به گزارش ایسنا به نقل از روابط عمومی سازمان فرهنگی‌ - هنری شهرداری تهران، محمود صلاحی - رئیس سازمان فرهنگی هنری تهران - در افتتاحیه همایش «عطار و موسیقی» عطار را نگین نیشابور دانست و گفت: درست است که می‌گویند عطار در واقع حلقه وصل سنایی و مولوی است، ولی خود مولوی که بعد از عطار زندگی می‌کند، می‌گوید فاصله من با عطار زیاد است. مولوی در جوانی هنگام سفر به نیشابور، «اسرارنامه» عطار را که در حال نگارش بود، خواند و گفت، هفت شهر عشق را عطار گشت، ما هنوز اندر خم یک کوچه‌ایم. که در اینجا منظور از هفت، عدد کثرت است، نه عدد بعد از شش و قبل از هشت. این عطار است در نگاه مولوی.

گستاخی عارفان با خدا

سخنران روز اول این همایش، ایرج شهبازی - پژوهشگر ادبی و استاد دانشگاه - بود.

او موضوع اصلی سخنرانی‌اش را گستاخی‌های عارفان با خدا در شعرهای عطار دانست و در این‌باره گفت: گستاخی در گذشته، معنای صمیمیت هم داشته است. یکی از مباحث شیرین در عرفان خراسان و عرفان عطار این است که عارف می‌تواند با خدا گستاخ باشد. این عرفان خدا موجودی شوخی‌پذیر است و خداوند در این گستاخی با عنایت نگاه می‌کند. تا به حال کسی اندازه عطار در این موضوع کار نکرده و اصلا در «منطق‌الطیر» یکی از پرسش‌هایی که پرندگان از هدهد دارند، این است که می‌شود با خدا شوخی کرد؟

شهبازی با اشاره به ویژگی‌های لازم فردی که به گستاخی با خدا می‌پردازد، اظهار کرد: از نظر عطار، خدا موجودی است که می‌شود سر به سر او گذاشت و لحظات شیرینی داشت. این در فرهنگ ما بی‌نظیر است، چون ما عادت کرده‌ایم که با اشک و آه سراغ خدا برویم، ولی خدا لبخندهای ما را هم دوست دارد. عطار می‌گوید گاهی با شوخی کردن آدم‌ها می‌توانند حاجت‌های بزرگی از خدا بگیرند.

 تکنوازی عود توسط سعید نایب محمدی و اجرای گروهی مهدی امامی، امیر شریفی و هوشمند عبادی از برنامه‌های شب اول همایش بود.

زیبا دیدن و شنیدن دل را صاف می‌کند

سخنرانی بهرام پروین گنابادی - پژوهشگر - در شب دوم این رویداد به دلایل تأثیرپذیری و توجه عطار نیشابوری اختصاص داشت.

او پس از تکنوازی کمانچه توسط حسام اینانلو در فرهنگسرای ارسباران، با اشاره به جایگاه موسیقی در ادبیات عرفانی، بیان کرد: زمانی که نهضتی با عنوان عرفان به‌وجود آمد، پیشنهادی اساسی داشت. این‌که اگر می‌خواهید انسان شوید، باید دل‌تان را پاک کنید. بعد از پاک کردن دل همه‌چیز درست می‌شود. دل را نیز زیبایی را دیدن و زیبایی را شنیدن صاف می‌کند.

وی با اشاره به بحث سماع و موسیقی در متون عرفانی، گفت: در همه کتاب‌های عرفانی، فصلی با عنوان سماع وجود دارد که در آن با بحث کلامی و با استناد به آیات قرآن و احادیث ثابت می‌کنند، نوع خاصی از موسیقی هست که حرام نیست. در آن کتاب‌ها به دو نوع موسیقی اشاره می‌شود، یکی لاهی و دیگری الهی. منظور از موسیقی لاهی همان موسیقی‌های مربوط به عیش و عشرت است که مردود است و موسیقی الهی همان است که روح را تصفیه می‌کند. نباید مفسده باشد و دیگر این‌که اشعاری که بر آن موسیقی سوار می‌شود، باید حکمت‌انگیز باشد.

خالق «از توس تا یوش» با بیان این‌که شنیدن موسیقی به از بین بردن منِ منفی که مورد توجه عرفان بوده است، کمک می‌کند، افزود: این همه توجه به موسیقی در آثار افرادی مانند عطار برای این است که لحظاتی خودخواهی و منِ منفی را کنار بگذاریم. تصوف ما از نظر تأکید بر موسیقی، یکی از پیش‌روترین فرقه‌ها و نهضت‌های فرهنگی در جهان است.

اجرای گروهی مجتبی عسگری، حمیدرضا حسن‌پور، کاوه معتمدیان، نوا سلیمانی و محمدجعفر قاضی‌عسگر پایان‌بخش شب دوم این همایش بود.

رسیدن به ایمان در اشعار شعرای عارف

شب پایانی همایش «عطار و موسیقی» با بررسی تاثیر شعر عطار بر جهان بینی حافظ همراه بود.

تکنوازی تار و سه‌تار با اجرای پویان بیگلر، خالق آثاری مانند خاک غریب، سوگ بهار، اشک‌افشان، سفر خاموش و عارف شیدا آغازگر شب سوم این رویداد بود.

در ادامه، امیرحسین ماحوزی - استاد دانشگاه - اظهار کرد: آنچه میراث عطار است و به حافظ رسیده، این است که ما در اشعار آن‌ها با یک پارادوکس ویژه روبه‌رو هستیم که عشق برتر از جفت‌های متضاد قرار می‌گیرد. کفر و ایمان را با هم در آن می‌بینید و هیچ‌کدام تنها نیستند.

او با اشاره به نمایان بودن گستاخی در شعر عطار، بیان کرد: این گستاخی خیلی ملامتی است. هیچ دیوانی در شعر فارسی تا به این حد گستاخانه اعلام و اعتراف به گبر و بت‌پرستی نکرده است. این را حتی در شور عصیان‌های مولانا و حافظ هم نمی‌بینیم.

ماحوزی درباره اشتراکات دیگر حافظ و عطار، گفت: در شعر عطار، سفری از طلب به فنا و در راه عشق با راهنمایی پیری مانند حلاج صورت می‌گیرد و در شعر حافظ، رند درپی پیر مغان از عشق به حیرت پا می‌گذارد.

سومین و آخرین شب از همایش «عطار و موسیقی» با اجرای رپرتوآری با چهار قطعه به پایان رسید. پوریا اخواص (آواز)، علی‌اصغر عربشاهی (تار)، سهیل صادقی (کمانچه‌) و زکریا یوسفی (سازهای کوبه‌ای) مقدمه آتش عشق، ساز تنها، ضربی شورِ دست و تصنیف آغاز غمازی را اجرا کردند.

به گزارش ایسنا، این همایش 30، 31 تیر و اول مردادماه در فرهنگسرای ارسباران برگزار شد.

انتهای پیام