهيزات موجود استفاده كنيم و در نتيجه 37 هزار تن هم تجهيزات جديد خريداري شده است كه از اين 37 هزار تن تجهيزات جديد، حدود 10 هزار تن ساخت داخل و حدود 27 هزار تن هم توسط روس‌ها تامين مي‌شود.

وي افزود: از مجموعه‌ي اين 48 هزار تن، عمده‌ي تجهيزات تامين شده و در سايت وجود دارد، خيلي‌ها هم نصب شده‌اند و كمتر از 4000 تن باقي مانده كه در دست حمل است.

معاون نيروگاه‌هاي سازمان انرژي هسته‌يي كشورمان گفت: ظرف چهار تا پنج ماه آينده حمل تجهيزات نيروگاه اتمي بوشهر، عملا به پايان مي‌رسد؛ البته تصور كلي اين است كه از اين 48 هزار تن، حدود 20 هزار تن را توانسته‌ايم از موجودي آلماني و سازندگان داخلي تامين كنيم و 27 هزار تن هم از خارج بخريم.

صبوري در خصوص اينكه چه استفاده‌اي از سرمايه‌گذاري پيش از انقلاب بر نيروگاه بوشهر صورت گرفته است؟ گفت: غير از تجهيزات، ما از تمامي بناها و ساختمان‌ها كه همگي نيمه تمام بودند، استفاده كرديم و تمامي آن سازه‌ها نياز به تغييرات داشتند، چون بايد با طراحي جديد سازگار مي‌شدند.

وي درباره‌ي دلايل تغيير دادن در سازه‌هاي پيشين اظهار داشت: ما در مرحله‌ي اول كنترل كرديم تا ببينيم آيا اين سازه‌ها از جنبه‌هاي چشمي و ابزاري سالم هستند يا خير؟ كه نتيجه گرفته شد برخي تجهيزت آسيب ديده‌اند و قابل استفاده نيستند. دسته‌ي دوم تجهيزاتي بودند كه به علت عدم مطابقت با ضوابط هسته‌يي امروز، قابل استفاده نيستند. شما مي‌دانيد كه پس از وقايع چرنوبيل و سي‌آيلند آمريكا ضوابط بازنگري و سخت‌گيرانه‌تر شدند و بوشهر قبل از اين وقايع طراحي شده بود و در آن زمان ضوابط آسانتر بودند؛ به اين ترتيب خيلي از تجهيزاتي كه آلمان‌ها ساخته بودند، به دليل عدم مطابقت با آخرين ضوابط غيرقابل استفاده‌اند.

معاون نيروگاه‌هاي سازمان انرژي هسته‌يي كشورمان افزود: دسته‌ي ديگري از تجهيزات از مرحله‌ي دوم هم عبور مي‌كند و نمره‌ي قبولي مي‌گيرند؛ حال مثلا شما پمپي داريد كه سالم است، با ضوابط هم مطابقت دارد و حال مي‌خواهد در جايي كارگذاري شود، بايد ديد با طراحي روس‌ها كجاي سيستم است؟ مي‌بينيد كه در همان جا شرايط عوض شده و ديگر امكان استفاده وجود ندارد. بنابراين قدم سوم تطبيق با طراحي جديد است.

وي با اشاره به اينكه اين مراحل بسيار و طولاني‌اند، به ذكر يك مرحله‌ي ديگر اكتفا كرد و اظهار داشت: آنهايي كه قبول مي‌شوند و از اين مرحله هم عبور مي‌كنند، بايد براي نصب مجوز دريافت كنند، يعني آمادگي اينها را نظام ايمني هسته‌يي تاييد نمايد در اين مرحله بايد كاملا تعمير و آزمايش شود و سپس اين پمپ با مجوز نصب مي‌تواند نصب‌ شود.

صبوري در ادامه اظهار داشت: اين مراحل و كارهايي كه بناست روي اين قطعه صورت بگيرد، چقدر هزينه دارد؟ حال خود اين قطعه چند است؟ اگر به عنوان مثال خود قطعه 10 هزار دلار باشد و اين كارها 9000 دلار هزينه ببرد، آيا باز هم لازم است از يك پمپ متعلق به 25 سال گذشته استفاده كنيم؟ خوب قطعه تازه ساخت آن را تهيه مي‌كنيم؛ بنابراين مرحله‌ي چهارم اقتصادي بودن اين تصميمات است.

وي ادامه داد:‌از سوي ديگر بسياري از تجهيزات اصلي چون راكتور اصلا به نيروگاه حمل نشده بودند؛ هيچ يك از تجهيزات اصلي نيروگاه در زمان آلمان‌ها به نيروگاه حمل نشده بودند و صرفا تجهيزات فرعي و جانبي حمل شده بودند؛ به هر حال با اين تمهيدات بيش از 11 هزار تن از تجهيزات آلمان قابل مصرف نبودند، حدود 10 هزار تن ساخت داخل و حدود 27 هزار تن را هم روس ملزم به تجهيز شدند و اين تصويري از چيزي است كه در گذشته داشتيم و توانستيم استفاده كنيم.

معاون نيروگاه‌هاي سازمان انرژي هسته‌يي كشورمان هم چنين گفت: هزينه‌هاي بازسازي و تغييرات ساختمان‌ها نيز به هزينه‌هاي اين پروژه افزوده شد؛ فونداسيون گذشته با تجهيزات گذشته متناسب بود و ما مجبور شديم همه را از نو ايجاد كنيم كه اين كار گرانتر از ريختن فونداسيون جديد است؛ حمل، عبور كابل‌ها، لوله‌ها و كانال‌هاي تهويه در تمام ساختمان‌ها دچار تغييرات شد، حمل، نصب تابلوها‌، پنل‌ها‌ي الكتريكي و كنترلي و ... بنابراين علاوه بر اين كه اين ساختمان‌ها نيمه تمام بودند و بايد تكميل مي‌شدند، اقدامات اصلاحي و تغييرات ناشي از طراحي هم بار زيادي را به دوش مجريان نهاد.

صبوري در ادامه‌ي اظهاراتش افزود: كارشناسان اكنون كه معما حل شده است، قريب به اتفاق معتقدند كه تكميل واحد نيمه تمام بوشهر تصميم خوبي نبود و اگر ما به دنبال احداث واحد جديدي مي‌رفتيم، الان چند سال از راه‌اندازي آن گذشته بود؛ وقتي نيروگاه جديدي مي‌سازيم، كارها خيلي‌ها مرتب‌تر است و هيچ كس در دنيا كاري كه ما در بوشهر كرده بوديم را انجام نداده بود و اين اولين تجربه در دنياست كه يك نيروگاه اتمي نيمه تمام توسط غير طراح و غير سازنده‌ي اصلي‌اش انجام مي‌شود.

وي ادامه داد: در واحد "انگرادو" برزيل، پروژه حدود 16 تا 17 سال تعطيل شد؛ پيمان‌كارشان هم همين زيمنس بود، مشكلات‌شان هم مالي بود، بعد از 15 تا 16 سال، آمدند و با زيمنس قرارداد بستند و زيمنس "انگرادو" را تكميل و راه‌اندازي كرد، باز اين حالت در مقايسه با بوشهر راحت‌تر بود. چرا كه در شرايط ما طراحان اصلي نه تنها تغيير كردند، كه با ما قهر هم بودند و ما را در تحريم قرار دادند، ما به اندازه‌ي يك صفحه نامه هم نتوانستيم از زيمنس مدرك بگيريم و آن‌ها حتي جواب يك سوال نيم خطي فني ما را هيچ وقت ندادند.

معاون نيروگاه‌هاي سازمان انرژي هسته‌يي كشورمان اظهار داشت: اين گونه نيست كه مثلا براي نيروگاه بوشهر تنها يك كارخانه تجهيزات آن هم فقط در روسيه بسازد؛ بيش از 160 كارگاه در روسيه و خارج از روسيه تجهيزات نيروگاه ما را ساخته‌اند و ده‌ها پيمانكار اجرايي هم در آن درگيرند و ملاحظه مي‌كنيد كه مقدار شركت‌هاي درگير در اين جريان به راحتي از عدد 200 مي‌گذرد.

وي در ادامه گفت: اين‌ها را به عنوان مقدمه براي ذكر قيمت عرض كردم. در رسانه‌ها دائم گفته مي‌شود بوشهر يك پروژه‌ي 800 ميليون دلاري است؛ قيمت پروژه اكنون از 800 ميليون دلار فراتر رفته، چون فكر مي‌كردند در قرارداد از تمامي تجهيزات موجود آلمان‌ها مي‌توان استفاده كرد و چون چنين چيزي محقق نشد، ما بايد پول تجهيزات را مي‌داديم هم پول تغييرات ساختمان‌ها را؛ در نتيجه قيمت پروژه مقداري بيش از اين شد و اكنون پروژه‌يي است كه بيش از يك ميليارد دلار سرمايه‌گذاري اوليه‌اش است.

*** سوخت هسته‌يي چگونه به نيروگاه بوشهر خواهد رسيد؟
معاون نيروگاه‌هاي سازمان انرژي اتمي كشورمان در ارتباط با هزينه‌ي ارسال سوخت اوليه‌ي نيروگاه بوشهر به كشورمان گفت: ما وقتي راجع سوخت سخن مي‌گوييم دو مبحث داريم، يكي تامين سوخت اوليه‌ي نيروگاه و ديگري تامين سوخت سال‌هاي بعد. سوخت اوليه سوختي است كه ابتدا وارد راكتور مي‌شود و در حدود 90 تن وزن دارد و در قرارداد تكميل واحد اول منظور شده است؛ پس از گذشت يك سال از آغاز بهره‌برداري هر سال بايد 30 تن از اين 90 تن جابه‌جا شود، يعني 30 تن به عنوان سوخت مصرف شده خارج شود.

صبوري در ادامه اظهار داشت: پس ما هر سال حدود 30 تن مصرف سوخت تازه داريم كه در اين زمينه هم قراردادي با روس‌ها داريم كه متعهدند براي 10 سال سوخت گذاري‌هاي بعدي ما را تامين كنند.

وي هم‌چنين درباره اين كه در جريان بازگرداندن سوخت هسته‌يي چه كسي متحمل هزينه مي‌شود؟ افزود: مي‌خواهم كمي سوال را دقيق‌تر كنم. بازگرداندن سوخت مصرف شده به علت اين كه سوخت در داخل راكتور تابش ديده، گرماي فوق‌العاده‌اي دارد، سوخت اوليه اصلا پرتويي ندارد و شما مي‌توانيد آن را لمس كنيد، ولي پس از استفاده در راكتور، در اين سوخت يك سال شكافت هسته‌يي ايجاد شده و در اثر انواع تشعشعات بسيار فعال است و كار كردن با آن بسيار دشوار است و چون هنوز گرماي زيادي هم توليد مي‌كند، بلافاصله پس از خروج از راكتور قابل بسته‌بندي و حمل نيست؛ بنابراين به مدت چند سال بايد در استخر آب كنار راكتور نگه‌داري شود تا خنك شود.

صبوري گفت: لذا شما بايد سه تا پنج سال يك سوخت را نگه‌داري كنيد تا خنك شود، بعد مساله‌ي بازگرداندن سوخت مطرح مي‌شود كه مستلزم وجود ظرف‌هاي ويژه، بسته‌بندي، حمل تا بندر بوشهر، انتقال تا مكاني در شمال روسيه و نگهداري در آن جا، همگي هزينه‌هايي دارند؛ يعني وقتي از بازگرداندن سوخت سخن مي‌گوييم، مساله‌يي هزينه‌بر مورد نظر ماست، بنابراين بحثي كه بين طرف ايراني و روسي بود، اختلاف نظري بود كه در خصوص هزينه‌هاي بازگشت پيش مي‌آمد كه خوشبختانه به طور كلي مي‌توانم بگويم پس از مدت‌ها، توافقي كه انجام شد بسيار نزديك به نظر طرف ايراني است.

معاون نيروگاه‌هاي سازمان انرژي اتمي كشورمان ضمن بيان اين مطلب كه نمي‌تواند توافق ايران و روسيه در اين زمينه را بيان كند، اظهار داشت: در نهايت خدا كمك كرد و همان پيشنهادي كه خودمان داشتيم، مورد توافق قرار گرفت.

*** دليل حساسيت‌ها در قبال سوخت هسته‌يي مصرف شده چيست؟
وي درباره‌ي علت حساسيت‌ها در خصوص «سوخت هسته‌يي مصرف شده» گفت: سوخت مصرف شده، حاوي ايزوتوپ‌هاي بسياري است. مهم‌ترين چيزي كه مورد توجه سايرين بوده، ايزوتوپ پولوتونيوم 239 است؛ سوخت مصرف شده، پيش از ورود به رآكتور پولوتونيوم ندارد، ولي پس از بمباران نوتروني، ايزوتوپ‌هايي ساخته مي‌شوند و ايزوتوپ 239 كه به پولوتونيوم معروف است، ساخته مي‌شود.

صبوري افزود: پس سوخت مصرف شده حاوي پولوتونيوم 239 است. پولوتونيوم 239 در واقع ماده‌ي اوليه‌ي بمب اتمي است. بمب اتمي يا بايد اورانيوم 235 با غناي بالا و يا پولوتونيوم 239 با غناي بالا داشته باشد؛ اين نگراني اين گونه اظهار مي‌شد كه اگر ايران سوخت مصرف شده را در اختيار داشته باشد، انگار مقدار زيادي پولوتونيوم در اختيار دارد و اين به زعم آن‌ها قابل قبول نيست.

معاون نيروگاه‌هاي سازمان انرژي اتمي كشورمان ادامه داد: روس‌ها به خاطر رفع نگراني مذكور و طرف ايراني به خاطر تاكيد بر فرآيند اعتمادسازي قبول كردند كه اين سوخت مصرف شده بازگردد و اين مساله خيلي نادر نيست، به عنوان مثال نيروگاه "كازلودو" بلغارستان هم سوخت هسته‌يي‌اش را به روسيه بازمي‌گرداند.

وي ضمن اشاره به اين كه ابراز نگراني‌ها در اين خصوص خيلي واقعي نيست، گفت: به خاطر اين كه اولا سوخت مصرف شده تحت نظارت آژانس نگهداري مي‌شود و سيستم حسابرسي دقيقي دارد، دوربين‌هاي آژانس هستند، بازديدهاي ادواري هستند و لذا اصولا كسي نمي‌تواند به سراغ اين سوخت مصرف شده برود. بحث دوم اين كه جداسازي پولوتونيوم از سوخت مصرف شده كه ماده‌يي خطرناك است، بسيار كار مشكلي است و تا كنون هيچ كس از مسير سوخت مصرف شده‌ي نيروگاه‌ها، بمب نساخته است.

صبوري ادامه داد: يعني وقتي مسيرهاي ساده‌تري هست، دليلي ندارد كه موادي خطرناك را بردارند، ميلياردها دلار هم هزينه كنند كه كارخانه‌هايي را براي بازفرآوري سوخت مصرف شده بسازند؛ تا كنون كسي چنين كاري را نكرده كه از سوخت مصرف شده‌ي نيروگاه پلوتونيوم استخراج كند؛ چون روندي بسيار بسيار پرهزينه و دردسرساز است. بنابراين نه از لحاظ فني و نه مديريتي امكان عملي اين كار وجود نداشته، ولي شاهد بوده‌ايد كه هر كس در هر جا حرف زده گفته كه اين سوخت مصرفي به ايران امكان توليد بمب را مي‌دهد كه الحمدلله با امضاي اين قرارداد اين مسايل حل شد.

معاون نيروگاه‌هاي سازمان انرژي هسته‌يي كشورمان در ادامه درباره‌ي ساير استفاده‌هاي سوخت مستعمل نيروگاه‌ها گفت: به طور مثال سوخت تازه‌ي ما حدود سه تا چهار درصد، اورانيوم 235 دارد و بقيه‌ي آن اورانيوم 238 است كه نمي‌سوزد و دچار شكافت نمي‌شود، ما وقتي سوخت را از راكتور خارج مي‌كنيم، تمام سوخت مصرف نشده و هنوز حدود يك درصد اورانيوم 235 دارد، لذا يكي از دلايلي كه شايد كمي جنبه‌ي مثبت اقتصادي‌اش را جبران مي‌كند، اين باشد كه يك درصد اورانيوم به دست مي‌آيد و مثلا از 30 تن شما مي‌توانيد 300 كيلو اورانيوم 235 بگيريد.

وي ادامه داد: البته برخي ديگر از ايزوتوپ‌هاي اين سوخت هم ارزش دارند، ولي بسيار سخت است كه اين‌ها را جدا كرد؛ خيلي از اين ايزوتوپ‌ها بسيار ناپايدارند. ايزوتوپ‌هايي وجود دارد كه اگر در بازار عرضه شوند، داراي قيمت‌اند ولي بازفرآوري در دنيا خيلي معمول نيست، آمريكا تا كنون سوخت مصرف شده‌ي نيروگاه‌ها را اصلا بازفرآوري نكرده و همه را انبار كرده، روس‌ها هم به صورت خيلي محدود و تنها در گذشته اين كار را كرده‌اند و الان ديگر نمي‌كنند.

*** آيا بايد براي تضمين تامين سوخت هسته‌يي نيروگاه از سوي ديگران تلاش كرد؟
صبوري در ارتباط با تضمين‌هايي كه براي قطع نشدن ارسال سوخت از روسيه به ايران طي سال‌هاي آينده وجود دارند، گفت: اولا اين كه از لحاظ كلي توافقات دو طرف زماني تداوم خواهد داشت كه هر يك از طرفين در آن منافعي را داشته باشند، شما نمي‌توانيد توافقي را كه يكسره به زيان يك طرف و فقط به سود طرف ديگر است را سال‌ها ادامه دهيد.

معاون نيروگاه‌هاي سازمان انرژي هسته‌يي كشورمان افزود: اگر كسي الان به شما بگويد كاري را در خيلي بلند مدت انجام مي‌دهم، در ميان مدت مي‌رود، تغييراتي رخ مي‌دهد و ممكن است آن عمل را انجام ندهد، يعني اول بايد فكر كنيم، ببينيم چنين تضميني را آيا مي‌توان در قالب حقوقي تعريف كرد يا خير؟ اما بحث اين جا نيست و مساله‌ي واقعي اينجاست كه الان دنيا به شما چه مي‌گويد؟ مي‌گويد كشورهاي ديگر به جز دارندگان فعلي تكنولوژي توليد سوخت به دنبال آن نروند. در مقابل اين كه دنبال توليد سوخت نمي‌روند ما تضمين مي‌كنيم كه سوخت‌شان را تامين نماييم و اين مساله مطرح است تا جز قدرت‌هاي بزرگ دنيا ديگران به اين تكنولوژي دست نيابند و وارد اين جرگه شوند. بنابراين پيشنهاد دنيا تضمين تامين سوخت است، تنها در مقابل اين مي‌گويند شما دست برداريد و حال اگر چون سوال، بگوييم تضمين براي تامين بدهيد، آن‌ها هم خواهند گفت خودتان دست برداريد؛ يعني سو‌ي ديگر آن درخواست اين خواسته است؛ يعني اين طرف (ايران) در موضع تقاضا نيست، طرف مقابل گفته من تضمين را مي‌دهم، از اين طرف مي‌خواهند كه دنبالش نرود.

صبوري درباره‌ي دستيابي ايران به چرخه‌ي سوخت تا چند سال آينده افزود: البته اين سوال را بايد از معاونت چرخه‌ي سوخت سازمان بپرسيد؛ ولي كليات اين است كه سازمان در تمامي حلقه‌هاي چرخه‌ي سوخت از اكتشاف و استخراج سنگ معدن اورانيوم تا توليد كيك زرد و توليد UF4 و UF6 به نحو موثري پيش مي‌رود و اين بحث به اين سوال تبديل مي‌شود كه بين دستيابي به دانش فني و ايجاد و راه‌اندازي پلنت‌هاي صنعتي براي توليد مستمر و دايم چقدر فاصله است؟ كه واضح است، ايران مراحل را كه طي كرده و توانايي غني سازي را هم دارد و حتي در مورد ساخت دستگاه‌هاي غني سازي هم خيلي به خارج متكي نيست.

وي نتيجه گرفت: اين مجموعه‌ي دانش فني را تشكيل مي‌دهد؛ ولي اين كه شما بگوييد من چقدر نيروگاه خواهم داشت و آيا ظرفيت موجود در نطنز براي اين تعداد نيروگاه كافي است؟ پاسخ اين است كه كافي نيست، يعني ظرفيتي كه مثلا در نطنز ديده شده، براي غني سازي و طراحي‌اش، براي 7000 مگاواتي هم كه در برنامه است، كفايت نمي‌كند و بايد تاسيسات در صورت برداشته شدن موانع پيش رو از لحاظ صنعتي گسترش يابد.

معاون نيروگاه‌هاي سازمان انرژي هسته‌يي كشورمان در ادامه اظهار داشت: فاصله‌ي موجود را الان نمي‌توان مشخص كرد، چون الان در دوره‌ي خاصي به سر مي‌بريم، در دوره‌يي كه تعليقي در آن وجود دارد و بايد ديد شرايط سياسي چه زماني اجازه مي‌دهد مهندسان و كارشناسان كارشان را انجام دهند؛ ولي به هر حال كشور اكنون دانش فني مراحل چرخه‌ي سوخت را كسب كرده و خوشبختانه بيشترين ابتكار در توليد داخلي دانش و تجهيزات و قطعات است.

*** روس‌ها با آلمان‌ها چه تفاوتي در تكميل نيروگاه بوشهر دارند؟
صبوري در مقايسه‌ي كار روس‌ها با آلمان‌ها، گفت: واقعيت اين است كه روس‌ها از نظر فني مشكلي ندارند، 31 نيروگاه در حال كار دارند، در زمينه‌ي هسته‌يي جزو قدرت‌هاي برتر بوده و هستند؛ تنها آنچه كه دچار مشكل است، مشكل برنامه‌ريزي و مديريتي پيمانكار اصلي آن‌ها در بوشهر است.

وي افزود: فقدان مهارت‌هاي مديريتي در راهبري پروژه‌ي عظيمي چون بوشهر كه به وضوح در پيمانكار اصلي ما مشاهده مي‌شود، تاثيرات منفي بر روند اجراي پروژه‌ي ما گذارده است. حقيقت اين است كه روس‌ها فكر نمي‌كردند اين پروژه تا اين حد مشكل باشد؛ اين پروژه‌يي بي‌سابقه بود.

معاون نيروگاه‌هاي سازمان انرژي هسته‌يي كشورمان هم‌چنين گفت: نظام ايمني هسته‌يي ايران در مورد بوشهر بسيار سخت‌گيرانه و با وسواس عمل مي‌كند. شايد به اين دليل كه مي‌داند، افراد زيادي در دنيا در پي ايراد گرفتن از كارهاي ما هستند، حتي سخت‌گيري و دقت خارج از حدود معمولي را هم اعمال مي‌كند و اين باعث شده كه آخرين موازين و ضوابط هسته‌يي در اين پروژه با دقت تمام رعايت شود و ما همكاري نزديكي با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در بوشهر داشتيم.

وي هم‌چنين اظهار داشت: آن‌ها تمامي گزارشات ايمني و طراحي قسمت‌هاي مهم نيروگاه را به اتفاق ما مرور و بررسي كردند، ما يك پروژه‌ي همكاري‌هاي فني به طور مشترك با آن‌ها داريم كه خيلي گسترده بر نيروگاه اتمي بوشهر، همكاري داريم و در نتيجه كسب اطمينان كرده‌ايم كه اين نيروگاه در مجموع وضعيت بسيار مناسبي دارد و در اين كه آژانس از لحاظ فني بر اين نيروگاه حسن ظن دارد، هيچ شكي نيست.

صبوري درباره‌ي پيشگيري‌هاي لازم براي احتمال بروز فاجعه‌ي هسته‌يي در نيروگاه اتمي بوشهر گفت: تا كنون دو حادثه‌ي هسته‌يي رخ داده كه يكي از آن‌ها منجر به فاجعه شده؛ در حادثه‌ي آمريكا آنچه كه از راكتور خارج شد، آسيبي به كاركنان و خدمه نرساند، ولي در چرنوبيل اين حادثه آسيب‌هايي را داشت.

معاون نيروگاه‌هاي سازمان انرژي اتمي كشورمان در مقايسه‌ي رآكتور نيروگاه بوشهر با رآكتور چرنوبيل، تاكيد كرد كه راكتور هسته‌يي ايران از نوع VVR1000 است كه امتحانش را در دنيا پس داده و ركورد خوبي را از نظر ايمني دارد.

وي تاكيد كرد كه از آثار زيست محيطي نيروگاه هسته‌يي بوشهر گزارشات مفصلي ارايه شده كه مورد تاييد آژانس بين‌المللي انرژي اتمي قرار گرفته است.

صبوري گفت كه مطالعات فني براي احداث واحدهاي ديگر هسته‌يي در ايران رو به پايان است و واحدهاي بعدي براساس ملاحظات فني ايمني و اقتصادي تاسيس مي‌شوند.

معاون نيروگاه‌هاي سازمان انرژي اتمي افزود: ايران مطالعه‌ي مفصل مشتركي را با روس‌ها انجام داده و گزينه‌هاي مهمي را بررسي كرده است و قرار شده است اين مطالعات طي شش ماه آينده نهايي شود و پس از مشخص شدن گزينه برتر به سوي امضاي قرارداد حركت مي‌كنيم، الزام نداريم كه در اين قرارداد فقط خود را به روسيه محدود كنيم و ترجيح مي‌دهيم كه در فضاي رقابتي كار كنيم.

وي خاطرنشان كرد كه واحد دوم نيروگاه بوشهر كه نيمه كاره مانده است، تكميل نخواهد شد و ممكن است واحد ديگري به دست روس‌ها در بوشهر ساخته شود. بوشهر اين قابليت را دارد كه چهار واحد در آن ساخته شود.

دبيرخبر: علي كربلائي حسيني
خبرنگار: حامد وفايي

انتهاي پيام