در دومين قسمت از برنامه‌ي تلويزيوني «نقد كتاب»، ادامه‌ي نقد دو جلد كتاب ساربان سرگردان و جزيره سرگرداني با حضور « رضا سرشار» به عنوان مجري و كارشناس و دكتر محسن پرويز منتقد و نويسنده ادبي برگزار شد. به گزارش خبرنگار راديو - تلويزيون ايسنا، در قسمت گذشته دكتر پاينده نيز به عنوان كارشناس ادبي و منتقد حضور داشت كه در اين بخش شركت نداشت. رضا سرشار، بحث را با پست مدرن نبودن اثر سيمين دانشور آغاز كرد و ادامه داد: ‌در پست مدرن فرجام شخصيت‌ها در دورن مايه اثر مشخص نيست و عدم قطعيت دارد. در حالي كه در رمان دانشور همه قهرمانان داستان در پايان جلد دوم به سرانجام مي‌رسند. وي 2 تا 3 مورد مثال مبتني بر پست‌ مدرن بودن اثر را ناشي از كم دقتي و بي توجهي نويسنده خواند و گفت: هرگونه ادعا مبني بر پست مدرن بودن اثر و نشان دادن اين سرگرداني در ساختار آن اتهام به اين اثر است. سرشار با ذكر اين كه در داستان پست مدرن، آرمان‌گرايي از داستان حذف مي‌شود، اظهار كرد: عمده شخصيت‌ها در داستان سيمين دانشور آرمان‌گرا هستند. وي خاطرنشان كرد: تبعيت بانوي نويسنده‌اي كه داراي دكتراي ادبيات است از سبكي در غرب بيات شده و با مباني فكر و اعتقادي ما در تضاد است و امتيازي محسوب نمي‌شود. دكتر محسن پرويز با اشاره به نگاه به شخصيت‌پردازي در رمان از دو منظر، گفت: اگر با اين ديد كه كتاب اول شخصيت‌هاي مستقل و نوشته شده و جلد دوم نيز با شخصيت‌هاي مستقل نوشته شده باشد انتقاد از باب شخصيت‌پردازي كمتر است. وي شخصيت‌هاي داستان جلد اول را از لحاظ تفكرشان بررسي كرد و تصريح كرد: در جلد دوم تغيير تحميلي در شخصيتهاي داستان روي مي‌دهد كه نشاني از تحول آن‌ها ندارد. وي از تسليم، در جلد اول به عنوان فردي فرهيخته و با دانش نام بود و گفت: در جلد دوم سليمي كه فردي منطقي بوده و به مبارزه و فرد مقابلش اهميت قائل بوده، فرد ناجوانمردي مي‌شود و هستي را ترك مي‌كند. وي با اشاره به اتفاق برعكس براي مرد ـ‌يكي ديگر از شخصيت‌هاي داستان ـ اظهار كرد: مرادي كه در جلد اول آدم ترسويي بود در جلد دوم به آدم شجاعي تبديل مي‌شود. اين منتقد افزود: شايد اگر فاصله زماني در اين شخصيت‌ها اتفاق مي‌افتد، مي‌توانستيم نام تحول را بر آن بگذاريم. سرشاره با بيان كل زمان داستان ـ اوايل سال 56 است ـ‌ اظهار كرد: از 6500 صفحه داستان 600 صفحه آن فاصله زماني 1 تا 2 سال قبل از انقلاب و در 40 صفحه آخرآن حدود 2 سال و نيم بعد از انقلاب مطرح مي‌شود. پرويز گفت: جلد اول مي‌توانست اثر ارزشمندي باشد كه در جلد دوم تكميل شود. سرشار درون مايه اصلي داستان را سرگرداني دانست و افزود: درمان مايه ديگر اثر انقلاب و جنگ و نگاهي است كه به مذهبي‌ها دارد. وي ادامه داد: از 7 نوع مذهبي معرفي شده در اين اثر، تنها چهره سليم قابل دفاع است. سرشار با اشاره به چهره روحاني داستان، اظهار كرد: به تعبير بعضي دوستان، شيخ سعيد نيز معرف چهره روحانيون كه در خط امام بودند نيست و شبيه رهبرگروه فرقان است. وي با ذكر اين كه دانشور در جايي از كتاب آورده كه انقلاب از حاشيه‌نشين‌ها و ساكنان شهر حلب شروع شده، خاطرنشان كرد: به تعبير نويسنده، اين‌ها در جنگ تحميلي نيز بودند و دانشور شخصيت سخيفي از آنها را ارائه داده است. محسن پرويز نيز از نكات نغزي از خانمي كه استاد داستان‌نويس بوده و دانشور در مقدمه كتابي كه ترجمه مي‌كرده مبني بر درست و كامل بودن توضيح ديدني‌هاي قابل اعتماد و فدا كردن آن چه توخالي و مهم است از بخشي راجع‌به جنگ در كتاب و عباراتي از آن انتقاد كرد. سرشار با تاكيد بر اين مطلب كه آغاز شدن انقلاب از حاشيه‌نشين‌ها تحريف بزرگ تاريخي است، گفت: اين تعبيرها ماركسيسمي از انقلاب و دروغ و تهمتي ناشي از نشناختن آن است. وي ادامه داد: نشان دادن تصوير چهره‌اي خشن، بي‌ترحم، بي‌منطق و سطح پايين از انقلاب و انقلابي‌ها در اثر محسوس است سرشار با ضعيف خواندن ساختار و پرداخت مجلد دوم نسبت به جلد اول خاطرنشان كرد: نشانه‌هاي كم حوصلگي و خستگي و ناآشنايي به خصوص در دوران انقلاب در اثر مشهود است و تحول شخصيت‌ها از منطق قابل قبولي پيروي نمي‌كنند. وي توضيح داد:‌داستان در فصل بندي‌ها و بخش‌بندي‌ها بسيار سهل‌انگارانه تدوين شده و نيز لرزش‌هاي قابل توجه دارد. سرشار عمده‌ترين علت جذابيت اثر را حفظ داستاني آن خواند و متذكر شد: زاويه ديد محدود به هستي و در بعضي جاها توران و عشرت و در جاهايي رعايت نشده و مخدوش است. دكتر محسن پرويز در پايان با ذكر اين كه نويسندگان پيشكسوت از افتخارات ملي هستند و مي‌توانند الگوهايي ارائه كنند اظهار كرد: اميدواريم در جلد سومي كه قرار است دانشور در ادامه دو جلد بنويسد به جملاتي كه در ترجمه كمدي انساني نوشته توجه و بي‌طرفانه به قضيه نگاه كند. لازم به ذكر است «نقد كتاب» روزهاي شنبه ساعت 21 و 10 از شبكه 4 سيما پخش مي‌شود. انتهاي پيام