به گزارش ایسنا، پروفسور عزت‌الله رئیسی اردکانی که حدود هشت سال پیش طرح مطالعاتی بررسی محدوده جهانی تخت‌جمشید را به پیشنهاد دانشگاه شیراز و پایگاه پژوهشی پارسه به مدت دو سال انجام داد، قصد داشت با ایجاد چند گمانه در محدوده تخت‌جشمید وضعیت زمین‌های آن‌ها و احتمال بروز هر نوع شکاف و در نهایت فروچاله را بررسی کند، تا امروز که بروز شکاف در حریم تخت‌جمشید، وی باردیگر هشدارها و تسریع در انجام اقدامات مورد نیاز را ضروری می‌داند.
این استاد آب‌شناسی دانشگاه شیراز در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا بیان می‌کند: حدود هشت سال گذشته در قراردادی با دانشگاه شیراز و مرکز پژوهشی پارسه یک پیشنهاد مطالعاتی شامل ایجاد چند گمانه با هدف شناسایی وضعیت زمین در محدوده تخت جمشید مطرح شد، با موافقت متولیان هر دو نهاد، قرار شد با نصب دستگاهی در تخت جمشید در صورت نشست زمین از آن مطلع شده و مطالعات در این زمینه آغاز شود، تا در صورتی که زمین تخت جمشید پتانسیل ایجاد فروچاله را دارد، پیش از نابودی بتوانیم آن را نجات دهیم.
او ادامه می‌دهد: پس از پایان بررسی تیم مطالعاتی و اعلام نگرانی از احتمال ایجاد شکاف و در نتیجه ایجاد فروچاله در محوطه تخت جمشید، از حدود سه سال گذشته، شکافی مقابل صُفه اصلی تخت جمشید به عرض و عمق هر کدام یک متر و طول 300 تا 400 متر ایجاد شد و نگرانی‌هایی را بوجود آورد.
باید چاه‌ها تا حریم درجه دو تخت‌جمشید پُر شوند
این مدرس دانشگاه با اشاره به پیشنهاد مطالعاتی‌اش برای دومین‌بار و پس از ایجاد تَرَک در تخت‌جمشید می‌افزاید: پس از انجام مطالعات به این نتیجه رسیدیم که تَرَک ایجاد شده در حریم تخت‌جمشید فروچاله نبوده، بلکه یک شکاف بوده است. با این وجود نگرانی‌ها ادامه دارد و معتقدیم باید بار دیگر مطالعه در این منطقه انجام شود و قبل از هر اقدامی باید چاه‌های قرار گرفته تا حریم درجه دو تخت‌جمشید به سرعت پر شده و اجازه حفر هر نوع چاه دیگر در این منطقه صادر نشود.
«رئیسی اردکانی» علت اصلی این اتفاق را پایین بودن سطح سفره‌های آب زیرزمینی به علت وجود تعداد چاه‌های زیاد آب می‌داند و تاکید می‌کند: متاسفانه برداشت در سطح سفره‌های آب زیاد است.از سوی دیگر تعداد محدودی چاه درحریم درجه یک تخت‌جمشید و تعداد زیادی چاه در حریم درجه دو این بنای جهانی حفر شده‌اند که باعث پائین‌تر آمدن آب سفره‌های زیرزمینی در این منطقه شده‌اند.
شکاف‌های چند سال گذشته استهبان، به فروچاله تبدیل شدند
او با تاکید بر لزوم مسدود شدن چاه‌ها به طور کامل در کمترین زمان یا کم کردن میزان برداشت آب، به گونه‌ای که سفره آب پایین نرود و خطر ایجاد فروچاله به وجود نیاید، به بروز اتفاقی مشابه در چند سال گذشته در زمین‌های منطقه‌ی «استهبان» در جنوب استان فارس که نخست شکاف و در ادامه فروچاله ایجاد شده، اشاره و بیان می‌کند: خوشبختانه هنوز در تخت جمشید فروچاله ایجاد نشده است، تَرَکِ کنونی یک شکاف است.
شکاف‌های تخت‌جمشید در 200 متری صُفه اصلی ایجاد شده‌اند
وی با بیان اینکه تخت‌جمشید یک میراث جهانی است که باید حساسیت‌ها روی آن بیشتر باشد، گفت: هرچند شکاف‌ها در 200 متری صفه اصلی تخت جمشید ایجاد شده‌اند، با این وجود ما نمی‌توانیم ادعا کنیم که به تخت جمشید فشار وارد می‌شود. این قضیه را باید به طور کامل و صددرصد مطالعه کرد.
این پژوهشگر زمین‌شناسی درباره‌ی راهکارهای پیش‌رو برای جلوگیری از بروز فروچاله در این محوطه تاریخی توصیه می‌کند: باید راهی را انتخاب کرد که از پائین‌تر رفتن سطح سفره‌های آب جلوگیری کند، که برای رسیدن به این نتیجه یا باید چاه‌ها مسدود شوند یا آبدهی چاه‌ها کاهش پیدا کند و چاه‌های غیرمجاز پر شوند.
او همچنین طرح نکاشت که در زمان خشکسالی کاربرد زیادی دارد را یکی دیگر از راهکارهایی می‌داند که میراث فرهنگی می‌تواند روی آن سرمایه‌گذاری کند و می‌گوید: تملک یک محدوده از تعداد زیادی چاه‌های حفر شده غیرمجاز راه دیگری است که می‌توان نسبت به آن امیدوار بود.
رئیسی در ادامه انجام هرکدام از این اقدامات را نیازمند اعتبار می‌داند و اضافه می‌کند: مشخص است که هزینه‌های عملیاتی کردن هر کدام از این راهکارها باید از محل بودجه‌های اضطراری تامین شود.
وضعیت کنونی تخت‌جمشید، نخست به مردم منطقه آسیب می‌زند
محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری نیز در این زمینه به خبرنگار ایسنا می‌گوید: در نزدیکی تخت جمشید و نقش رستم یک ترک بزرگ داشتیم. مسئله اساسی برای مرودشت روستاهای مختلف است که تَرَک از سمت آن‌ها آغاز شده است.
او ادامه می‌دهد: در دوره‌های گذشته جواز تعداد زیادی چاه آب صادر شده است که به همین دلیل وضعیت کنونی حریم تخت جمشید این گونه است، چون وضعیت آب‌های زیرزمینی در نظر گرفته نشده است.
وی تاکید کرد: اگر کنترل این جریان دیرتر آغاز شود یا همچنان حفر چاه‌ها به صورت بی‌رویه ادامه یابد و کنترلی روی این موارد انجام نشود نگرانی برای مردم مرودشت بسیار بیشتر از نگرانی برای تخت‌جمشید است، چون نخست آن‌ها آسیب می‌بینند.
طالبیان با تأکید بر لزوم آگاهی بخشی دستگاه‌ها به ویژه وزارت جهاد کشاورزی، نیرو، فرمانداری و شهرداری استان ادامه می‌دهد: باید به سراغ روش‌های آبیاری که به مصرف کمتر آب نیاز دارند، برویم. باید از روش‌های آب مهندسی کم استفاده کنیم تا علاوه بر اینکه کار کشاورزی در منطقه انجام شده و مردم آسیب نمی‌بینند، دستگاه‌های مسئول نیز وظایف خود را به درستی انجام دهند و از سوی دیگر روی این موارد کنترل و پیگیری انجام شود.
باید پایشی بزرگ و ضروری در تخت‌جمشید انجام شود
او تأکید می‌کند: این منطقه از تخت جمشید نیازمند یک پایش بزرگ زمین‌شناسی مهم است که لایه‌های زمین در چه وضعیتی قرار دارند. این یک کار حساس است. ما به همه دستگاه‌ها آگاهی‌های مناسب را داده‌ایم. قطعا آن‌ها موظف به پیگیری این جریان در وضعیت بحرانی هستند و ستاد بحران در این زمینه تشکیل شده است.
وی با تأکید بر اینکه عرصه جهانی تخت جمشید صفه است و آن 125 هکتار یا 125 هزار متر مربع وسعت دارد، ادامه می‌دهد: کل صفه‌ی جهانی شده‌ی تخت‌جمشید روی کوه قرار دارد اما مسلما در بحث امنیت مردم و رفت و آمد آن‌ها به این محوطه جهانی باید توجه ویژه‌ای شود. اگر زمین به صورت ناگهانی فرونشست کند وضعیت بسیار خطرناکی رخ می‌دهد.
طالبیان همچنین با اشاره به بروز این اتفاق در حریم تخت جمشید اظهار می‌کند: ما به مسئولان زمین‌شناسی یا ستاد بحران درباره وضعیت کنونی هشدار داده‌ایم. اینکه بخواهند مجوز حفر هر چاهی را بدهند کار دستگاه‌های کشاورزی است.
او می‌گوید: مسئولیت ما انتقال پیام بحران است. ما در این منطقه چند چاه را تعطیل و پُر کرده‌ایم و در حدود شش سال گذشته دانشگاه شیراز یک مطالعه کامل در این زمینه انجام داده است
انتهای پیام
نظرات