مدير مركز آموزش و پژوهش همشهري گفت: برخورداري از آزادي رسانه‌اي در دسترسي به اطلاعات نهفته است و اين موضوع نياز ضروري شغل روزنامه‌نگاري است. به گزارش خبرنگار ايسنا، دكتر حسن نمك‌دوست تهراني در ميزگرد روز جهاني آزادي مطبوعات كه در كميسيون حقوق بشر اسلامي برگزار شد، درباره تحول در مفهوم رسانه و كاركردهاي آن اظهار كرد: معمولا در ايران موضوع بسيار مهمي در قلمرو رسانه فراموش شده است و آن نسبت رسانه با تحولات جامعه است. متاسفانه در جامعه ما اين نسبت درست فهم نمي‌شود. وي افزود: رسانه‌ها تعامل و نسبت يك به يك با جامعه دارند، اگر از اين منظر نگاه كنيم روزنامه در ايران متولد مفروض جامعه ايران است. مدير مركز آموزش و پژوهش همشهري با بيان اين‌كه در غرب بخش قابل ملاحظه‌اي از روزنامه‌ها را بخش خصوصي خلق كرد، گفت: در ايران روزنامه را دولت خلق كرد و اين تفاوت مهمي است . عين همين اتفاق در مورد تلگراف ، تلفن ، عكاسي و سينما هم وجود دارد راديو و تلويزيون ما هم به جز يك دوره كوتاه كه شبيه شبه خصوصي بود در بقيه مراحل در اختيار دولت قرار داشت. نمك‌دوست با تاكيد بر نسبت فناوري و مناسبات اجتماعي اظهار كرد: اگر همين نسبت را در اتفاقات 20 ،30 سال گذشته بررسي كنيم متوجه مي‌شويم كه اينترنت ابتدا بنا بريك مقصد نظامي پديد آمد و خيلي زود دانشگاهي و عمومي شد. اگر بخواهيم اينترنت را بررسي كنيم و به فهم مناسبات اجتماعي برسيم يا برعكس به اين نتيجه مي‌رسيم كه اينترنت فناوري ارتباطي انسان ربع آخر قرن بيستم است. وي درباره خصوصيات انسان ربع آخر قرن بيستم گفت: مختصات اين انسان پشت‌سر گذاشتن دو جنگ جهاني ، جنگ سرد ، تجربه بسياري از انقلاب‌ها و غيره است. اين انسان براي خود يك معناي جهاني مي‌يابد و علاقه‌ اش به حقوق بشر افزايش يافته اين انسان كه اكنون فكرمي‌كند مسائل‌اش را بايد جهاني حل كند به رسانه جهاني نيز نياز دارد. نمك‌دوست با بيان اين‌كه اينترنت موجب تعريف مجدد ميان روابط انسان‌ ها در سطح كره زمين مي‌شود، ادامه داد: مصرف‌كنندگان رسانه علاقه مي‌يابند كه خود توليدكننده محتواي رسانه شوند. واكنش نسبت به تحولات، به خاصيت تعاملي اينترنت هماهنگ است. اينكه از هرجا بتوان توليدكننده اطلاعات بود، بي‌زمان شدن، بي‌مكان شدن و همگاني شدن محتوا درخواست‌هايي بود كه جامعه بشري داشته تا به اطلاعات دسترسي داشته باشد. اين رسانه‌ها كاملا با نيازهاي انساني كه در اين شرايط زندگي مي‌كند، جفت و جور است به همين دليل اينترنت به سرعت توسعه يافت زيرا فرزند زمان خود بود. وي با بيان اين‌كه اينترنت در ابتدا شكل سازماني داشت اما به مرور زمان عمومي شد، افزود: وبلاگ‌ها اولين اتفاقي بود كه افتاد. پس از مدتي اين كفايت نكرد و همه سراغ رسانه‌هاي اجتماعي كه مصداق آن يوتويوب بود، رفتند تا بتوان موضوعات را در تمام گستره جهاني سهيم شد. اما فراتر از آن شبكه‌هاي اجتماعي وجود داشتند كه با طول موج انسان امروزي جهان مي‌خواند. بعضي‌ها فكر مي‌كنند اگر جلوي رسانه‌اي گرفته شود قضيه تمام مي‌شود ولي متوجه نيستند كه چه درخواست‌هايي وجود دارد. مدير مركز آموزش و پژوهش همشهري با بيان اينكه وبلاگ‌ها امكان روزنامه‌نگاري شهروندي را فراهم كردند كه نقش نظارتي و افشاگري شهروندان را بسيار بالا برد، گفت: اين وبلاگ‌ها روي ما روزنامه‌نگاران هم تاثير جدي گذاشت. اگر رازي برملا نشود روزنامه نگار هم اين توجيه را دارد كه فعلا حرفي نزند ولي وقتي افشا شد ديگر روزنامه‌نگار نمي‌تواند شانه خالي كند و اگر بكند متهم به عدول از وظيفه اطلاع رساني خود است. مدير مركز آموزش و پژوهش همشهري در ادامه گفت: مديريت رسانه‌اي ما متوجه نيست اگر من روزنامه‌نگار از اسرار "مگو" صحبت مي‌كنم به دليل اين است كه فيلم‌ها و بحث‌هاي متعددي در جامعه صورت گرفته و من اگر اين كار را نكنم مضحكه مي‌شوم. وي افزود: آدم امروزي آدم 10، 20 سال پيش نيست او رسانه خود را پيدا كرده و خلق مي‌كند و با رسانه‌هاي قبل هم بده، بستان دارد اگر اين كار درست صورت گيرد وضعيت به سامان است و اگر درست صورت نگيرد رسانه‌هاي رسمي ما از حيز انتفاع خارج مي‌شود. موقعيت رسانه‌اي رسانه‌هاي رسمي بسيار خطيرتر از قبل است اگر ديروز وظيفه اطلاع رساني بر عهده داشت امروز اين وظيفه صد برابر بيشتر شده است. اگر نظاره‌گر بوده الان بيشتر شده مگر نه بلافاصله عرصه را بر رسانه‌هاي اجتماعي خواهد باخت. نمك‌دوست با بيان اين‌كه اينترنت مهمترين عرصه‌اي است كه اين اتفاقات در آن جلوه كرده است اما تنها عرصه نيست، اظهار كرد: در اينترنت تعاملي بودن به اوج خود مي‌رسد اما اين اتفاق زير پوست كل رسانه‌هاي ما جريان دارد. وي نكته ديگر را افزايش قابليت‌هاي دسترسي به پيام دانست و گفت: فيلم‌هاي دي‌وي‌دي، سينماي خانگي، سبك شدن وسايلي مانند آي‌پد و ام‌پي‌تري محتوايي توليد مي‌كنند كه خورند همديگر است و حتي موبايل كه آينده رسانه‌ها را رقم مي‌زند قابل خورند بودن از ويژگي‌هاي قابل توجه آن است در واقع جهان رسانه‌اي ما تغيير كرده است. نمك‌دوست ادامه داد: ما يك جريان رسمي پيدا كرده‌ايم كه قبلا بود ولي به اين وسعت نبود. مثلا در مقطع انقلاب بازار را كتاب‌هاي جلد سفيد كه ادبيات زيرزميني بودند گرفت و شاهد اعلاميه‌ها بوديم كه اينها يكدفعه به يك صنعت غيرفعال تبديل شد. بعدها ويدئوفروشان به عنوان يك صنعت پيدا شدند و بعد از آن هم نصاب‌هاي ديش‌ها هستند. وي در ادامه گفت: معنايي كه انسان امروز براي خود تعريف مي‌كند با گذشته فرق كرده است او مي‌داند مشاركت بدون ‌آگاهي امكان‌پذير نيست. او انساني است كه مي‌خواهد در توليد محتوا سهيم باشد و مادامي كه اين اتفاق توسط مديريت‌كنندگان جامعه ما فهم نشود هيچ ‌وقت مسائل حل نمي‌شود. نمك‌دوست درباره نقش رسانه‌ها در تحكيم توسعه اظهار كرد: براي توسعه تعاريف مختلفي وجود دارد اما تعريف ساده آ‌ن افزايش فرصت انتخاب است. اساسا توسعه در آزاد بودن انتخاب نهفته است. اگر منظور سوال اين است كه مطبوعات در اين فرآيند چه مي‌خواهند بكنند بايد رسانه‌ها آنقدر متكثر باشند كه فرصت انتخاب در آن نهفته باشد. مدير مركز آموزش و پژوهش همشهري تاكيد كرد: يك معضل جدي در كشور ما اين است كه فرصت انتخاب رسانه‌هاي زيادي را نداريم به همين دليل رسانه‌هاي ما توسعه نيافته‌اند پس چگونه مي‌توانند به توسعه كمك كنند؟ وي با اشاره به انحصار دولتي راديو و تلويزيون در ايران اين مشكل را متوجه خبرگزاري‌ها و روزنامه‌ها نيز دانست و عنوان كرد: چگالي اصلي رسانه‌هاي ما در حقيقت دولتي است پس متكثر نيست. آنچه شرط بقاي رسانه‌ها است، آگهي‌ها هستند و عمده‌ترين آگهي‌دهنده ما دولتي است. همچنين مهم‌ترين آگهي‌گيرنده ما دولتي است. اين سوال وقتي منصفانه است كه ما رسانه‌هاي توسعه يافته يا در جهت توسعه داشته باشيم كه چنين رسانه‌هايي نداريم. وي ادامه داد:‌اگر بخواهيم مسووليتي به رسانه بار كنيم به كدام رسانه بار كنيم؟ وقتي تمام ساختارهاي رسانه‌اي در اختيار حكومت است چه چيزي در ته آن باقي مي‌ماند؟ مردم چقدر مي‌توانند رسانه را انتخاب كنند؟ نمك‌ دوست با اشاره به مواردي از سانسور قبل از انتشار خاطرنشان كرد: اين ها مسائلي است كه از تاريخ رسانه‌اي دنيا محو شده است. وقتي رسانه‌هاي مورد توجه مردم زده مي‌شود، كانال ارتباط حاكميت با مردم بسته مي‌شود. حتي اگر نگران حكومت باشيم بايد نگران آزادي مطبوعات باشيم. مدير مركز آموزش و پژوهش همشهري با بيان اينكه رسانه‌ها كليت يكپارچه نيستند، درباره مفهوم آزادي رسانه گفت: يك سطح اين مساله مديران مطبوعات هستند .اولين آزادي كه يك مدير روزنامه مي‌خواهد اين است كه فعاليت رسانه‌اي بدون گرفتن مجوز امكان‌پذير باشد دومين مساله موانع اقتصادي نامرتبطي است كه بر او تحميل مي‌شود. وي ادامه داد : در سطح دوم كه سطح توليد است ما روزنامه‌نگاران قرار داريم از جمله آزادي‌هايي كه يك روزنامه‌نگار مي‌خواهد اين است كه عوامل برون از مقتضيات حرفه‌اي بر روي محتوا تاثير نگذارد از جمله مالك رسانه و تمنيات او در اين زمينه مطرح است. دومين عامل دولت است كه به عنوان مهمترين عامل بيروني در كار رسانه دخالت مي‌كند و سومين عامل گروه‌هاي فشار هستند چهارمين عامل نيز به صاحبان آگهي بر مي‌گردد كه در مجموع مي‌توان استقلال تحريريه بر آن نام نهاد. نمك‌دوست با بيان اينكه استقلال از جمله عواملي است كه مي‌تواند روي محتواي رسانه خارج از روند حرفه‌اي كار تاثير بگذارد، افزود: برخورداري از آزادي رسانه‌اي در دسترسي به اطلاعات نهفته است يعني همه شهروندان به اطلاعاتي كه در اختيار حكومت است دسترسي داشته باشند و اين موضوع نياز ضروري شغل روزنامه‌نگاري است. وي سومين سطح آزادي رسانه‌اي را مردم يعني مصرف‌كنندگان دانست و گفت:مردم سوگيري در اخبار را دوست ندارند بايد تلاش كرد مردم بدون سوگيري به خبر دست يابند.همچنين انحصار منابع خبري چيزي است كه مردم نمي‌پسندند. مردم مي‌خواهند صداي خودشان طنين‌انداز شود همچنين بتوانند صداهاي متكثري را بشنوند. وي در ادامه گفت: اگر تا مدتي قبل مي‌گفتيم وضعيت رسانه‌هاي ما به خاطر اين متغيرها بد بوده الان با قاطعيت مي‌توان گفت بسيار بد است و وضعيت رسانه‌هاي ما به قدري وخيم است كه فقط بايد مراقب بود اين موجود نميرد. وي به روحيه تحريريه‌هاي حرفه‌اي اشاره كرد و گفت: روحيه تحريريه‌هاي حرفه‌اي بسيار پايين است كه اين موضوع در رفتار همكاران،‌دست‌كشيدن از روزنامه‌نگاري، صف كشيدن براي استخدام در رسانه‌هاي خارجي به چشم مي‌خورد اگر گوش شنوا و چشم بينايي وجود داشته باشد بايد تكان بخورد و به نظر من اين بارزترين جلوه تهاجم فرهنگي است كه به عرصه رسانه‌اي كشور صورت گرفته است. انتهاي پيام