به مناسبت "روز جهانی تنوع زیستی"، مدیرکل دفتر موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیک سازمان حفاظت محیط زیست ضمن ابراز نگرانی نسبت به تصاحب تالاب شادگان از سوی گونه مهاجم تیلاپیا، تاثیر منفی تغییر اقلیم و افزایش دما را در تولید مثل لاک‌پشت‌های دریایی تشریح کرد.

اصغر مبارکی در گفت‌وگو با خبرنگار «محیط زیست» ایسنا، با اشاره به اینکه 22 می مصادف با دوم خرداد به عنوان روز جهانی تنوع زیستی نامگذاری شده است، گفت: هر ساله از سوی کنوانسیون تنوع زیستی شعاری برای روز جهانی تنوع زیستی با توجه به وضعیت آن سال انتخاب و اعلام می‌شود. شعار امسال روز جهانی تنوع زیستی نیز "تعمیم و جریان‌سازی تنوع زیستی، پایداری مردم و معیشت آنها" است.

وی با بیان اینکه نگاه غالب در میان بشر حاکی از این است که طبیعت وابسته به انسان‌ها است در حالیکه کاملا برعکس است و ما برای همیشه به طبیعت وابسته هستیم، اظهار کرد: انسان به طبیعت در مفهوم کلی و در مفهوم خاص آن تنوع زیستی که کل موجودات زنده، اشکال حیاتی کره زمین و زیستگاه‌های آنها، گونه‌ها، زیرگونه‌ها، جنس‌ها، جمعیت‌ها و اکوسیستم‌ها را شامل می‌شود، وابسته است.

محور همه برنامه‌های حفاظتی جهان، اصلاح رفتارهای غلط انسانی است

مدیر کل دفتر موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیک با تاکید بر اینکه همه مطالعات، پروژه‌ها و برنامه‌های حفاظتی سراسر جهان به منظور ترمیم و بازسازی اثرات فعالیت‌های انسانی، پیشگیری از اثرات مخرب آنها و اصلاح رفتارهای غلط انسانی است، افزود: در حال حاضر کاهش جمعیت گونه‌ها و تخریب زیستگاه‌ها‌ به حدی چشم‌گیر بوده که اکثر فعالیت‌های اجرایی بر برگرداندن جمعیت‌ها و زیستگاه‌ها به شرایط قبلی متمرکز است.

مبارکی با بیان اینکه اعمال محدودیت‌های صید، شکار و برداشت چوب از جمله اقدامات برای کنترل نحوه برداشت بشر از طبیعت، ترمیم و بازسازی اثرات مخرب فعالیت‌های بشر است، گفت: نوع بشر برای همیشه به لحاظ معیشت وابسته به طبیعت و تنوع زیستی است که این وابستگی برای مردمی که برای مثال در مناطق سواحل دریایی زندگی می‌کنند و معیشت آنها وابسته به صید و صیادی است، پررنگ‌تر می‌شود.

صنایع وابسته به ماهی خاویار آسیب جدی دیده است

وی با اشاره به وابستگی پایداری معیشت به پایداری تنوع زیستی، اظهار کرد: متاسفانه این تصور بر ما غالب است که منابع طبیعی منابع لایزال و نامتناهی است و به هر شکل می‌توانیم از آنها برداشت و استفاده کنیم در حالیکه کم شدن میزان صید، از دست رفتن جنگل‌ها و از دست دادن جمعیت‌های تنوع زیستی نشانه‌های بارز خطا بودن این تفکر غلط است. برای مثال جمعیت ماهیان خاویار ایرانی به عنوان یک گونه بسیار ارزشمند به لحاظ اقتصادی به حدی کم شده که در وضع اسفناک و در رده گونه‌های در معرض انقراض قرار گرفته است و در حال حاضر نه تنها امکان برداشت طبیعی ومستقیم آن وجود ندارد بلکه بحث صادرات ماهیان خاویار و صنایع وابسته به آن دچار نیز آسیب جدی شده است.

این کارشناس سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه در نتیجه تهدید تنوع زیستی، بتدریج کیفیت سلامت بهداشتی و اقتصادی جوامع وابسته مورد تهدید قرار می‌گیرد، گفت: آنچه اهمیت دارد تغییر نوع نگرش نسبت به تنوع زیستی است، اینکه بدانیم این منابع طبیعی همیشگی نیستند و این طور نیست که نابودی آنها در زندگی انسان‌ها تاثیر منفی نداشته باشد، بنابراین جلوگیری از تهدیدات و کاهش اثرات آنها مستلزم تغییر رفتار ما است.

ماهیان ممتاز دریای خزر و دریای عمان در آستانه نابودی

مبارکی با تاکید بر اینکه عوامل تهدیدکننده تنوع زیستی ضربات سنگینی را وارد می‌کنند، گفت: مهمترین عامل تهدیدکننده تنوع زیست بحث برداشت مستقیم ونبود محدودیت در برداشت از دریا و رودخانه است که در نتیجه آن ماهیان مرغوب و ممتاز دریای خزر و دریای عمان در حال از بین رفتن است، بنابراین برداشت مستقیم باید کنترل شود.

وی با بیان اینکه عامل بعدی تهدیدکننده تنوع زیستی، تخریب، تغییر و تبدیل زیستگاه‌ها است، افزود: خشک کردن تالاب‌ها به قصد ایجاد زمین کشاورزی و انتقال انواع زباله، آلودگی نفتی، فاضلاب و ... تخریب‌هایی است که زیستگاه‌ها را از بین می‌برد و این طبیعی است که اگر زیستگاه‌ها نباشند گونه‌ای هم وجود نخواهد داشت.

تهدید و تهاجم ماهی تیلاپیا به تالاب شادگان؛ قصه تلخ این روزهای محیط زیست

مدیر کل دفتر موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیک با اشاره به گونه‌های غیربومی و معرفی‌شده به عنوان یکی از عوامل مهم تهدیدکننده تنوع زیستی، اظهار کرد: قصه تلخ این روزهای محیط زیست کشور که از فاجعه دریاچه ارومیه و تالاب هامون دست کم ندارد، این است که تالاب شادگان به خاطر معرفی "گونه مهاجم تیلاپیا" مورد تهدید قرار گرفته است.

به گفته مبارکی، جوامع محلی و روستائیان بسیاری بخاطر برداشت ماهی و نیز به لحاظ سنتی وابسته به تالاب شادگان هستند ولی در حال حاضر تالاب شادگان تحت سطیره ماهی تیلاپیا درآمده است، این درحالیست که کارشناسان سازمان حفاظت محیط زیست بارها مخالفت خود را با ورود این گونه غیربومی به تالاب شادگان و پتانسیل مهاجم شدن و غلبه آن بر سایر گونه‌ها اعلام کردند.

وی با گلایه از اینکه برخی با اظهارنظرهای غلط و نسنجیده سازمان حفاظت محیط زیست را به دلیل مخالفت با ورود گونه مهاجم تیلاپیا متهم به مخالفت با توسعه و پیشرفت اقتصادی می‌کنند، افزود: درستی این‌ موارد در جهان ثابت شده است و به صرف هزینه بسیار برای جمع کردن تیلاپیا از تالاب شادگان نیاز است که در نهایت هم جمع کردن آن عملا نشدنی است.

تاثیر تغییر اقلیم در تولید مثل لاک‌پشت‌های دریایی

این کارشناس حوزه خزندگان، با اشاره به اینکه تغییرات اقلیم و انواع بیماری‌ها نیز تنوع زیستی را تهدید می‌کنند، گفت: موضوع تغییر اقلیم را شاید تنها در حد گرم شدن دما فرض کنیم ولی همین افزایش دما روی محیط زیست تاثیرات مخرب می‌گذارد. برای مثال اگر دمای محیط برای لاک‌پشت‌های دریایی در دوره بحرانی تولید مثل آنها بالا برود یا پایین بیاید جمعیت آنها یا نر می‌شود یا ماده. از آنجا که تعیین جنس خزندگان وابسته به دمای محیط لانه است و دمای محیط، جنسیت آنها را مشخص می‌کند لذا در اثر افزایش دمای محیط، همه لاک‌پشت‌های تخم گذاری کرده، ماده به دنیا می‌آورند و اگر طی چند نسل‌ همه تولیدی‌ها جنس ماده می‌شود و بعد 20 سال با تعداد زیادی لاک‌پشت ماده مواجه می‌شویم ولاک‌پشت نری در بین جمعیت بقیه خزندگان وجود نخواهد داشت.

انتهای پیام