دوره چهارم، جايزه مهرگان ادب، مهر ماه 1382 - براي بهترين رمان فارسي سال 1381برگزار شد. به گزارش خبرنگار بخش ادب ايسنا (خبرگزاري دانشجويان ايران)، در بيانيه هيات داوران (گلي امامي، فتح‌الله بي‌نياز، صفدر تقي‌زاده، عنايت سميعي، كامران فاني، حسن ميرعابديني و عليرضا زرگر)، دوره چهارم، مهر ماه 1382 - براي بهترين رمان فارسي سال 1381 آمده است: چهارمين مراسم جايزه مهرگان ادب امسال در حالي برگزار مي‏شود كه مقارن است با اهداي جايزه صلح نوبل به سركار خانم شيرين عبادي نويسنده، حقوقدان و مدافع حقوق بشر و حقوق كودك در ايران. هيات داوران اين تقارن زماني را به فال نيك گرفته، اعطاي جايزه صلح نوبل به ايشان را به مثابه اهداي نماد صلح طلبي و آزادي خواهي به مردم ايران تلقي كرده و تعلق جايزه مزبور به خانم شيرين عبادي را مهم و افتخارآميز دانسته و كسب اين جايزه جهاني و شيرين را، هم به مردم ايران و هم به ايشان تبريك مي‏گويد. گريه شام و سحر شكر كه ضايع نگشت قطره باران ما گوهر يكدانه شد و اما گزارش كار هيات داوران پكا امسال با تاخير اما فشرده و پيگير به بررسي بيش از دويست و چهل رمان كه در سال هشتاد و يك انتشار يافته، اهتمام ورزيده است. به موجب بررسي‏هاي به عمل آمده كارنامه رمان نويسي در سال هشتاد و يك چندان مطلوب نبوده است، توليد انبوه رمان‏هاي عامه پسند كه متاسفانه از حيث كيفي نيز سير نزولي طي مي‏كنند، نه برخوردار از شم و ذوق ادبي است، نه منطبق بر اسلوب و موازين رمان نويسي و نه قابل قياس با آثار نويسندگان سلف در اين ژانر ادبي. گروهي از نويسندگان نيز هم‏چنان به اعمال شيوه‏هاي مالوف بسنده كرده و رمان‏هايي در قالب ساختاري تكراري نوشته‏اند. در ميان آن‌ها عده‏اي نيز با قبول اندك خطري چند گامي به پيش نهاده ولي در ميانه راه، گويي بي‏اعتماد به قدرت درك خوانندگان و يا عدم توانايي در خلق رمان‏هايي جدي، اسلوب پاورقي نويسي و شيوه‏هاي تازه را به هم در آميخته و نهايتا رمان‏هاي بينابيني توليد كرده‏اند كه فاقد انسجام ساختاري است. با اين همه تلاش هيات داوران همواره معطوف به بررسي دقيق‏تر آثاري بوده است كه نوآوري‏هاي ساختاري را بر بنياد تخيلي خلاق و متفكرانه در جهت ارتقاي كيفيت رمان نويسي پي مي‏گيرند. متاسفانه رمان‏هاي برتر سال هشتاد و يك در مواردي، چندان بر چالش‏هاي فني و شكلي و بازسازي تخيلات پيچيده مبالغه ورزيده‏اند كه ادارك وحدت و انسجام سازمان يافته متن را مخدوش جلوه مي‏دهد. بديهي است چنانچه تلاش‏هاي ساختاري، مرز بين قصه و پي‏رنگ يا زندگي و خلاقيت را درهم شكند نه فقط تجربه رهايي از قيد و بندهاي سنتي رمان نويسي را به همراه نخواهد آورد بلكه خود به مانعي جدي بر سر راه تحول رمان تبديل خواهد شد. هيات داوران پكا با بررسي همدلانه رمان‏هاي سال هشتاد و يك دو رمان و يك داستان بلند را به دلايلي كه شرح خواهد شد شايسته تحسين مي‏داند كه به ترتيب الفبايي عبارتند از: پرنده من، نوشته فريبا وفي، نشر مركز سيماب و كيمياي جان، نوشته رضا جولايي، نشر افق من ببر نيستم، پيچيده به بالاي خود تاكم، نوشته محمدرضا صفدري، نشر قصه. داستان بلند پرنده من، نوشته فريبا وفي، نگاهي دقيق و زنانه نسبت به درك لحظه‏هاي زندگي دارد، اين داستان بلند متضمن بيان وحشت از روزمرگي به همراه ارائه طنزي تلخ از زندگي يك زن ايراني است. نثر داستان بديعي و غنايي و سرشار از تشبيهات و تصويرهاي تازه است، اما محورهاي مختلف معنايي داستان انكشاف نمي‏يابد و در چارچوبي محدود باقي مي‏ماند. رمان سيماب و كيمياي جان، نوشته رضا جولايي برخوردار از نثري زنده و سيال است كه از تركيب لحن كهنه‏نما و زبان معيار به مولفه‏اي خوش ساخت رسيده ولي زبان ممتاز داستان همواره در خدمت فضا، شخصيت و زمان و مكان مشخص قرار نگرفته بلكه عمدتا حول محور خشونت دور مي‏زند كه هم پر طول و تفصيل است و هم مبتني بر رخدادهاي مكرر. رمان من ببر نيستم، پيچيده‏ به بالاي خود تاكم، نوشته محمدرضا صفدري، تلاشي است عظيم براي آفرينش رمان مدرن كه سعي در بازنمايي سنت‏ها، باورها و فرهنگ بومي دارد، اما ساختار روايي پيچيده و در عين حال گسسته رمان، سيلان ذهني شخصيت‏ها را در بستر زماني غامض و توصيف‏هاي تودرتو پي مي‏گيرد ولي نهايتا رمان را به متني دشوار تبديل مي‏كند، چندانكه آشفتگي يا امحاي محورهاي ساختاري رمان خواننده حرفه‏اي را نيز از برقراري رابطه با متن ناكام مي‏كند. به اين ترتيب هيات داوران هيچ يك از رمان‏هاي منتشر شده در سال هشتاد و يك را واجد شرايط لازم براي دريافت جايزه مهرگان ارزشيابي نمي‏كند. بي‏گمان هدف اصلي هيات داوران و اساسا برگزاري مراسم مهرگان ادب معطوف به اهداي نه فقط يك جايزه بلكه اعطاي جوايز متعدد به نويسندگان مستعد و خلاق است كه تاكنون نيز به همين ترتيب عمل كرده است اما متاسفانه واقعيت امور در سال هشتاد و يك با نيت و هدف هيات داوران موافق نبوده و به رغم تلاش‏هاي همدلانه، اين هيات موفق نشده كه اثري را به عنوان رمان برتر به مردم و جامعه فرهنگي معرفي نمايد. انتهاي پيام