فريبرز صالح مي‌گويد:« ساخت فيلم‌سينمايي "سفير" تيري در تاريكي نبود، بلكه پديده‌يي روشن بود كه در يك برهه‌ي خاص به زايش رسيده بود و لازم و ضروري و بجا مي‌نمود كه ماحصلي مثبت و معنوي داشته باشد.»
اين كارگردان سينما كه فيلم "سفير" را به‌عنوان اولين ساخته‌ي بلندش 25 سال قبل ساخته است، در پاسخ به چگونگي شكل‌گيري و ساخت اين فيلم به خبرنگار سينمايي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، مطرح مي‌كند:
« براي ساخت و پرداخت فيلمي از اين دست نبايد به جستجوي يك انگيزه مشخص بود. از آنجا كه هنر و به‌ويژه هنرهفتم دقيقا فرافكني "پرسپكتيو روان" فيلمساز است و روان يك‌انسان هنرمند، داراي ابعاد گوناگون است، بالنتيجه انگيزه‌ها نيز متعدد مي‌شوند، اما در ميان اين همه علل، بي‌شك دلايلي محوري وجود دارند كه يكي از آنان مسلما شناخت و تحليل مشخصي بود كه من در مقام كارگردان و فيلمنامه‌نويس درآن بُرهه از جامعه خود داشته‌ام.»
او ادامه مي‌دهد: «فيلم "سفير" تيري در تاريكي نبود، بلكه پديده‌يي روشن بود كه در يك برهه خاص به زايش رسيده بود و لازم و ضروري و بجا مي‌نمود كه ماحصلي مثبت و معنوي داشت.»
به گزارش ايسنا، "سفير" از اولين تجربه‌هاي مهم سينماي ايران در پرداختن به تاريخ اسلام و يكي از ماجراهاي منتهي به عاشوراي حسيني محسوب مي‌شود كه هنوز هم بعد از گذشت 25 سال از ساخت اين فيلم، از معدود آثار ساخته شده در اين حوزه به‌حساب مي‌آيد.
صالح با بيان اينكه طرح اوليه ساخت اين فيلم طرح كوتاهي براي يك فيلم تلويزيوني بوده است، خاطرنشان مي‌كند: «وقتي كارگرداني "سفير" به من پيشنهاد شد، پس از مطالعه ديدم سوژه بسيار وسيع‌تر، جادارتر و با ارزش‌تر از آن است كه در اختيار من گذاشته‌اند، بنابراين پس از مشورت با آقاي حدادعادل كه آن موقع در تلويزيون حضور داشتند و با موافقت ايشان فيلمنامه كوتاه را با همكاري زنده‌ياد كيهان رهگذر به فيلمنامه‌يي سينمايي مبدل كرديم و بودجه آن را هم شهيد بزرگوار يوسف‌كلاهدوز از سپاه پاسداران تامين نمودند و ماحصل كار، آن شد كه ملاحظه مي‌كنيد.»
اين كارگردان درباره انتخاب فرامرز قريبيان براي نقش اصلي و ساير بازيگران اين فيلم هم توضيح مي‌دهد: « تا بوده، اكثريت هنرمندان اين مرز و بوم، هنرمنداني غريزي بوده‌اند. من با عرق‌ريزي روح، چانه‌انداختن و حوصله، حس خلاقه بازيگران فيلم "سفير" را تهييج كرده و تقريبا به هدفم رسيدم. ولي يادآوري مي‌كنم كه بازيگران سينماي ما ـ به‌جز معدودي انگشت‌شمار ـ مطالعه تئوري وتمرين فيزيكي ندارند. آنها جوهره هنر نقش‌آفريني را كشف نكرده‌اند و هر چه‌دارند غريزي است نه اكتسابي.»
صالح اعتقادش را اينگونه مطرح مي‌كند كه؛ «بازيگران ما روانشناسي نخوانده‌اند و از مردم‌شناسي اطلاع كافي ندارند. از مقوله‌يي به نام جامعه‌شناسي به دورند و به‌همين دليل يك كارگردان خوب همواره عملش بر سر فيلم و فيلمسازي همراه با كلاس درسي است كه براي بازيگران به وجود آورده است. بازهم تاكيد مي‌كنم كه ما بازيگران قابل ستايشي داريم، چرا كه با دست‌خالي اين همه توانايند و واي به زماني كه اين انديشه را گسترش بدهند. فرامرز قريبيان براي من آن بازيگر قابل ستايش بوده و هست.»
صالح در ادامه‌ي گفت‌و گويش با ايسنا درباره مشكلات ساخت فيلم "سفير" به‌عنوان اولين پروژه تاريخي سينما در بعد از انقلاب اسلامي بيان مي‌كند:« مشكل خاصي نداشتيم. چون اصولا مبناي كار من به‌گونه‌اي است كه پيش از حركت، همه سنگلاخ‌ها را جاروب مي‌كنيم و در آن زمان هم اگر گره و گره‌هايي به وجود مي‌آمد، من به‌ديده مشكل به آنها نمي‌نگريستم؛ زيرا كه اولين فيلم سينمايي و حرفه‌اي من بود. البته ُپر واضح است كه يك فيلم خوب، يك زندگي تام و تمام است. آيا زندگي بدون گره بوي سعادت مي‌دهد؟ خير! زيبايي كار به فراز و نشيب‌هاي آن است. در كار و پيشبرد فيلم "سفير" چه در آغاز و چه تا انتها مشكلي پيش نيامد زيرا اگر مشكلي در كار بروز كند بايد ضعف را در كارگردان كه مديريت گروه را برعهده دارد جستجو كرد. البته با قيد اين احتياط كه مشكل تهيه‌كننده را از اين مقوله جدا كرده باشيم.»
فريبرز صالح درباره‌ي دلايل ماندگاري اين فيلم در تاريخ سينماي ايران پاسخ مي‌دهد: «اگر دقت كرده باشيد كليه شات‌هاي فيلم "سفير" داراي قاب، اسكلت ومتن بودند و من جداي از كادربندي پلان‌ها در جستجوي سندي به ديگر سو بودم، يعني كشف روان و جان و روح و پيامي كه تسبيح‌گونه همه نماها را به هم مي‌رساند. يعني عقد دايمي ميان روح و جسم، محتوا و فرم. اگر هم تكنيكي نو حتي از نوع خشن آن همانند سر زدن با شمشير در فيلم ديده مي‌شود آن نيز زاييده محتواي معنوي موضوع بوده است.موضوعي كه مرا به چهارده قرن پيش‌تر به كوفه دعوت كرده بود.»
فريبرز صالح از بازتاب حضور "سفير" در اولين جشنواره‌ي فيلم فجر به ايسنا مي‌گويد: «تني چند از هنرمندان سرشناس خارجي كه در جشنواره حاضر بودند اظهار نظرهايي داشتند. ايوان گريگورسكو، معاون انجمن تهيه‌كنندگان فيلم روماني و كارگردان فيلم "دنياي انساني" گفته بود: «فيلم "سفير" با اين كه موضوع آن يك حادثه تاريخي است ولي واقعيت‌هاي ارايه شده در آن در خدمت بيان مسائل روز است كه دنيا به آن مبتلا است و معتقد بود كه "سفير" در عين حال كه از تكنيك بسيار حرفه‌اي و هنري برخوردار است، فيلمي مردمي و مورد استفاده آحاد مردم است.»
او به نقل قولي از "دراگان" كارگردان فيلم "دنياي بدون آسمان" و استاد انستيتوي عالي فيلمسازي هم اشاره دارد كه؛ «"سفير" از تمام فيلم‌هاي شركت كننده در فستيوال از كيفيت بالاي هنري، اقتصادي و سياسي برخوردار است و فيلمي است كه تكنيك را به سينماي ايران هديه و نهادينه كرده است.»
فريبرز صالح كه بعد از ساخت "سفير" ديگر اين نوع تجربه را تكرار نكرد و فقط دو فيلم "مرگ پلنگ" (1368 ) و "شيخ مفيد" (1374) را ساخته است، معتقد است: «ساخت فيلم‌هايي چون "سفير" به دليل هزينه سنگينش بايد متقاضي داشته باشد و اگر فيلمنامه قوي و محكمي توسط تهيه‌كننده‌اي خوب و علاقمند به اين نوع كار، پيشنهاد شود، حتما آنرا خواهم ساخت. ضمن اينكه من معتقدم اينگونه آثار يا نبايد ساخته شود يا اگر ساخته مي شود بايد در شان شخصيتي باشد كه به آن پرداخته مي‌شود.»
"سفير" با بازي فرامرز قريبيان، زنده‌ياد عزت‌الله مقبلي، جلال پيشواييان، كاظم افرندنيا، زنده‌ياد محمد تقي كهنمويي، كيومرث ملك‌مطيعي، سامي تحصني، حسين خاني‌بيك، احمد بهروزي، محسن اصلاني و زنده‌ياد منوچهر حامدي در 94 دقيقه روايت "قيس‌ابن مسهر"، نماينده امام حسين (ع) است كه با نامه‌اي براي "سليمان خزاعي" به‌طرف كوفه مي‌رود و در راه به‌دست راهداران "ابن‌زياد"، والي كوفه دستگير و به زندان افكنده مي‌شود. "قيس" پيش از دستگيري نامه را از بين مي‌برد و در زندان زندانيان را بر ضد زندانبان‌ها مي‌شوراند. حسين ابن نمير، فرمانده راهداران، قيس را به زندان ابن زياد در كوفه منتقل مي‌كند. ابن زياد به پيشنهاد مشاورش، خالد از قيس مي‌خواهد كه در مسجد سخنراني كند و به دروغ به مردم بگويد كه امام قصد بيعت با يزيد را دارد. قيس مي‌پذيرد، اما در روز موعود عليه يزيد سخنراني مي‌كند. ابن زياد، كه به خشم آمده هم پس از سركوب مردم، قيس را از بالاي برج ارك به پايين انداخته و او را به شهادت مي‌رساند.
اين فيلم در سال 61 در سينماهاي ايران اكران شد و عنوان پرفروش‌ترين فيلم سال را بدست آورد و بعد از آن نيز در سينماهاي لبنان به نمايش درآمد كه در آنجا نيز فروش بالايي داشت و در اين روزهاي اخير به روال هرساله در ايام محرم از صدا و سيما پخش شده است.
انتهاي پيام
نظرات