به گزارش ایسنا، روزنامه ایران نوشت: «اگر چه امریکا و شوروی در جریان جنگ جهانی دوم در یک جبهه قرار گرفتند ولی بعد از پایان جنگ مقامات دو کشور به خوبی درک کردند که تنها یکی از آنها می‌تواند قدرت اول جهان باشد و همین موضوع شروع رقابتی سخت را کلید زد که به جنگ سرد و یارکشی در بین کشورها منجر شد. با توجه به این رقابت، ایالات متحده امریکا به‌ دنبال آن بود که اجازه ندهد جبهه سوسیالیست‌ها در دنیا توسعه بیشتری پیدا کند و برای اجرای این هدف مهم‌ترین گام گسترش سیاست خارجی پس از جنگ جهانی دوم و نفوذ امریکا در کشورهایی مانند ایران بود؛ سیاستی که از سوی هری ترومن، رئیس جمهوری وقت امریکا به نوعی می‌توان گفت پایه‌گذاری و اجرایی شد. در واقع امریکا می‌خواست با حمایت مالی از فرصت ویرانی‌های اقتصادی بعد از جنگ جهانی دوم برای تبدیل شدن به تکیه‌گاه کشورها استفاده کند. اصولی که ترومن در نطق شروع دور دوم ریاست جمهوری خود در سال ۱۹۴۹ هم بر آن تأکید کرد. اساس نطق او بر چهار محور استوار بود که اصل چهارم بر سیاست خارجی امریکا و همچنین برنامه کمک‌های خارجی به دیگر کشورها تأکید داشت. «ما باید اقدام جدیدی راجع به قابل دسترس کردن مزایای پیشرفت‌های علمی و صنعتی برای بهبود و رشد کشورهای در حال توسعه انجام دهیم. بیش از نیمی از مردم جهان در شرایط بسیار بدی به سر می‌برند. غذای آنها کافی نیست و قربانی بیماری‌ها هستند، زندگی اقتصادی آنها ابتدایی و راکد است. فقر یک مشکل است و همه به‌خصوص مناطق مرفه را تهدید می‌کند و برای اولین بار در تاریخ، بشر دانش و مهارت را در اختیار می‌گیرد تا به این مردم رنج‌کشیده کمک کند.»

ایران یکی از کشورهایی بود که ترومن برای اجرای سیاست‌های خود و گرفتن سهم اقتصادی بعد از جنگ جهانی دوم انتخاب کرد. او سوم تیر ۱۳۲۸ لایحه ۴۵میلیون دلاری کمک‌های مالی به دیگر کشورها (اصل ۴) را به کنگره برد و در نهایت ۳۵ میلیون دلار آن تصویب شد. بعد از این مصوبه مقامات امریکایی مذاکرات گسترده‌ای را با مسئولان ایران (به‌ عنوان یکی از کشورهای هدف اصل۴) برای امضای قراردادهای اقتصادی شروع کردند؛ گفت‌وگوهای سیاسی و اقتصادی که همزمان شده بود با برنامه‌ریزی مقامات ایران برای تدوین اولین «برنامه هفت ساله عمرانی» کشور. ایران بارها از نیمه دوم دهه ۲۰ تلاش‌هایی را برای تدوین برنامه‌های عمرانی کلید زده بود ولی باتوجه به تحولاتی همچون جنگ جهانی، اشغال ایران، سقوط رضاشاه و ... نتوانسته بود این سیاست را پیش ببرد اما پایان جنگ، خروج نیروهای متفقین و ثبات نسبی حاکم بر فضای کشور شرایطی را به‌وجود آورده بود که نگاه بلندمدت به توسعه آن هم از نوع عمرانی را ممکن می‌کرد. با توجه به این شرایط امریکایی‌ها اعلام کردند علاقه‌مند هستند در تدوین برنامه هفت ساله عمرانی و حمایت‌های مالی از این برنامه با ایران همکاری کنند. در پاییز ۱۳۲۷ دولت ایران با امریکا قراردادی را امضا کرد که طبق آن یک هیأت کارشناسی برای بررسی نیازهای اقتصادی و توسعه ایران از امریکا به کشورمان سفر کنند. این هیأت در پایان کار ۴ ماهه خود علاوه‌ بر اعلام نیازهای اقتصادی و عمرانی ایران در حوزه‌های مختلفی همچون کشاورزی اعلام کردند پیشبرد این سیاست‌ها در برنامه اول هفت ساله عمرانی نیازمند تخصیص وام ۲۵۰ میلیون دلاری از سوی امریکا به ایران است. شاه برای جلب نظر مقامات امریکایی از جمله ترومن به اعطای این وام به ایران نیمه دوم ۱۳۲۸ به امریکا سفر کرد اما پرداخت این وام به امضای قراردادی میان ایران و امریکا در ارتباط با مقررات اصل ۴ موکول شد؛ اتفاقی که در نهایت در ۲۷ مهر ۱۳۲۹ رسماً رخ داد. قرارداد مشترک بین ایران و امریکا را رزم‌آرا نخست‌وزیر ایران و هنری گریدی، سفیر امریکا در تهران، امضا کردند و فصل جدیدی از روابط اقتصادی بین دو کشور را کلید زدند. با امضای این قرارداد سازمانی با عنوان «اداره اصل چهار ترومن» تأسیس شد که ساختمان‌های آن در نبش خیابان آبان - ورشو و نبش تخت جمشید (طالقانی) - ایرانشهر بود.

با امضای قرارداد مشترک اصل ۴ بین ایران و امریکا، کارشناسان متعدد امریکایی برای پیشبرد برنامه‌هایی در حوزه تولیدات صنایع و معادن، راه و ساختمان، راه‌آهن، کشاورزی، صنعت برق، آبیاری و امور مالی و اداری وارد ایران شدند. همچنین دکتر بنت که در عراق زندگی می‌کرد از سوی امریکا به‌عنوان اولین رئیس اداره اصل ۴ به ایران اعزام شد ولی هواپیمای او در حوالی طرشت به‌دلیل برف و بوران سقوط کرد و او جانش را از دست داد. باتوجه به این حادثه، امریکا ویلیام وارن را به‌عنوان دومین رئیس اداره اصل ۴ به کشورمان فرستاد.»

انتهای پیام