كاوش رصدخانه مراغه را استثنايي‌ترين جايگاه باستان‌شناسي مي‌توان به شمار آورد كه حاصل آن بازشناسي مجموعه يك مركز علمي بلندآوازه تاريخ دانش جهان است. به گزارش بخش ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، تا زمان كاوش اين جايگاه كه از سال 1351 خورشيدي آغاز شد و در سال 1356 به انجام رسيد، هيچ‌گاه باستان‌شناسي را نمي‌شناسيم كه از ويژگي‌هاي همانند آن برخوردار باشد. با اينكه بسياري از متن‌هاي تاريخي و جغرافيايي قرن هفتم به بعد از رصدخانه مراغه سخن به ميان آمده و از شكوه و اهميت اين مركز مهم علمي و پژوهشي ياد شده است، ‌با اين حال در هيچ يك از اين متن‌ها و نوشته‌ها به چگونگي بناي اين مركز پژوهشي ستاره‌شناسي و بخش‌هاي مختلف مجموعه و واحدهاي معماري آن اشاره‌اي نشده است. بنابراين آنچه كه در جريان سه فصل كاوش به‌دست آمده، بازشناسي تمامي مجموعه بزرگترين مركز دانش ستاره‌شناسي جهان تا پيش از به‌كارگيري تلسكوپ به‌شمار مي‌رود. يافته‌هاي اين كاوش نشان مي‌دهد كه رصدخانه سمرقند و سپس رصدخانه‌ها هند بر اساس الگوهاي اين مركز بنا شده است. دكتر پرويز ورجاوند ـ مدير گروه كاوش و مشاور بازپيرايي طرح رصدخانه مراغه ـ به ايسنا گفت: كار بناي مجموعه و سازه‌هاي هفده‌گانه مركز پژوهش رصدخانه مراغه از سال 657 هجري بر فراز تپه بزرگي به درازاي 510 و پهناي متوسط 217 و بلندي 110 متر در غرب شهر مراغه آغاز شده و حدود چهار سال به طول مي‌انجامد. وي افزود: از 17 واحد كشف شده در جريان كاوشها، شماري به طور مستقيم در كار پژوهش‌هاي نجومي رصد كردن و اندازه‌گيري‌هاي مختلف كاربرد داشته‌اند. به گفته وي گروه دوم آنهايي‌اند كه به عنوان واحدهاي وابسته مورد استفاده قرار مي‌گرفته‌اند كه كارگاه ريخته‌گري ابزار فلزي رصدخانه، كتابخانه مركز، تالار درس و آموزش از آن جمله‌اند و در گروه سوم هم واحدهاي خدماتي مثل دفتر، محل پذيرايي از ميهمانان و آب انبار وجود داشت. ورجاوند برج مركزي رصدخانه را مهمترين بخش مجموعه خواند و گفت: قطر اين برج 22 متر، ‌بلندي آن بين 20 تا 25 متر در ميان مجموعه برپا بوده است. نقشه كامل و بخشي از ابزار اصلي رصدي آن يعني سكوي پله‌يي و ناوسنگي - ربع جداري آن در جريان كاوش به‌دست آمد. مدير گروه كاوش و مشاور بازپيرايي و طرح رصدخانه مراغه گفت: در جريان كاوش رصدخانه مراغه گذشته از بازشناسي و واحدهاي معتبرين مركز ستاره‌شناسي دنياي شرق كه براي رصدخانه‌اي ديگري چون سمرقند و چين و هند الگو قرار مي‌گيرد، از نظر يافته‌هاي معماري قرن هفتم ايران نيز نكات قبل توجهي در مورد تناسب‌ها و مدول معماري و بالاخره كاربرد تزيينات مختلف بويژه نخستين گام در بكارگيري كاشي معرق روشن شد. وي با اشاره به يافته‌ها در مورد كاربرد شيشه‌هاي رنگي به عنوان فيلتر در جريان كارهاي رصدي اظهار داشت: موضوع مرمت، بازپيرايي و حفاظت و باز زنده سازي اين جايگاه و تبديل آن به يك مركز فرهنگي - پژوهشي و جهانگردي ايران با ايجاد موزه ستاره‌شناسي ايران و برپايي “آسمان نما“ و ديگر واحدهاي جانبي در پيرامون اين جايگاه مهم تاريخي از جمله مسائل مهمي است كه بايد به آن توجه كرد كه يك مرحله از آن نيز تا كنون به صورت نصب گنبد “اسپيس فرم“ به اجرا گذاشته شده است. انتهاي پيام